Тыгай лӱман выставке 13 февральыште Калык-влакын келшымаш пӧртыштышт почылтын.
Тушто XXI курымын 60-80-ше ийласе сӱретчже-влак Кугу Отечественный сарым тӱрлӧ семын ончыктат. Иктышт радынаштышт, шикш-пуракеш варналтын, тушман ваштареш кредалмыштым ончыктеныт гын, весышт тиде шучко жапым тушто лийше-влакын каласкалымышт але тудо пагытыште кушмыштым шарналтен войзеныт. Но кажныжым икте куандарен –1945 ий шошым сеҥымаш мемнан кидыште лийын. Лач тидыжак выставкыште йошкар шӱртӧ семын шуйналтын.
– 2025 ий – Шочмо элым аралышын идалыкше. Тений ик эн кугу событийлан Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 80 ий темме шотлалтеш. Республикыштына тидлан пӧлеклалтше 200 утла мероприятийым эртараш палемдыме, – палемден Кугыжаныш Погын председатель Михаил Васютин. – Тиде выставке калыкнан ик эн кугу подвигшылан пӧлеклалтын. Радына-влак гоч мемнан салтакна-шамычын сӧй пасушто кредалмышт, тылыште тыршыше-влакын сеҥымашым лишемдаш полшымышт, калыкын ойгыжо ончыкталтыныт. Кугу сар жапыште усталык шӱлышан еҥ-влакат сеҥымашым лишемдаш полшеныт. Маргосфилармоний пеленысе Тойдемар лӱмеш концерт бригаде тӱжем утла концертым ончыктен. Кызытат республикын Тӱвыра министерствыже Ленинград областьысе администраций дене пырля «Сеҥымаш кӱсле» кугу проектым ямдыла.
– Выставкыште Республикысе сӱретсымыктыш тоштерын фондыштыжо аралалтше моткоч чапле паша-влакым: сӱрет радынам, графикым, скульптурым – ужаш лиеш. Нуным ончымо годым иктым умылена: мемнан калык сеҥаш лийдыме! Тушманым садак кырен шалатена да сеҥымаш мемнан кидыште лиеш. Теве ик радынаште кова носким пидеш. Кызыт кажне ялыште, учрежденийыште, тоштерыште, школышто ӱдыр, ӱдырамаш-влак спецоперацийыште улшо-влаклан носким ямдыла, – каласен Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже – тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов. – Кугу Сеҥымашлан пӧлеклалтше мероприятий-влак идалык мучко эртат. Кызыт, мутлан, «Сеҥымаш тулсавыш» фестивальыште кажне муниципалитет мастарлыкым ончыкта. Программышкышт йоча-шамычын кумылын ушнымышт куандара.
Марий Эл Кугыжаныш Погын депутат, МарГУ-н ректоржо Михаил Швецоват сӱретче-влакын пашаштым, Кугу Отечественный сарын участникше ден тылыште тыршыше-влакын надырыштым кӱкшын аклен ойлен. Спецоперацийыште нацист-влак ваштареш кредалше боецна-шамычын геройло шогымыштымат палемден.
– Мый салтакын эргыже улам, сандене тиде выставке мылам моткоч шерге:. 1945 ий 22 июньышто ныл шагат эрдене сар тӱҥалмым ужынам. Неле пагытым илен лекме, Сеҥымаш кечым Москошто вашлийынам, – чонжым почын Российын сулло сӱретчыже, РФ Сӱретче-влак ушемын Марий Элысе пӧлкажын секретарьже Евгений Яранов.
Выставкым МарГУ-н студентше-влакын «Воскресение» кычалше отрядын экспедицийлаште мумо артефактше-влак пойдарат. Сӧй пасушто верештме кольмо, каске, совла, салтак-влакын сумкашт, серышышт да моло арвер тулан сар пагыт годсо илышым ушештарат.
«Сеҥымаш шошо» – калыкнан эртен толмо корныжо, салтакна-влакын идалыкын тӱрлӧ пагытыштыже йӱштым, ночкым, шокшым ончыде, сеҥымаш верч талын кредалмыштым, тылыште лийше-влакын сеҥымашым лишемдаш полшымышт нерген палдарыше ончер. Тудым кажне еҥ ужшаш.
Алевтина БАЙКОВА
Авторын фотожо
