Тӱрлӧ чер ваштареш кучедалаш да таза илыш-йӱлам кучаш кумылаҥдыме мероприятий-влак кышкарыште 7-13 октябрь психикым тазам арален кодымо арня семын палемдалтеш.
Газетнан тачысе унаже – Республикысе психиатрический больницын социальный паша шотышто специалистше Валентина ПОЗДЕЕВА (снимкыште) – эмлымверыш логалше пациент-шамычын реабилитацийышт нерген каласкала.
– Республикысе психиатрический больницын тӱҥ пашаже пациент-шамычым реабилитироватлыме дене кылдалтын. Тудым социальный паша шотышто специалист-влак врач-психиатр, медицине психолог, паша терапий да эмлыше физкультур шотышто инструктор-шамыч дене пырля шуктат.
Палемдыме специалист-влак психиатрический стационарыште социальный реабилитацийым эртыше пациент-влаклан черланымылан кӧра йомдарыме моштымашым пӧртылташ, у условийлаш келыштаралташ (поснак – икымше гана черланыше-шамычлан), лишыл але ӧрдыж еҥын полшымыж деч посна шке семын илаш (мутланаш, шкем ончаш) туныктат, тыгодымак стационарыш угыч логалын кертме лӱдыкшым иземдат, мо ышталтмым умылаш манын, черын ойыртемже нерген радамын каласкалат.
Социальный реабилитаций ныл йыжыҥ дене эртаралтеш.
Икымшыште пациентын тыглай илыш деч мынярак кораҥмыжым аклена. Тыгодым тудын тазалыкшым, илышыште мом ыштен моштымыжым, шкем шке мынярак ончен кертмыжым, родо-тукымжо да йырже улшо еҥ-влак дене кузе мутланымыжым аклена да келшыше диагнозым шындена.
Кокымшышто реабилитацийым эртарыме программым ямдылена. Тыгодым пациентын диагнозшым веле огыл, тудлан лачшымак мо кӱлмым, мо келшен толмым шотыш налына. Индивидуальный планыште реабилитацийын цельже ден йӧнжӧ-влакым ончыктена, тыгак пациентын социальный картыжым ыштена. Мутлан, пациент документшым йомдарен гын, социальный паша шотышто специалистлан тудым угыч ыштыме нерген пункт пурталтеш.
Кумшо йыжыҥ социально-психологический полышым пуымо дене кылдалтын. Тудо еҥ-влак коклаште ылыжше тумам лыпландарымашке, келшаш да сайын мутланаш тӱҥалаш кумылаҥдымашке виктаралтын. Тыгодым тӱшка дене пашам ыштена: чылажымат пырля ышташ, икте-весылан полшаш, шкем ончыкташ туныктена. Ты йыжыҥыште тӱҥ шотышто медицине психолог пашам ышта.
Реабилитацийым эртарыме нылымше йыжыҥыште пациентын ешыже да йырже улшо еҥ-влак дене пашам ыштена: родо-тукымым черле дене кылым ыштен мошташ, психолог семын умылаш, состоянийже начаремаш тӱҥалме годым стресс лийын кертме деч аралаш туныктена.
Визымше йыжыҥыште пациентын шкем шке ончен моштымо артамжым вияҥдена.
Социальный реабилитацийын йӧнжӧ-влак психотерапий, усталыкым вияҥден да пашам ыштен эмлалтме, социальный тренинг, психообразований дене кылдалтыныт. Тыште тӱҥ аспект семын пытартышыжым палемдыман. Психообразований пациент ден тудын ешыжым психический чер-влак, нуным эмлыме, шкан шке полшымо да тазалыкым эскерыме йӧн-шамыч дене палдарымашке виктаралтын. Черын амалжым умылымо годым пациентын эмлалташ, а лишыл еҥже-влакын тудым эмлаш кумылышт лектеш, кок велжынат тургыжланымышт мыняр-гынат чакна, рецидиват йыма.
Социальный реабилитацийын изижак огыл ужашыжлан творчестве шотлалтеш. Пациент-влак коклаште эртарыме тӱрлӧ пайрем, ончер, конкурс усталыкым почын ончыкташ да чоным мыняр-гынат лыпландараш йӧным ыштат. Сай книга, фильм, лекций, ӱстембал модыш-влакат психикылан пайдале улыт. Стационарыште кужу жап эмлалтше пациент-влаклан реабилитацийын тиде йыжыҥже поснак келша.
Социальный реабилитацийын мучашлыше аспектше – социально-правовой тренинг. Тудым социальный паша шотышто специалист тӱшка дене эртара. Тыгодым пенсий, документым угыч погымо, илыме верым келыштарыме, утларак йӧнаным ыштыме, кече ден каныме жапым радамлыме йодыш-влакым лончылена. Коеш, пациент-шамыч социальный реабилитацийын тиде видшым кӱлешанлан шотлат, вет лекцийлаште нунын кече еда вашлиялтше тӱрлӧ нелылыкышт нерген радамын мутланена.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо
