Вияҥме корно
Шкежат кушкына, кылнат кумдаҥеш
Кузе ила таче Звенигово районысо «Сайвер» Шолэҥер химзавод» АО
Шӱдӧ ий утла жапыште тудын вияҥме корныжо куштылго лийын огыл, но садыгак химий дене кылдалтше шке производствыжлан ӱшанле кодын. Мыняр тукым тудын пашажым виктарен толын, но эн кужун, мутат уке, – Хамзинмыт тукым. Ончыч ача, Фингиз Мубаракович, заводлан шӱкалтышым ыштен, вара ӱдыржӧ, Татьяна Фингизовна, ты пашам шуен да шуя. Кызытат тудо генеральный директорлан, а шӱжарже да эргыж дене пырля предприятийын озажлан шотлалтеш. Но кеч-кунамат тӱҥ оза дене пырля вуйлатыме пашам исполнительный директор шукта. А тыште тыгай сомылым Т.А.ФИЛИППОВАЛАН ӱшаныме.
Ончыко шупшылалтме пагыт
– Татьяна Александровна, Те ынде шкежат ты предприятийыште шагал огыл ыштеда?
– МарГТУ-н управлений да право факультетшым тунем пытарыме деч вара мый тыште 2012 ий гыч пашам ыштем. Ончыч ужалыме шотышто менеджер лийынам, вара снабжений пӧлкаште закупыш налме дене кылдалтынам, икмыняр жап гыч коммерческий директор лияш ӱшанышт, ынде кумшо ий исполнительный директор улам.
– Тендан пашам ыштыме жапыште предприятийыште могай кугу вашталтыш лийын?
– Утларак кугу вашталтышыже лачак пытартыш кум ий жапыште лийын шога. Ончыко шупшылалтмым чылан – заводысо пашаеҥат, мемнан клиентат, партнёрат, поставщикат – шижыныт докан. Мемнан озана да учредительна Татьяна Фингизовна Владимирова предприятийнам кужу жап вияҥдыме ончыкылык нерген шона. А тидлан регион кӱкшытан лийме гына шагал, федерал кӱкшытыш лекман. Нимолан шылташ, 100 ияш эртыкна (историйна) мучко продукцийнам тӱҥ шотышто мӧҥгысӧ регионышто, Юл кундемыште, ужаленна. Да, ме тыште шкенан вернам муынна, а ӧрдыжкӧ коклан веле лекме. Сандене ты пашам вияҥден колташ манынак, кугу рынкыш шӱшкылт пурышна. Кушто тымарте лийын огынал, тугай регионлаште клиент-влак дене пашам тӱҥалынна. Ме Москва кундемыште, Российын рӱдӧ да йӱдвел-касвел ужашлаштыже, Санкт-Петербург кундемыште йӧршын лийын огынал.
– А тушко миен шушашлан мом ыштыман?
– Шукырак ужалышашлан сатум шукырак ыштен лукман, а шукырак ыштен лукшашлан паша вий утларак кӱлеш. Оборудованийна ончычсак гынат, куатше паша лектышым икмыняр пачаш нӧлталаш сита. Тӱҥ чаракше – пашаеҥ ситыдымаште. Производствыштат, коммерций пашаштат. Вет кушто лийын огынал, тушто ужалыше-влакат кӱлыт. Санденак ме регионал поставщик гыч федерал кӱкшытаныш, кокла кугытан гыч кугу бизнесыш нӧлталтшашлан вестӱрлем толмо сомыллан пижынна. Пашаеҥ чот денат, продукций лектыш да качестве шот денат кушкына.
Ужалыме йӧнат вашталтеш
— Ончычшо ты пашам кузерак виктарыме?
– Кугу дестрибюторлан эҥертыме. Тудо мемнан продукцийнам опт дене налын да шаркален. Но тыгай дестрибюторжо регионлан икте але эн шукыжо кокыто лийын. Ме кызыт ужына: илыш вашталтеш – ужалыме йӧнат вашталтеш. Сеть-влак вияҥыт, сандене меат тушко пурена. Тидыжак мыланна але марте лийдыме регионлашке логалаш полша. 2021 ийыште Леруа Мерлен сетьыш пурышна, 2022 ийыште – OBI сетьыш, 2023 ийыште шукерте огыл Мегастрой дене договорым пеҥгыдемдышна. Тыге ужалыме йӧным кумдаҥдена. Ме тендер дене пашам ышташ, профканалыш пураш шонена. Маркетплейслан эҥертынена.
– Тиде йӧнат вет пеш шарлен толеш?
– Да, кызыт уэш-пачаш кевытыш коштмо олмеш интернет-кевытлаште заказым ыштат. Меат тидын деч ӧрдыжеш ынена код. Тусо торгайыме площадкыш шкенан сатум лукнена. Тыгай площадкыже, але сайтше, интернетыште шуко. Да кажне интернет-кевытын шке правилже уло. Ме тушко сатунам намиен коден кертына, а клиент-влак заказым ыштат гын, нунылан шке колтат – тиде ик йӧн. Але ме шкеак завод гоч колтен сеҥена – тиде вес йӧн. Но тидлан системынам пужен ышташ кӱлеш, молан манаш гын ме кызыт продукцийнам кугу партий дене, эн шагалже икмыняр банкым коробка дене колтена. А тунам клиентлан ик банке денат колташ перна. Тӱрлӧ йӧным терген ончена да эн келышыжым ойырен налына. Мемнан кызытсе задачына – шукырак регионыш логалаш да лак ден чиям ужалыше кеч-могай кевытыш сатунам лукташ – тиде ик корно.
– А вес корныжо могай?
– Кугурак кумдыкым авалтыме дене пырляк сатунан ассортиментшым пойдарен толаш. Вет жап вашталтме семын йодмашат вашталтеш, у материал кӱлеш лиеш. Мемнан маркетинг пӧлкана уло, тушто рынкым, конкурентна-влакым эскерен-шымлен шогат: мо ужалалтеш, могай у продукцийым луктыт, кузе тудым налыт. Адакше ме шкежат клиент-влак дене кылым кучена, мо кӱлмым рашемдена. Тыге тений у продукцийым, тӱрлӧ у чиям, лукна. Шушаш ийлан специализироватлыме эмальым, вӱд негызеш ямдылымым да радиаторым чиялташ йӧршым, ыштынена. Уке гын алкидный растворитель негызеш ямдылымына гына уло. А вӱд негызеш ыштымыже вашке кошка да ок ӱпшӧ.
– Тыгай дене чиялтымыже кужун аралалтеш мо?
– Тидыже мом да кушто чиялтымым онча. Кӧргыштӧ да кукшо верыште гын, тыгай чия лачеш толеш. Тӱжвалне да вӱдыжгыштӧ гын, растворителян кӱлеш. Кызыт вӱд негызеш ямдылымашкат тӱрлӧ ешартышым пыштат, да тудо игече вашталтмымат кужун чыта. Мемнан кок лабораторийна уло. Иктыже заводыш пурышо чыла сырьё ден материалым да шкенан лукмо продукций ден пелефабрикатым терга. Весыже конкуретна-влакын продукцийыштым шымла да у рецептурым ямдыла.
Чылажымат радамлыман
– Тугеже Те кызыт чыла пашам рынкыш лекме йӧным кумдаҥден толмашке виктаренда?
– Сатунам мӧҥгысӧ регионышто гына ужалыме годым кӧргӧ пашам ончычсо семын эскерымат, тунамсе культурат, ситен. Кызыт утларак кугу кумдыкыш лекме годым, кӱрылтыш ынже лий манын, да лектышым икмыняр пачаш кугемдышашлан чыла пашам автомат семын ыштымашке шуман. Сандене сатум ыштен лукмо да ужалыме чыла пашам, радамлен, кагазыште почын да возен ончыктыман. Молан манаш гын ме кушкына, пашаеҥна ешаралт толеш. Тений январь-апрельыште гына 70 еҥым налме. А вет нуным пашалан туныкташ, заводысо илышлан ямдылаш кӱлеш. Кагазыште чыла возен ямдылыме лиеш гын, тудым лудын лекташ шукат ок кӱл да рашемеш ыле: мом да кузе ышташ, мом шотыш налаш, кӧлан эҥерташ, кӧ тиде пашалан мутым куча, моло участке дене кыл могай лийшаш. Манмыла, кызыт мемнан дене чылажымат радамлыме паша кая.
– Тыгодымак Те конкурент-влакым эскерен-шымлен шогымо нерген ик гана веле огыл палемдышда…
– Тидын деч посна моло деч почеш кодашат лиеш. Сандене ме нунын ик продукцийыштымак, квартал еда налын, кузе вашталтен толмыштым эскерен шогена. Тидыже санкцийлан кӧра вес элла гыч кондымо сырьён толмым чарнымыж денат кылдалтын. Ончыч шукыжо Европа гыч кондалтын гын, ынде тӱҥ шотышто Китай ден Индий гыч шупшыктат але Российысе компаний-влак шкештак уда огыл алмаштышым ыштен луктыт. Сандене ме конкурентна-влакын качествым арален кодышаш але саемдышаш верч могай сырьём кучылтмыштым палышаш да нунын дене таҥасен кертшаш улына. Ойлен кертам, ме икте-весе деч кугунжак огына ойыртемалт, качестве ойыртем ак дене гына кылдалт кертеш.
– Туге гынат качестве йодыш тӱҥ лийын кодеш?
– Ме кызыт качестве верчынат тунар огына тургыжлане – тудо мемнан эреак шинча ончылно. Мемнам кызыт клиент-влакым обслуживатлыме сервис шонкалаш тарата. Тыште маркетинг кыл гоч акцийым эртарымын, умылтарыме пашан кӱлешлыкыштат шижалтеш. Уке гын южышт чиялтыме радамым тӱрыс огыт шукто, а вара чиян качествыж шотышто кокытеланат, сандене могай-гынат инструкций шотан темлымаш лийшаш. Адакше рынкыште сатун качествыж верч огыл, а тудын клиентлан могай пайдам пуымыж верч шкешотан кучедалмаш кая. Тиде пайдаже чиян тыглай кучылталтмыже, шулдырак улмыжо да сервис кузе йодмо дене кылдалтын. А ме сатум вигак потребительлан огыл, а ужалыше-влаклан колтена. Сандене конкуренций кучедалмашыже ужалышын сервис рынкыштыже кая. Но меат тидын деч ӧрдыжеш кодын огына керт – сатунам налышт, тудо клиентым савырыже да йодмашлан келшыже манын шонышаш да обслуживатлыме сервисым вияҥдыме нергенат ушым пудыратылшаш улына.
Паша кугу, шонымаш сай
– Пашада кугу, шонымашда сай манде ок лий.
– Но кугу пашам шукташ да сай шонымашым илышыш пурташ виян команде лийшаш, тудо шкенан сферыште шотан эксперт ден специалист-влакым ушен шогышаш. Садланак озана Татьяна Фингизовна кӧргӧ пашалан да пашаче ешлан кугу тӱткышым ойыра. Команде улмо – тудлан тӱҥ. Таклан огыл туныктымо пашалан жапымат, финансымат ок чамане. Да жап йодмо дене келшышын ужалыме-снабжатлыме пашам шуктышо веле огыл, производствышто тыршыше-влакым туныктымыланат. Кодшо ийын заводна Паша лектыш шотышто келгын палымаш (компетенций) федерал рӱдерын «Аныкан производство» федерал программышкыже ушнен. Тидыжак озанам производствысо культурым кугемден толмо пашалан пижаш таратен. Ме производствышто тыршыше-влакым жаплан келшыше йӧн дене палдарышаш да умылтарышаш улына: тидыже шке пашаштымак йӧнаҥдышаш – мутлан, сырьё ден оборудований шке верыштышт, но лишнак лийшаш улыт. Тыге пашам пайдалынрак ышташ, паша лектышым нӧлталаш лиеш.
– А тиде тунеммашыже кузе шукталтеш?
– Мемнан шкенан кӧргӧ тренерна-влак улыт, нуно кеч-могай пашаеҥым аныкан производство негызлан туныктат. Кодшо ийын 20 еҥан икмыняр тӱшкам туныктен луктыч. Кече мучко шинчымашыштым пойдарышт. Нуно ты жапыште пашам ыштен огытыл, но пашадарым ты кечыланат налыныт. Ме нуным производствысо культурым саемдаш, тӱшка командыште ваш умылымашке шуаш да тудым йӧршын у кӱкшытыш нӧлталаш туныктенна. Да тидлан мемнан дене чынжымак кугу тӱткыш ойыралтеш.
– Ойлат, эсогыл предприятий кӧргысӧ валютым шонен луктында, моло йӧным кучылтыда?
– Тидымат, валютым, тыгай шонымаш денак ыштыме. Тудым замес (але алмаштыш) манын лӱмдымӧ. Тыгай оксам иктаж-могай заданийым шуктымо дене ыштен налаш лиеш. Тысе кевытыштак тудым тыглай оксалан вашталташ, иктаж-могай сатум, эсогыл ты кӱшеш каныш кечым, налаш лиеш. Мутлан, кладовщикна тыгак ыштен ыле. Тидат веле огыл, ме чӱчкыдынак погынымашым эртарена, пашаче ешым тӱшкан каҥашаш кумылаҥдена. Умылена: ужалымаш рынкыште кугурак верым налаш шонымашке команде дене гына шуын кертына. А команде лийже манын, тидлан – туныктымо, тӱшкан каҥашен решатлыме, чак лишемдыме пашалан – вийымат, средствамат пыштышаш улына
– Те тыгай шонымаш денак тений шагал огыл еҥым пашаш налме нерген ойлышда. Нунымат вет туныкташ кӱлын?
– Мемнан тидлан наставник системым шонен лукмо. Пашаш тергыме шот дене кум тылзылан налме кажне еҥ пелен профессийжылан келшыше наставник пеҥгыдемдалтеш – тудо пашалан туныкта. Эше кӧ-гынат бадди (тиде сленг мут йолташ манмым ончыкта) семын палемдалтеш – тудыжо пашаче ешыш шыҥаш, тӱрлӧ тыгыде-тагыде йодышым рашемдаш полша. Кум тылзе жапыште у еҥым кадр пӧлкат шинча ончылныжо куча: наставник денат, бадди денат да шкеж денат кутыра; шотлан толеш мо, тудлан чыла раш мо – рашемда. Мемнан задачына – у еҥ вашкерак командылан келшен толшо да тӱрыс праван йыжыҥъеҥже лийже. Ме тудлан ӱшанен кертшаш улына, да шкежат ынде чыла пален налмыжлан кӧра тунем шумым да йӧнан улмым шижшаш. Вот тыгай системе дене ме командынам у пашалан кугемден да пеҥгыдемден толына. Продукцийнам шукырак вере палышт да налышт, а «Сайвер» лӱм бренд семын чапланыже манын шонена да тыршена.
– Меат шонымашкыда шуаш тыланена!
– Тау! Тыландат тидымак тыланыме шуэш.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: заводын офисше; Т.Владимирова; Т.Филиппова; чиям темкалыме участкын аппаратчикше Н.Смоленцева; лак да чия сату; лаборант Е.Глазырина; чия банкым лукшо цехын станочникше Г.Степанова.
Авторын да завод деч налме фото
