УВЕР ЙОГЫН

Пашам йӧратен ыштет гын, шоҥгемаш от ярсе

Але марте «Ӱдырамаш корно» мужыр лаштыкын ик унаже нергенат чылт тыгежак возаш тӱҥалын омылла чучеш. А таче тыге ыштынемак. Пытартыш жапыште шке ийготышт деч самырыкын койшо еҥ-влак илыш корныштем ятырын вашлиялтыт. Да тидым возымаштем чӱчкыдынак палемден кодем. Но тиде ӱдырамаш, Марий Турек поселко гыч Нина Морозова, очыни, ик эн чот ӧрыктарыш! Кунам мутланаш тӱҥалмеке ийготшым йодым – ӱмбакше ончен, шинчамлан ыжым ӱшане, вет тудо «тений апрельыште 74 ийым темем» вашештыш! Тынар ияш манын, кӧ каласа?! Иктат! Тиде материалым возаш тарванымем годымат южо еҥлан фотографийжым ончыктышым, вара мыняр ияш улмыжым каласышым да нунат вигак иктымак ойлышт: «Тынаре-е?! Кузе тыге аралалт кодмо секретшым йодыч?» Йодым. Да, вашлиймекына, мутланымашнамат тиде йодыш гычак тӱналынам. Вашмутшо гына пеш тыглай ыле да, кутырен-кутырен, ты секретым шке рашемдаш тыршышым.

 

– Нина Сергеевна, кузе тыге Те алят тынар самырыкын койыда? Ала секретда дене палдареда? – йодым тунам.

– Такшым нимогай секретемат уке. Кремымак веле йыгем. Кеч илышыштемже нимогай ласкалыкат уке гынат, чынже денак, шагалын огыл тендан семынак ойлат.

– Ласкалыкдаже предприниматель пашам шуктымыда дене кылдалтын, туге? Вет те кызыт шочмо Марий Турек районыштыда калык палыме амалкалче улыда. А тудым тӱҥалаш шонымашдаже кунам да кузе шочын?

– Тиде 1994 ийыште лийын. Но тымарте кужу корным эрташ логалын. Марий Турек район Марий Купто школым тунем пытарымеке, мый  Оршанке педучилищыште шинчымашым погенам. Тылеч вара Параньга район Кугу Пумарий школышто ик ий туныктенам. Тиде жапыште качымарий дене палыме лийынам да марлан лектынам. Но идалык гыч пелашем дене шочмо Аимке ялышкем авам деке  илаш кайышна. Верысе школышто тӱҥалтыште пионервожатыйлан ыштенам, вара марий йылмым да литературым туныктенам. Ты пагытыштак Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогический институтым заочно тунем лектынам. Икмыняр жап гыч школышто завучлан шогалтышт. Но тӱрлӧ амаллан кӧра, ты пашам коден, Аимке ялысе кевытыш продавецлан пурышым. Тымарте тушто кужу жап авам пашам ыштен. Изиш лиймеке, Марий Куптышто верланыше кугурак кевытыш заведующийлан колтышт.

А вараже тыге лекте: мый шкенан  «Рассвет» колхозышто председательын коммерций паша шотышто алмаштышыжлан ышташ тӱҥальым. Эн ончычак, шарнем, Суслоҥгерыш озанлык гыч ӱйым наҥгайышым, ужалыме окса дене колошым, кемым, моло сатум кондышым. Икмыняр жап гыч Чебоксарыш кошташ тӱҥальым. Тушеч ончычшо утларакше куэмым кондем ыле. Молан манаш гын тудо пагытыште, кодшо курымын индешлымше ийла тӱҥалтыштыже, кеч-могай сату шотышто чӱдӧ жап лийын. Вараже колхозыштак ургымо цехым, ушкал комплекс пелен буфетым почна. Но умылыдымаш лекмылан кӧра тушеч кайышым да шке семын пашам ышташ тӱҥальым. Эн ончычак Марий Турек поселкышто оралтым арендыш нальым да Чебоксар гыч куэмым конден ужалаш, кондитерский кочкышым калыклан темлаш тӱҥальым. Икмыняр жап гыч Карлыганыште кевытым почым. Изиш лиймеке – Хлебниковышто. Эше ик пагыт гыч Карлыганыштак пекарньым нальым. Кызыт тудым шаренна да кугум ыштенна. Вара Александр эргым армий гыч тольо да  пашашке ушныш. А пелашем кушто? Тудын ош тӱня дене чеверласымыжлан тений 24 ият лиеш. Кызыт нигуштат мемнан ик оралтынат арендыш налме огыл. Чыла шкенан. Тачысе кечылан Хлебниковышто петыренна, а Карлыганыште кевытат, пекарнят ыштат. Тыгак ынде эше Арборышто, Мариецыште, Киселевышто, Марий Пыламарийыште, Марий Куптышто улыт. Марий Турекыште кум пачашан оралтым шке чоҥенна да кажне пачашыште тӱрлӧ кевыт-шамыч улыт: икымшыште – озанлыклан, пӧрт кӧргылан кӱлшӧ сатум темлена, кокымшышто – кочкышым, кумшышто – трикотажым. Тыгак «Катерина» кевытым почынна. Тушто куэмым, фурнитурым, шӱртым ужалена. Ургымо изирак цех туштак верланен.

Тыгак райрӱдыштак «Шокшо кинде» кевытым почынна. Тушто кондитерский цехна уло. Пашаеҥна-влак тӱрлӧ когыльым ыштат, киндым пыштат. (Еҥ-шамычын ойлымышт почеш, киндым кӱэшт шуктымым эсогыл  кугу черет вучен шога. А налашыже райрӱдӧ да воктел ялла гыч веле огыл, Параньга гыч шумеш лӱмын толыт! Да арам огыл улмаш. Теве меат кочкын ончышна гын, чынжымак, кеч-можат тунар тамле! – авт.)

– Те чыла вереже кузе шуктеда?! Вет тынар шуко кевытыш кажнышкыже мом налшашым, мом кондышашым, мом ыштышашым, коклан-коклан мом-гынат тӧрлатышашым, шотыш кондышашым… шоныман!

– Илыш йодеш гын, чыла шуктет.

– Эргыда чот полша докан?

– Тудо чыла технике дене заниматла, ачалыме сомылым шукта. Хозяйственный манме паша пӱтынек тудо шукта.

– А шешкыда могай пашам ышта?

– Тудо промышленный сатулан вуйын шога. Кеч шкеат ты пашам шуктем. Тыгак кочкыш сатуланат пӱтынек мый мутым кучем. Лилия ӱдыремат кӱлеш полышым пуаш тырша.

– Ятыр ий кажне кечын тышке куржын, тушко каен, тиде я тудо йодышым рашемден, сатулан коштын, шерда теммыла огеш чуч?

– Уке. Паша чынже денак чот шуко, но чыла шуктена. Мый яра шинчен йӧршын ом мошто. Ик-кок кече мӧҥгыштӧ гына лиям гын, титакан улмемла чучаш тӱҥалеш.

– Чыла вере шуаш манын, машина дене шке кудалыштыда докан?

– Ончыч кудалыштынам, а кызыт уке. Поселкышто йолын коштам. А сатум налаш, моло паша дене иктаж-кушко каяш кӱлмӧ годым эргым дене миен толына. Мемнан кок машинана уло. Сатум шуко кондаш кӱлмӧ годым кугуракше дене, молыж годым изиракше дене кудалыштына.

– Нойымеш пашам ыштыме годым чоным кандарыме, куандарыме шуэш. Тидлан Те мом ыштеда?

– Жапын-жапын, йолташ вате-шамыч дене погынен, мончашке пурена. Идалыклан ик гана иктаж-кушко каналташ каяш тыршем. Мый ятыр вере лийынам: йӱдвелнат, кечывалвелнат. Турцийыш икмыняр гана миен толынам гынат, садак эше кайынем. Тушто мылам ик эн чот келша.

Ончыч Марий Турекыште пачерыште иленам, а икмыняр ий ончыч эргым пӧртым чоҥен пуэн. Сандене шошо гыч шыже марте пакчаште, теплицыште  шогылташ, тӱрлӧ деч тӱрлӧ мотор пеледышым ончен кушташ йӧратем.

Тыгак Марий Купто клуб пелен чумырымо «Ӱжара» фольклор ансамбльыш коштам. Тушто мый икмыняр мурым шкетын йоҥгалтарем. Ансамбльыш шӱжарем, Галина Сергеевна Тихонова, ӱжын. Тудо ты коллективым вуйлата. Тушто иквереш чумыргымыжак, яллашке концерт дене коштмыжак мом шога?! Тыгай годым чыла мондалтеш.

– Кызыт Те мылам ик-кок мурыда гыч ужаш-шамычым телефоныштыда ончыктышда да колышт шинчымем годым семынем уш-акылем чотак пудыратыльым, вет йӱкда ала-кӧным ушештара. Шонен муым: Майя Романован гай шокта.

– Чылан гаяк тыге ойлат.

– Ансамбльыш кошташ келшыше марий вургем, костюм кӱлыт. Нуным те шке ыштеда але цехыштыда урген пуэныт?

– Ансамбльыште выступатлаш ямдылыме костюмем ден вургемем кызыт шуко уло. Южыжым цехыште ургеныт, южыжым, ондаксыракшым, уэмден-тӧрлатен пуэныт. Шийдарманым, ӱштым шке ыштенам. Ончыч тӱрлаш, пидаш чот йӧратем ыле. Кызыт жап шагалрак, да ом ярсе. Пытартыш жапыште интернетыш чӱчкыдын пурен лекташ тӱҥалынам. Тидланат икмыняр шагат кая.

– Нина Сергеевна, пытартышлан пален налме шуэш: ончыкыжым эше мом ышташ шонеда?

– Цехыште марий вургемым ургаш тӱҥалаш шонем. Тидлан мемнан чыла уло: куэм, фурнитур. Кочкыш ассортиментым ешарыме шуэш. Нуным ме интернетыштат кычалына, иктаж-кушто лийме годымат ончена. Икманаш, колымешкем, тӱҥалме пашамым шуйынем.

Нина Сергеевна дене мутланен, тудын шке ийготшо деч ятырлан самырыкын коймыжын секретшым рашемдаш сӧрышым. Тудыжо теве кушто докан манын иктешлымашым ыштышым. Эн ончычак, тиде моткочак чолга да чулым улмыж дене кылдалтын, шонем. Айдеме мыняр шукырак тарванылеш, тунар кужун шоҥгемаш огеш ярсе. Вес амалже: поро кумылан улмыжо. Тудо спонсор семын кӧлан да могай мероприятийым эртарыме, кугу пашам ыштыме годым огеш полшо?! Кумшо: чонжым кандарыше сомылжо, ансамбльыш коштмыжо  кумылжым нӧлта. А тыгай годым шоҥгемме нерген могай мут лийын кертеш?! Нылымше амалже йӧратыме пашаже, товатат. Кунам ыштыме пашатым йӧратет, тудын денак гына илет, тыгай годым шоҥгемаш ялтат от ярсе. Тыгерак докан…

Любовь Камалетдинова мутланен

Фотом еш альбом гыч налме

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий