Тачысе унана – спорт дене 60 ий кылым кучышо, Звенигово район Эсмекпляк школышто физкультур, ОБЖ, экономике предметлам туныктышо Василий Белкин.
Тиде чолга еҥ дене мый ондакак, Марий кугыжаныш университетыште тунеммем годымак, палыме лийынам. Изирак капан, ур гай провор, весела кумылан рвезе шке йырже самырык-влакым магнит семынак «ушен». Арам огыл фамилийжат Белкин – чодыраште урым кучен ончо-ян! Ончычат чолга лийын да тачат: сулен налме канышыш лектын гынат, Василий Арсентьевич спорт денат кылым куча да пашам ышта.
1975 ий гыч 1978 ий марте тудо Совет Армийыште лийын, Новая Земля отрошто теҥыз пехотын батальоныштыжо саниструкторлан служитлен. 1978 ийыште Марий кугыжаныш университетын экономике факультетышкыже бухгалтер-экономистлан тунемаш пурен. Икымше курсышто улмыж годымак ойыртемалтын: пырля тунемше-влак коклаште 1000 метран кроссышто икымше верым сеҥен налын. Тудым верысе тренер-влак вузын командышкыже пуртеныт. Тыге 1978 ий гыч 1981 ий марте рвезе студент-влак дене Кисловодскысо, Яльчикысе спорт лагерьлаште тренироватлалтын, капкылжым шуарен. Но Василий Арсентьевичын эн «шӧртньӧ» пагытшылан 1980 ийысе Олимпиадым шотлыман, лач тушто тудын мастарлыкше почылтын: 800 метран дистанцийым куржмаште Марий АССР-ын чемпионжо лийын. Тиде ийынак Сеҥымаш кече вашеш эстафетыште Марий кугыжаныш университетын командыже Н.Крупская лӱмеш педагогический да Политехнический институт-влакым ончылтен. Лач Василий эстафетын визымше ужашыштыже командыжым кумшо вер гыч икымшыш луктын. Теве тудо могай писе – куржмыжым ужат гын, ӧрат веле! Варажым Василий Белкин ятыр гана Звенигово районын чапшым арален. Марий АССР-ын ялысе самырык-влак коклаште 1500 метран дистанцийым куржмаште тудо икымше верыш лектын. Студент годымак Марий АССР-ын первенствыштыже 300, 400, 600, 1000, 1500 метр кужытан дистанцийлашке куржмаште ик гана веле огыл призёр лийын. Университетыште тунемме годымак «куштылго атлетике дене инспектор» кокымшо специальностьым налын.
1982 ийыште шочмо кундемышкыже, Ленин лӱмеш совхозыш, пӧртылын да бухгалтерлан, тыгак спортинструкторлан ышташ тӱҥалын. Лач тудын вуйлатымыж почеш, тиде озанлык СССР-ыште ялысе коллектив-влак коклаште физический культур дене ончыл радамыште лийын. Да лач тунам Эсмекпляк селаште спортзалан Тӱвыра пӧртым чоҥеныт. Тиде спортзалым Василий Александрович 1989-2010 ий марте вуйлатен.
Илыш ончыко каен. 1987 ий 1 сентябрьыште Василий Арсентьевич Эсмекпляк школыш пашаш пурен. Тушто НВП-м, физкультурым туныкташ тӱҥалын, а 1997 ий гыч – экономике, ОБЖ предметлам.
Каласыман, спортлан, физкультурлан Василий Арсентьевичым тудын ачаже Арсений Васильевич изинек шӱмаҥден, куштылго атлетикыш корным почын манын каласаш лиеш. Лач тудо икымше тренерже, наставникше лийын, капкылым чын шуарыме радамым умылтарен да моло «секрет» манметым ойлен. Ачажат арака да тамак дене кылым кучен огыл, таза илыш йӱлам кучышо айдеме лийын. Василий Арсентьевич тудын ойжым шотыш налын, сандене физкультурын да спортын тӱрлӧ видышт дене эре ончылно лийын: коньки да ече дене коштмаштат, футболла сайын модын. Икымше гана 6-шо классыште тунеммыж годым Звенигово оласе «Водник» стадионышто коньки дене куржталме дене район кӱкшытан таҥасымаште вийжым терген. А варажым тудын писылыкшым шуараш профессионал тренер-влак полшеныт. Эше иктым палемдынем, ялысе рвезе-влак кугу чытышан улыт. Тиде кеч-куштат полша, поснак – кужу дистанцийым куржмо годым. Тушто ончыч вийым аныклыман гын, мучашлан писын куржын колтыман… Тиде да моло тактикым тренер умылтарышаш. Василий Арсентьевичат ынде ятыр самырык-влакым туныкта, армийлан ямдыла, но спорт дене кылже ончычсо гаяк пеҥгыде. Звенигово районын чапшым тӱрлӧ таҥасымаште чумыр налмаште 35 ий утла кӱшнӧ куча, тӱрлӧ дистанцийыште Марий Элын чемпионжо 12 гана лийын. 1985 ийыште Москваште «Физический культур да спортым вияҥдымаште кӱкшӧ показательлан» медаль дене палемдалтын, а чылаже – 200 грамото, 20 кубок, 70 медаль дене.
Куштылго атлетике – спортын эн неле видше. Кеч-могай дистанций лийже – чыла шотыштат шкем эскерыман, уке гын шӱметым писын пытарет… Кызыт мый специалист семын огыл, а «любитель» манмет семын веле ойлем. Чыла тидын шотышто тудлан ачаже сай ой-каҥашым пуэн гын, кызыт ынде шкеже тунемшыже-влакым туныкта, уло вийжым пыштен тырша. Тудым ончен, шӱдырла йӱла манын шоналтет. Адакшым шкеже веле огыл йӱла, шокшо тулойыпшым самырык-шамычлан пуа да лектышыжат шинчаончылнак. Василий Арсентьевичын эн кугу сеҥымашыже – тунемшыже-влак. Кирилл Семёнов – куштылго атлетике дене спорт мастер, 800 метр кужытан дистанцийыш куржмаште Российын чемпионжо. Олег Манасов – куштылго атлетике дене спорт мастерыш кандидат (1500, 3000 метран дистанцийлаш куржмаште). Николай Муравьёв 3000 метран дистанцийым куржмаште икымше разрядым арален… Чыла тиде теве мом ойла: Василий Арсентьевич чынжымак уста туныктышо да тунемшыже-влаклан кугу пример.
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
