Марий Элыште ыштыме
Пырыслан сӧрал пӧрт да кӱчшым шумаш наста
Май мучаште Россий предпринимательстве кечын Йошкар-Оласе Чарла кремльыште «Марий Элыште ыштыме» выставке-ярмиҥгаште, паледа, мо мыйым эн чот ӧрыктарыш? Пырыслан гофрокартон гыч ямдылыме пӧрт да кӱчшым шумаш келыштарыме тӱрлӧ фигур наста. Тидым кузе ыштымым шке шинча денак ужаш манын, «Канцблок-Волжск» ООО-ш лӱмын миен лекташ вуйлатышыже Сергей Веденеев дене кутырен келшышна. Но мийымешке, мый паленат омыл: ты предприятийыште тыршыше 60 утла еҥ гыч 70 процентше тазалык шотышто экшыкан, тӱҥ шотышто начарын ужшо-влак, улыт. Тидыже эшеат ӧрыктарыш: начарын ужаш да тыгай сӧрал, кӱлешан насталам ышташ!
– Нине еҥ-влакын кӧргӧ тӱняштак ойыртемалтше, тӱня ончалтышыштат шкешотан. Нуно пашашкыжат оксалан кӧра гына огыл, а шкешт гаяк моло еҥ дене пырля лийшашлан да ужын кутыралтышашлан толыт. Вет илышыште шагал огыл нелылык дене шинчаваш тӱкнашышт перна, но нуно ӱшаным огыт йомдаре, шкеныштым пашалан йӧршымак ужнешт. А тидлан лач ты предприятий полша, – каласыш «Канцблок-Волжск» ООО-н генеральный директоржо Сергей Николаевич.
Тудын ойлымыж почеш, предприятийлан негызым кодшо курымысо 60-шо ийла тӱҥалтыштак пыштыме. Сокыр-влак россий обществын (ВОС) рӱдӧ правленийже Волжск олаште тунемме-производственный предприятийым (УПП) почаш пунчалын. Олан администрацийже тидлан мландым ойырен. Да 1961 ийыште кок пачашан икымше производство оралтым нӧлтымӧ. Начарын ужшо инвалид-влак тушто яндар кагаз продукцийым ыштен луктыныт. 1972 ийыште кокымшо оралтым пашаш колтымо, да общий манме кӱжгӧ тетрадьым ышташ тӱҥалыныт. 80-ше ийлаште кок вережат у оборудованийым шындыме да у продукцийым: сӱретлык альбомым, кӱжгӧ да вичкыж тетрадьым, кагаз оптышаш да ургышаш папкылам, блокнотым, канцеляр книгам да молымат – ямдылаш пижме. А 2009 ийыште ВОС-ын Волжскысо УПП-же «Канцблок-Волжск» ООО-ш савырнен. Таче тыште картон изделий ден гофротарым ыштен луктыт.
Предприятий вуйлатыше Сергей Николаевичын пашаже шыгыр ыле гын, производство дене палдараш тӱҥ бухгалтерже Елена Максименколан ӱшаныш. Елена Евгеньевна мемнам эн ончычак икымше цехыш наҥгайыш. Тушто тӱҥ производство деч кодшо отход гыч изделийлам ямдылат. Да, мом шонеда, лачак пырыслан гофрокартон гыч пӧртым, кӱчшым шумаш янлык, кол да моло форман фигурым. А тидлан картон материалым ончыч тӱрлӧ кугытаным да форманым пӱчкедыман. Тыгай йӧнжӧ ӱмаште у оборудованийым, пӱчкедыше планшет плоттерым, налме деч вара лектын.
– Тунам ме изи социальный предприятийлан полыш шотеш грантым налшашлан конкурсышто сеҥышна. Тылеч посна «Тазалык шотышто экшыкан еҥ-влаклан ешартыш паша верым ыштыме йодыш дене эн сай проект» номинацийыште ончыко лекна. Тыге республикын бюджетше гыч ойыралтше окса дене да шкенан велым ешарен финансироватлыме негызеш пеш кӱлешан тыгай оборудованийым налын кертна. Тидыже 20 утла тӱрлӧ у продукцийым лукташ тӱҥалаш йӧным пуыш, ты шотыштак – пырыс дене кылдалтшым. Тудлан йодмаш кызыт поснак кугу. Ты оборудований тыгак изи тӱшка дене ыштыме заказым шукташ пеш лачеш толын. Уке гын ойыртемалтше кугытан икмыняр коробкалан кугу линийысе станокым келыштарен шогымаш моло тӱҥ пашам куча. А ты оборудований дене тӱрлӧ сомылым писын ышташ лиеш. Сандене изи заказ дене лекше клиент-влакат ешаралтыч. Тидыже производствышто у шӱкалтыш гай лие, – каласыш Елена Евгеньевна.
Адакше у оборудованийым тазалык шотышто экшыкан еҥак виктара. Но тудыжо ты кечын уке ыле, картонажник-влак гына, ямде пӱчкышлам радамлын чумырен, пырыслан кӱч шумымо настам ямдыленыт.
Вара корнына кокымшо цехыш шуйныш. Лачак тушто тӱҥ паша, кугу тӱшка дене ыштыме заказ, шукталтеш, санденак еҥжат эн шуко тырша. Тыштат тӱрлӧ кугытан да форман, эше ешартыш кӧргашан гофрокоробкылам ямдылат. Пӱчкедыме эн тӱҥ сомылжо, мутат уке, рилевочный станок дене ышталтеш. Кугу куатан ты станокым Сергей Зарницын виктара. «Тудо тыште ынде коло ий утла пашам ышта, кугу опытан станочник», – палдарыш тӱҥ бухгалтер. Молыштат куд-шым ий деч шагал огыл тыршат. Картонажник-влак коклаште кугурак ийготанат, самырыкат койыч. Ончалтышышт гыч начарынрак ужмыштат палдырна дыр, но пуйто кидышт денак шижыт, картоным кӱлмӧ семын тодыл радамлен оптат. «Теве тыгай пашаче улыт нуно мемнан», – мокталтыш Елена Евгеньевна.
Гофрокартонжым тӱҥ шотышто Волжскысо Марий целлюлоз-кагаз комбинат деч налыт, тыгак врысе моло компаний-влак конден шогат. А шке продукцийыштым куш колтат? – палыме шуо.
– Эн шуко гофроупаковкым Москвасе ик кугу компанийлан колтена. Тудо потолоклан плиткым ямдыла, а вӱдылтышлан мемнан упаковкым налеш. Верысе заказчик-влак кокла гыч инфракрасный ырыктыше устройствым лукшо «Софттерм» компанийым ончыкташ лиеш. Татарстанышкат ик вере веле огыл колталтеш. А пырыслан лукмо сатунам Москва ден Татарстан гычат, шкенан денат кумылын налыт. Тыгак интернет-кевытла, мутлан, «Ozon», гоч сатунам темлена, шкеат заказым ыштен кертыда, – кумылын вашештыш тӱҥ бухгалтер. А вет сатушт чынжымак келшыш.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: предприятий вуйлатыше С.Веденеев – «Марий Элыште ыштыме» выставке-ярмингаште; картонажник Л.Вадимова; пырыслан кӱчым шумаш ыштыме наста; станочник С.Зарницын; картонажник Л.Голубина; контролёр Л.Краснова.
