Тудо Э.Сапаев лӱмеш опер да балет академический театрын ешышкыже идалык наре ончыч веле ушнен гынат, режиссёрын да калыкын пагалымашыжым сулен. Тудлан ятыр спектакльыште тӱҥ партийым ӱшанат, чыла гаяк спектакльыште оҥай образше дене шинчалан вигак перна.
Лаштыкнан тачысе унаже – тенор Рушан ШАЙБЕКОВ.
Сымыктышыш икымше ошкыл
Рушан шочмо кундемже – Узбекистан. Эше изиж годымак ача-аваже да изаж дене пырля Татарстан Республикыш илаш кусненыт. Тудын аваже – врач, а ачаже – инженер. Тунамсе, пуламыр пагытыште, аважлан икмыняр олаште паша верым да пачерым темленыт улмаш, а тудо Алабогам ойырен налын.
Изинекак усталык шӱлышан кушшо рвезе музыкальный школышто, Тӱвыра да искусство училищыште хор дирижирований пӧлкаште тунемын. Тиддеч вара кӱшыл шинчымашым Озаҥ оласе культур да искусство университетыште налын.
– Вуз деч вара тиде направлений денак пашам ышташ шонен, Татарстан Республикысе кугыжаныш куштышо да мурышо ансамбльын артистше лийынам, муренамат, куштенамат. Гастроль дене Францийысе Канны олаште эртаралтше фестивальыш миен коштмым кызытат порын шарнем, – каласкала Рушан. – Тиддеч вара Муса Джалиль лӱмеш кугыжаныш академический опер да балет театрыште икмыняр тургымым тыршенам.
Самырык специалист Озаҥ оласе Н.Г.Жиганов лӱмеш кугыжаныш консерваторийыште квалификацийым нӧлтымӧ курсышто землякна Галина Трофимовна Ластовка дене шинчымашым пойдарен.
Тыге профессионал артист уэш чонлаже келшыше верым кычалаш тӱҥалын. Паша корныжым опер театр дене кылдаш шонен.
– Шканем воктенрак улшо икмыняр олам палемденам: Йошкар-Олам, Чебоксарым, Самарам, Ижевскым, Нижний Новгородым. Нинын кокла гыч иктаж-кушкыжо садак налыт шоненам, – каласкала Рушан. – Марий Элым, Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет академический театрым ойырен налынам.
Мо оҥайже, Р.Шайбеков шкетын огыл, пеленже пижынак манме гай эше кок йолташыже толын. Кутырен келшыме кечын кумытынат колыштмашым эртеныт. Коктынжо экзаменым сайын кученыт. Мутат уке, кугурак капан, лопка туп-вачан, спортым да эн чотшо академический музыкым йӧратыше чатка качымарий, Рушан, театр вуйлатышын шинчажлан вик пернен да профессионал улмыж денат сайынак ойыртемалтын.
– Тиде кечым моткоч пиаланлан шотленам, вет республикын ик эн чапле театрыштыже пашам ышташ – кугу куан, шонымашкем шуын кертмылан моткоч йывыртенам, – чонжым почо самырык артист. – Тылеч вара моло театрыш кайыме нерген шонымашем шулен йомын. Йошкар-Ола – мотор ола, тыште калыкшат поро, пашам йӧратыше, театрыштат кажныжын уло моштымашыжым, вийжым пуэн тыршымышт чот шижалте, садлан мыят икымше кече гычак кыртмен пашам ышташ тӱҥалынам.
Тӱҥ партийым ӱшанат
Татар рвезын икымше партийже «Риголетто» оперыште лийын.
– Тургыжланенам, но рольым ӱшанен пуымыштлан моткоч куаненам. Тыгодым театр вуйлатышыланат, ончышо-влакланат совым кырымыштлан семынем тауштенам, – воштылеш артист.
Ӱшанен пуымо образым сайын чоҥымыжо, партийым чаткан мурымыж дене веле огыл, тӱжвал сынже денат Рушан тӱрлӧ постановкышто модаш келшен толеш, садланак чыла гаяк спектакльыште рольжо уло. Утларакше тудлан тӱҥ партийым ӱшанен пуат. Мутлан, «Маугли и Лия: История любви» йомакыште Маугли, «Робин Гуд» опереттыште Робин Гуд, «Иисус Христос-суперзвезда» рок-оперыште Иисус, «Баядера» опереттыште Раджами, «Мистер Икс» опереттыште Этьен Вердье да молат. Тыгак «Чумбылат могучий» постановкыштат да эше ятыр проектыште мастарлыкым ончыкта.
Кызыт опер да балет театрыште «Три мушкетера» постановкым сценыш лукташ ямдылат. Туштат тӱҥ рольым, Д’Артаньяным, Рушан модаш тӱҥалеш.
– Английыште гастроль дене лийме годым «Карменыште» Хозен, «Мадам Баттерфляйыште» Пинкертонын партийыштым мураш логалын, – ешарыш Шайбеков.
Тиддеч посна тудо театр коллектив дене Францийыште, Германийыште, Польшышто, Беларусьышто, Голландийыште да Российын ятыр олаштыже гастроль дене лийын.
– Жап моткоч писын эрта, шижынат шукташ ок лий, театрыште шымше тургым пашам ыштем улмаш! Тиде жапыште Марий Эл, Йошкар-Ола эшеат чот лишыл лийын шуктеныт. Иктаж-кушко лектын коштмо годымат шкемым Марий кундемыште илышылан гына огыл, марийланак шотлем, – кумылжо волгалте Рушанын да Раджамин партийже гыч ужашым пелейӱкын муралтен колтыш.
Чынжымак, артистын виян йӱкшым колын, мастарлыкшылан ӧраш гына кодеш. Вет лач тыгай талантан артист-влакын тыршымыштлан кӧра театрна вияҥеш да Российыште, тӱнямбалне марий кундемна чаплана.
Марий ӱдыр кумылжым савырен
Консерваторий деч вара республикнан рӱдолаштыже верланыше театрыш пашам ышташ толмыжлан Р.Шайбеков кажне кечын пӱрымашлан тауштен ила. Лач театрыште тудо ныжыл кумылан, йӱксӧ гай мотор ӱдыр дене палыме лийын да тудым марлан налын.
– Люба – марий ӱдыр, тудо икымше шинчаончалтыш гычак келшен шинчын, – чонжым почо Рушан. – Эргына кушкеш, тудым Арслан манын лӱмденна. Тиде лӱм марий-влак коклаштат, тюрк калыкыштат чӱчкыдын вашлиялтеш.
Марий ӱдыр дене ешым чумырымеке, татар рвезе калыкнан историйже, тӱвыраже нергенат пален налаш тырша, эркын-эркын йылмымат тунемеш.
– Ончыкыжым икшывына-влакат, ешыште кумыт лиеш манын шонем, кугезынан йылмышт дене, марлат, татарлат мутланен моштат гын, сай ыле. Вет шуко йылмым палыме моткоч кӱлешан, тыге уш-акылышт пӱсырак лиеш, – шонкала артист.
– Сценыш лекмет годым кызытат тургыжланет?
– Кажне гана, тыгай шижмаш огеш лий гынат, сайжак огыл, шонем.
– Иктаж ойӧрылан ӱшанет мо?
– Уке, сценыш лекме деч ончыч семынем Юмылан пелештем.
– Йӱкым вияҥдаш мом ыштет?
– Мурем.
– Йӱштӧ кочкышым кочкыда мо?
– Уке, тазалыкым эскерыман, мурызо-влаклан поснак логарым кылмыктыман огыл.
– Яра жапет уло? Тудым кузе эртарет?
– Шочмын канена, ешем дене лияш тыршем. Шкетын лиймем годым каныш кечым пешыжак йӧратен омыл, мылам пашам ышташ, калык коклаште лияш утларак келша.
– Каныш кечын мом ышташ келша?
– Йолын кошташ йӧратем, а телым ече дене кошташ келша.
– Постановко деч вара кузе канет?
– Малем. Сай омо – чыла чер дечат эн сай эм.
– Театр – тылат тиде мо?
– Илыш, тудын деч посна шкемымат ом уж.
– Шкендым пиаланлан шотлет?
– Пиалан улам. Йӧратыме ешем, чонемлан келшыше пашам уло.
– Капкылым формышто кучаш мом ыштет?
– Спортзалыш коштам, мӧҥгыштат тидлан жапым ойыраш тыршем.
– Могай девиз дене илет?
– «Илаш кызыт да тыште», «Ончыко – волгыдо ӱшан дене».
Алевтина БАЙКОВА
Фотом театрын архивше гыч налме.
