АРСЛАН ВАШМУТЛАНЫМАШ

«Шочмо суртыш» пӧртылаш – куан»

Шоналташ гын, кеч-могай произведений лийже – тудым сценылан ямдылаш да калык ончыко лукташ, тӱҥ шонымашышкыже шуаш – манаш веле… Режиссёр ик персонажын илышыж дене веле огыл, икмынярын дене иканаште илышаш, кажныжым чонжо вошт колтышаш да шижшаш, кажныж семын шонышаш, кажныж семын койшаш. Тугеже тиде пашам ыштыше айдеме могай лийшаш? Таче «Галстук деч посна»  – марий калыкнан талантан эргыже, актёр, режиссёр, Марий Эл искусствын сулло деятельже Алексей Ямаев (снимкыште). 2000-2011 ийлаште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрын режиссёржо лийын,  вара лу ий – республикысе Курчак театрын режиссёржо, художественный вуйлатышыже, а тений гыч угыч М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште тырша.

– Алексей Анатольевич, Те уэш Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште пашам ыштеда. Тиде – пӱрымаш але..?

– Неле йодыш… мо тыгай пӱрымаш… Мый шкеже тыге шонем: содыки илышыштына чылажак шке огеш ышталт, ала-можо мыланна кӱшычын пуалтеш, тудым жапыштыже кучылтат гын, сай. Айдемылан тергымаш, ойго, корштыш таклан огыл пуалтыт, нуно мыланна урок семын лийшаш улыт.

Тыге мыйын авам ойла. Мыланемат национальный гыч курчак театрыш кайымем тергымаш лийын.

– Но Те паленда – мӧҥгеш тышкак толыда…

– Национальный театрын тунамсе директоржо Юрий Петрович Русанов дене кутырен келшенна ыле: тудо мыйым кеч-могай татыште мӧҥгеш пашаш налеш. Мылам шочмо эҥер сер – национальный театр, тидым мый умыленам. Но курчак театр тиде – у формо, мылам оҥайын чучын, санденак шкешотан иймашыш, путешествийыш каенам да шуко уым пален налынам веле огыл, коллективым, курчак-шамычым йӧратен шынденам. Варажым театрын вуйлатышыже лийынам. Тидат мылам – кугу школ да, юмылан тау, тудым эртенам: ынде театр нерген  актёр семын веле огыл, вуйлатыше семынат палем. Но шочмо театрышкемак пӧртылам манын интуитивно шижынам да тыгак лийын – ынде мылам спектакль-влакым шындыман, шонен коштмым илышыш пуртыман, вет шукыжым мый моло вере огыл, лач тыште ыштен кертам.

– Содыки Тендам Шкетан театрыш ӱжыныт але Те шке йодында?

– Мый шке.

– Режиссёр пашаште коло утла ий тыршеда. Тудын эн тӱҥ качествыже могай лийшаш?

– Кеч-могай профессийын тӱҥ качествыже – ыштыме пашам да пырля тыршыше еҥ-влакым йӧратыман. А театр – коллективын творчествыже,   тиде – команде. Режиссёрым мый южгунам корабльын капитанже дене таҥастарем.

– Очыни, поснак кугу чытыш кӱлеш. Тендан тудо уло?

– Эше пашам ыштем гын, наверне, уло. Содыки ийготым погымо дене утларак умылаш тӱҥалат, сандене ала-мо шотыштыжо ласка улат.

 – Авада – Россий Федерацийын сулло артисткыже Галина Николаевна Иванова-Ямаева. Мутат уке, тудо илышдам веле огыл, пашадам эскера, тендан верч тургыжлана. Шукыж годым мом ойла?

 Тӱҥ шотышто – критике.

– «Мый тый денет кугешнем» манме шотышто кузе?

– Моткоч шуэн, но лийын.

– Ава нерген мутым лукмеке, ачада нерген йодде ом керт: тудын нерген мом каласеда?

— Ачамым мый моткоч йӧратем. Сай, поро айдеме лийын. Лач тудын деч мый шукылан тунемынам.

 – Икымше гана айдемым ужмеке, тудын тӱсыштыжӧ, койышыштыжо молан тӱткышым ойыреда?

Чылалан.

– Айдемын койышыштыжо эн кӱкшын мом акледа, пагаледа?

– Айдеме улмым пеҥгыдемдыше качестве-шамычым пагалем. Ӱшанлыкым, честный улмым, «открытость» манмым.

– Шке койышышто Тыланда мо ок келше?

– Мый його улам. Мылам южгунам рушла каласаш гын, «созерцать» кӱлеш. Тӱжвачын ончымаште, тиде тыге коеш: нимом ыштыде шинчем. Но тыгодым вуй эре шона, тудо нигунам пашам ыштымым ок чарне.

– Ешым ийготым погымекырак чоҥенда, ончыкылык пелашда (МЭТР теле-, радиоканалын журналистше Наталья Ямаева (Курочкина) – авт.) Тендам мо дене савырен?

– Тиде – йӧратымашын химийже. Молан ӱдырамаш ден пӧръеҥ коклаште йӧратымаш шочеш – нигунам пален огына нал, эсогыл тидым биологический кӱкшытыштат раш каласаш ок лий. Сандене олман кок пелыже молан ваш лиеш – умылтараш неле. Йӧратымаш – палыдыме, умылтараш лийдыме моткочак сылне  шижмаш.

– Ешыштыда ӱдыр икшыве кушкеш. Тудым туныктымо семын шукыжым мом ойледа?

– Тунемаш, тунемаш, тунемаш да пашам ыштен мошташ.

– Тудлан жап сита мо?

– Жап? Ок сите. Тудо школ гыч толеш, мый репетицийыш каем. Жап нигунамат ок сите.

– Эртышым шеҥгеке савырнен ончалаш гын, йоҥылыш ошкыл-шамыч лийыныт?

 – Тидын нерген шоненам. Йоҥылыш ошкыл-шамыч лийыныт, но нуным ыштыман ыле, молан манаш гын, лач тунам веле йоҥылышым умылет.

– Айдеме Тыланда осалым ышта гын…

– Мыйын шотышто тыгай поступкым ыштыше илышыштем лийын огыл, а, можыч, лийыныт…

 – … но Те шотыш налын огыдал?

– Тидын деч кӱшнырак лияш кӱлеш, шонем.

–  Кунам ача-ава кумдан палыме айдеме, тудын икшывыже эреак шинчаончылно, эреак кӱкшытыштӧ лийман. Тидын шотышто мом каласеда?

— Кӱкшыт – тиде должность огыл, профессий огыл. Кӱкшыт – нравственный качестве.  Сандене сай икшыве – институтым тунем пытарыше да ала-могай серьёзный должностьышто пашам ыштыше огыл, сай икшыве тиде тудо, кӧ ача-аваж дене пырля, кӧ нунылан полша, кӧ нуным йӧрата. Мыйын шонымаште, лач тиде – воспитанийын кӱкшытшӧ, эн кӱлешанже. Конешне, кумдан палыме ача-аван икшывыже лияш неле, но мый нелылыкым шижын омыл…

– …еҥын ойлымыжо чоныш логалын огыл да?

– Еҥын ойлымыжо профессиональный могырым гына чонышкем логал кертеш, мутлан, театр нерген. Фестиваль годым тӱрлӧ критик-шамыч толыт, тыйын спектаклет нерген ойлат. Тӱрлын ойлат гынат, чылаштымат колыштын моштыман. Тиде – моткочак шерге. Молан манаш тый ик семын ужат, а ӧрдыж гыч сайынрак коеш. Садланак театральный критике моткоч кӱлеш. Колыштман, кугешныме кумыл творчествылан мешанчык гына.

– Илышда оҥай факт-влаклан поян. Иктыжым шарналтыктынемак: шке жапыштыже Те кумдан палыме Геннадий Хазановын вуйлатымыж почеш Эстраде театрыште пашам ыштенда…

– Тунар ыштен шуктен омыл – йолем тодылалтын.

– Тиде огыл гын, умбакыже тудын дене пашам шуеда ыле мо?

– Тыгат лийын кертеш ыле, кинош сниматлалташ ӱжмаш-шамыч лийыныт, «уда огыл артист улат» маныныт, перспективе лийын…

– Но пӱрымаш мӧҥгӧ велыш савыралын, вет йолжым Те шке тодылын огыдал.

– Пӱрымаш чын ыштен шонем. А йолжым мый киношто сниматлалташ кастингыш кайымем годым кӱрлынам. Тиде огыл гын, кинош логалам да тышке ом пӧртыл – тыгеат лийын кертын, очыни. Но варажым пӱрымаш садак тышкак конда ыле, шонем… Теве тиде пӧлемыште шуко жап Сергей Иванович Таныгин дене пырля шинченна, можыч, тиде вер шкеж деке шупшеш – ом пале, умылтараш неле.

– Тугеже кызыт Тендам могай шижмаш авалтен?

– Шочмо суртыш уэш толмеке, могай шижмаш авалтен кертеш, шонеда?

– Куан.

– Туге…

Г.Кожевникова.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий