Марий самырык театр 33-шо тургымжым 26 сентябрьыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште «Чодыра Юзо–ОВДА» спектакль дене почо. Ты постановко писатель Юрий Артамоновын шочмыжлан 85 ий теммылан пӧлеклалтын.
Залыш погынышо-влакым театр вуйлатыше Александр Бирюков ден художественный вуйлатыше, режиссёр Олег Иркабаев саламлышт да у тургымышто могай спектакль-влак дене куандараш тӱҥалмышт дене палдарышт.
– Марий самырык театр кумло кум ий пашам ыштымеке, жаплан омсажым петырен. Амалже куандарыше – кызыт полатым уэмден олмыктымо паша кая. Театрнан 35 тургымжым у тӱсым налше оралтыште вашлийына манын ӱшаныме шуэш, – каласен Александр Васильевич. – А кызытеш ме кок ий жапыште районлашке чӱкыдынрак лекташ да Шкетан лӱмеш марий драме театрын сценыштыже мастарлыкым ончыкташ тӱҥалына.
«Чодыра Юзо–ОВДА» пьесым драматург Геннадий Гордеев марий писатель Ю.Артамоновын «Чодыра Юзо» повестьше негызеш возен. Писательым да тудын усталык пашажым шарнен, Светлана ӱдыржылан пеледыш аршашым кучыктышт. Ю.Артамонов марий сылнымутым ятыр произведенийже дене пойдарен. А нуным тӱрлӧ йылмышкат кусареныт. Тидын нерген Марий Элысе Писатель-влак ушем вуйлатыше Светлана Григорьева-Архипова каласкалыш, а «Ончыко» журнал вуйлатыше Игорь Попов школ пагытыште писательын «Перкан кинде» повестьше гыч ужашым наизусть тунеммыжым шарналтыш.
Юрий Михайлович марий поэтессе Мардан Раян усталык корныш шогалме корнышто кугу надырым пыштен. Писательым порын шарнен, поэтессе спектакльым сценыш лукшо самырык режиссёр Эрвина Гордеевалан пеледыш аршашым кучыктыш.
Спектакль оҥай, ойыртемалтше. Тушто овда калыкын илышыже, йӧратымашыже нерген шуко пален налаш, тыглай айдеме дене кыл лийын кертме нерген умылаш лиеш.
Постановкым ончышо-влак тӱрлӧ семын вашлийыч, аклышт. Южышт эше спектакль кайыме годымак воктен шинчыше пошкудышт дене шыве-шыве мутланышт, южышт моткоч тӱткын, ик шомакым кодыде, колышташ тыршышт. А тӱткылык деч посна спектакльым умылыдеат кодаш лиеш, вет артист-влакын монологыштат, локтымо, шӱведыме шомак-влакат кужу лийыныт.
Чоншижмашым, образым почын пуаш куштымаш-влак сайынак полшеныт.
Але марте Овдам отрицательный герой семын паленна гын, спектакльыште овда калыкым поро, уло кӧргӧ чон дене йӧратен моштышо семын ончыктеныт. Овдан онжо Ондрем, (Андрей Васильев), Ӱялче пелашыжым (Наталья Михайлова), ӱдыржӧ-влакым Чачавий, Салвика, Тойвика артист-влак (Надежда Ибашева, Наталья Николаева, Светлана Ведерникова) мастарын модыч, образышкышт келгын пуреныт.
Сем шотышто кокытеланымаш лекте. Ондрен ялже нерген шарналтымеке, марий такмакым муралтымыж годым марий семым чӱкташ гын сай ыле. Но эше спектакль деч ончычак сем шотышто режиссер Эрвина Гордеева тыгерак ойлен: «Умылем, ончаш толшо калык марий семым вучаш тӱҥалеш. Но спектакль эн ончычшо марий калык нерген огыл, а тӱҥ шотышто – овда нерген».
Спектакль шонаш таратыш, сандене тудын нерген возаш шичмекат чын шомак-влакым кычалын муаш йӧсын чучеш. Ончышо-влакын манмыштла, эше шонен коштман да эше ик гана ончаш миен толман.
Сергей КАРПОВ, Марий тӱвыра рӱдерын пашаеҥже:
– Юрий Михайлович Артамоновын произведенийжым лудынам да садлан, спектакль дене таҥастарымеке, писательын возымыжо сылнынрак чучеш. Спектакльыште мучашым ешарыме, вашталтыме да кызытсе илыш дене келыштарыме.
Музык шотышто изиш кокытеланымаш лекте: марий семымат изишак колыштмо шуэш ыле, кӱсле, шӱвыр сем сайынак келыштарат ыле шонем.
Ондре образым Андрей Васильев сайын келыштарыш. Артамоновын повесьшым лудмо годымат лач тыгай герой шинча ончылнем сӱретлалтын ыле.
Спектакльым ончымеке, авторын произведенийжым лудын лекташ гын, сайрак шонем.
Светлана АЛЕКСАНДРОВА, Медведево посёлкысо 2-шо №-ан йочасадын воспитательже:
– Спектакль виян, шонаш таратымыж дене пеш келшыш, режиссёр моткоч сайын чылажымат келыштарен. Сценыште декорацийым ужмеке, Карман курык шинча ончылнем сӱретлалте, вет тушко еш да йолташ-влак дене кодшо каныш кечылаште веле миен коштынна. Туштат тыгаяк кугу кӱ коклаште корнына эртен.
Шарнем, изиэм годым Карман курыкыш мийымеке, кӱ коклаште рожым ужынна. Кугурак-влак ала лӱдыкташ шонен ала чынже денак тушто овда-влак илат маныт ыле. Но кызыт нине рожла огыт кой, очыни, калык коштмым чарнен да петырнен. Но мыйын шонымаште овда-влак иленыт, садлан вет курыкым эше Овда курык маныт.
Спектакльым ончымеке, рашемдышым: овда-влакат тыглай айдеме гаяк тӱжвал сынан лийыныт, тугеже молан келшымаш кылым муын огытыл? А келшаш тӱҥалыт гын, могайрак нуно лийыт ыле? Ала спектакльысе семын ялысе чыла пӧръеҥым шкешт деке наҥгаен пытарат ыле?
Йомак, легенде-влакым колыштмеке, еҥ ойлыма гыч овда-шамыч осал, шучко лийыныт. Нуно ялла гыч имньым шолышт луктыныт да йӱдвошт кудалыштыктеныт. Тыге марий калыклан ӱчым ыштеныт.
Галина ТОЙМАКОВА, Оршанке район администрацийын образований пӧлкажын тӱҥ специалистше:
Келге содержаниян постановко. Илышыште кеч-могай осал, уда лиеш гынат, поро шӱлыш садак сеҥа. Тиде йошкар шӱртӧ семын спектакль мучко кайыш. Чын йӧратыше еҥ садак шке йӧратымашыжым вашлиеш, тидлан нимогай осал вий, овда нуным сеҥен огеш керт.
Алевтина БАЙКОВА
И.Речкинын фотожо
