Тений август тӱҥалтыште Нижний Новгородышто Юл кундем да Урал федерал округласе доброволец-влакын окружной форумышт лийын. Тудо Российын 20 регионжо гыч 400 волонтёрым иквереш чумырен. Марий Эл гыч тушто 14 еҥ лийын, нунын кокла гыч иктыже – Морко кундемын чолга ӱдыржӧ, Кожлаер тӱҥ общеобразовательный школым вуйлатыше Надежда Алексеева. Поро пашам ыштыше-влакын толкынышкышт ушнаш тудым мо кумылаҥден? Шоналташ гын, туныктымо да вуйлатыме паша шуко жапым налеш, туге гынат…
«Туныктышак лияш шоненам»
Туныктымо паша гыч тӱҥалаш гын, Шӱргысола (кызыт Кокласолаш пура) ӱдыр тидлан изинек кумылаҥын. Адакшым примержат шинчаончылно – ачаж велым коваже Роза Константиновна Суслова биологийым туныктышо лийын. Тыгак чӱчӱжӧ политолог Евгений Валерианович Суслов кызытат Марий кугыжаныш университетыште студент-влаклан шинчымашым пуа. Икымше туныктышыжо Анатолий Михайлович Александровын, а вараже класс вуйлатыше, марий йылмылан да литературлан шӱмаҥдыше Нина Вениаминовна Аркадьеван надырышт кугу. Шинчымашан нине еҥ-влак пример семын лийыныт, санденак Надежда Н.К.Крупская лӱмеш Марий пединститутын историй-филологий факультетышкыже тунемаш пурен, «Шочмо йылмым да литературым туныктышо» квалификацийым да «Англичан йылмым туныктышо» ешартыш специальностьым налын. Тунем пытаренже гына институтым огыл, Марий кугыжаныш университетым – тунамлан кок вуз ушалтын. Вуз деч вара идалыкым Йошкар-Оласе 15-ше №-ан школышто тӱҥалтыш классым туныктен, а вара 2012 ий гыч таче марте Морко районысо Кожлаер школышто тырша: ондакше англичан йылмым туныктен, 2013 ий гыч завучын пашажым шуктен, а 2021 ий гыч – вуйлатыше. «Школ директор семын эн чот мо тургыжландара?» йодышемлан Надежда Георгиевна вашештыш:
\– Ой, икшыве-влак моткоч шагалын улыт… Тидлан кӧра школым петырат манын тургыжланымаш уло.
Таче, чаманен каласыман, тиде школышто тунемше-шамыч шагалын улыт – улыжат 17 да йочасадыште 8. Туге гынат туныктышо-шамычын да вуйлатышын паша шагал манын ойлаш огеш лий: кугу тунемме вер семынак чылажымат шке радамже дене ыштыман. Вуйлатышын пашажым шуктымо деч посна Надежда Георгиевна эше завучын сомылжымат ышта: тунемше-влакын чотышт шагалеммылан кӧра тиде ставкым кораҥденыт, но пашаже гына кодын, сандене тудымат ыштыде огеш лий.
«Тек чонжо поро лиеш»
Айдеме ик вере гына поро лийын огеш керт, сай чонан да ура шӱман еҥ чыла вереат йырым-йырже волгыдылыкым, порылыкым шара манын, арам огыл ойлат. Тыгай-влакын радамышкышт мый таче Надежда Георгиевнам пуртем гын, нимынярат йоҥылыш ом лий, шонем. Тудлан «Доброволец-влакын толкыныш икымше ошкыл кузе да кунам лийын?» йодышым пуыде шым керт.
– Тыгеже поро кумыл пашам эре ыштет, полшет. Но икымше тыгай ошкылжо кодшо ийын лийын. Тунам ноябрь мучаш гыч декабрь марте республикыштына «Еш добровольчестве» конкурсым увертареныт ыле. Мый Сергей пелашем да Полина ӱдырем дене пырля тушко ушненна, тыге Морко районын чапшым араленна да призёр лийынна. Кызытат ме янлык приютыш коштына, тушто кертме семын полшена. А специальный военный операций кайыме кундемлаш гуманитарный полышым ешна дене веле огыл, уло школ дене поген колтенна. Чыла тиде мыланем мом пуа? Кеч изиш да тӱня сайрак лийже манын шонем. Но эн тӱҥжӧ – ӱдырем (тудо кызыт Коркатово лицейыште кумшо классыште тунемеш) поро кумылан, кугурак пагалыше, изиракым чаманыше, волгыдо шӱман кушшо манын шонем. Санденак тудым тӱрлӧ конкурсыш ушем, тыгак пырля эреак мом-гынат ыштена, шонен луктына але, мутлан, пошкудо кундемым ончаш каена – тудлан оҥай. Чыным ойлаш гын, лач ӱдырем шочмеке, мыйым тыгай кумыл авалтен, тӱняумылымашем вашталтын.
«Эре тунемынна»
– Форум шотышто ойлаш гын, тудо моткоч оҥайын эртен, – ойла Надежда Георгиевна. – Тушко шке гыч поро кумыл пашам ыштыше Моркысо рӱдер ушнаш темлен. Ме пелашем дене коктынат йодмашым колтенна, заданийым шуктенна, но логалынамже мый гына. Вес регионыш каяш йӧн лекмеке, мый уло кумылын келшенам, молан манаш гын добровольчестве толкынышто тусо паша опыт дене палыме лияш оҥайын чучын. Форум мылам келшен. Каласыман, тушто шукыжым добровольчество рӱдерым але йоча организацийым вуйлатыше-влак лийыныт, а мый – школ гыч… Туге гынат тиде чаракым ыштен огыл. Мый шканем шуко уым пален налынам. Тушто мыланна волонтёр-влакын пашашт, акцийым эртарымышт, самырык тукымым да ийготан-влакым ушымо опытышт дене палдареныт. Икманаш, «фишкыштым» ончыктеныт. Форумышто тӱрлӧ мастер-класс, лекций лийыныт – эре тунемынна. Но эн чотшо мылам Нижний Новгород мучко экскурсий келшен, пеленна коштшо гид чылажымат сайын каласкален.
«Тендан шонымаште, Марий Элыштына добровольчестве толкын вияҥ толеш але…» манмемлан Надежда Георгиевна вашештыш:
– Вияҥ толеш да кажне районышто – шке семын. Мемнан Морко кундемат тиде толкынышто кыртмен пашам ышта. Шоналташ гын, кажне йоча, кажне кугыеҥ шке шотшо дене мом-гынат порым эре ышта, сандене кажныжым волонтёр семын шотлаш лиеш. Поро паша илышыште моткоч кӱлешан. Тудо сай шонымашан лияш веле огыл, тыгак ответственностьым вияҥда, икшыве утларак коммуникабельный лияш тунемеш. Икманаш, йоча чыла могырымат вияҥеш.
Надежда Георгиевна тиде ойжо дене шукышт келшат, очыни. А тудо шкеже таче ӱдыржылан гына огыл, уло школлан – пример.
Г.Кожевникова
Снимкыште: Надежда Алексеева – форумышто; Н.Алексеева ешыж дене – «Еш добровольчестве» республик кӱкшытан конкурсын призёржо; янлык приютышто
Фотом еш альбом гыч налме
