«Звенигово оласе шӧр комбинат» ООО
Ошкылаш гын, жап дене тӧр
Звенигово районлан тений 100 ий темеш гын, Звенигово оласе шӧр комбинатлан – 85 ий. Районышто ик эн ончыч ышталтше предприятий лӱмгечыжымат тудын дене ик жапыштыракак палемда. Провой кундемым вияҥдымашкат тудо изи огыл надырым пыштен. Лачак тидын нерген «Звенигово оласе шӧр комбинат» ООО-н ончычсо вуйлатышыже, кызыт генеральный директорын предприятийым стратегий велым вияҥдыме шотышто икымше алмаштышыже П.В.СТОЛЯРОВ дене мутым вашталтена.
– Петр Владимирович, предприятийдан эртыше идалыкаш ошкылжым кузерак акледа, тенийлан планда могай?
– Идалыкым удан огыл мучашлыме. Шӧрым 32,2 тӱжем тонн наре, але ончылийысе деч 170 процентлан шукырак, налме. Сандене продукцийжымат утларак – 2,5 тӱжем тонн наре сырым, 715 тонн ӱйым, 452,8 тонн (ончылий 391 тонн ыле) ӱян шӧр продукцийым – ямдылыме. Шӧрым сдатлыше-влак дене пашам сайын ыштымылан кӧра ме ӱмаште 1 миллиард наре теҥгеаш продукцийым луктынна. Тиде НДС деч посна шотлымаште, а тудынге – утларак. Ончылийысе деч гын палынак шуко. Теният лектышым кугемдаш ӱшан уке огыл, но…
– Чаракат уло, маныда?
– Эшеат кугурак кӱкшытыш шуын кертына ыле, но пашаеҥ ситыдыме куча. Ме веле огыл, чыла предприятийыште, да мемнан республикыште веле огыл, элна мучко, пашаеҥ ситыдымым чытен илат. Кокла звеносо специалист ден пашазе-влак кӱлыт. Нуным ончыч профтехучилище ден техникумлаште туныктен луктыныт. Чаманен каласаш логалеш, кызыт улшо тунемме заведенийлаште йӧршӧ да ситыше наре специалистым огыт ямдыле. Тидлан кӧрак предприятий-влак йӧсланат. Ме шкенан велым самырык-влакым савыраш тыршена, школлаште тунемше-влаклан предприятий мучко экскурсийым эртарена, мыланна кӱлшӧ профессийлан кумылаҥден шогена. Но шагалын толыт.
– Тугеже тӱҥ ӱшан ончычсо специалист-влаклан гына?
– Да, нунын кокла гыч шагалын огыл, пенсийыш лекмекат, тыштак пашам шуят. Лишылыш савырныше предприятийым коден кайымышт да мӧҥгыштӧ шинчылт эртарымышт ок шу. Вийышт сита – ыштат. Адакше профессионал-влакын пашаштат ушнен толеш. Кузе нунылан, ветеран-влаклан, таум от ыште, вет эҥертышна улыт.
– А вет шкежат тыште кужу жап пашам ыштеда?
– Предприятийланна тений сентябрьын кокымшо пелыштыже 85 ий темеш гын, мыйын тышке пашаш толмемлан февраль мучаште 45 ий лиеш. Чумыр илышем манаш лиеш предприятийлан, районлан да республиклан пуэнам. Куд гана район погынымашын, кок гана Кугыжаныш Погынын депутатыштлан сайлалтынам. Район администраций вуйлатышылан ыштенам. Тазалык, вий, уш-акыл ситат гын, эше ышташ, улшо опытем кӧлан кӱлшылан пуэн кодаш шонем. Администрацийыште лийме годымат шуко ыштыме: районым тӱзатыме, шке илышым шке шотыш кондаш лиймылан калыкын ӱшанжым ылыжтыме. Лач тунам Звенигово олаште Йошкар-Оласе семынак жаплан келшыше шуко пачашан пӧртлам нӧлташ пижме. Республикын рӱдолашкыже веле огыл, районнан рӱдышкыжат турист-влак шукырак толаш тӱҥалыныт. Вет мемнан оласе серӱмбалымат пытартыш жапыште пеҥгыдемден тӱзатыме. А тидым ышташ эше мыйын вуйлатымем годымак планыш пуртымо – 2013-2014 ийлан палемдыме ыле. Оксам ойырымо нергенат кутырен келшыме. Москваште соглашенийым пеҥгыдемдаш да чоҥаш гына кодын ыле. Но мыйым кораҥдымекышт, паша кучалте…
– Те предприятийыштыдат кугу чоҥымо пашам шуктенда?
– Мыйын тышке 1979 ийыште толмем годым завод изи гына ыле. Уым, кугум, чоҥышашлан воктенысе тошто пӧртлам кораҥдаш да тушто илыше-влакым вес верыш кусараш кӱлын. Сандене ончыч ты кундемыштак 30 пачеран илыме пӧртым нӧлтышна. А у заводым 1991-1993 ийлаште, СССР шаланыме неле пагытыште, чоҥышна. Проектым аралышашлан, оборудованийым да комплектлык ужашым наледышашлан чӱчкыдынак шканем Москвашке кудалышташ логалын. Шкеак шупшыктымо, шкеак стройкым эскерыме, шкеак тошто заводышто пашам виктарыме. У предприятийым йол ӱмбаке шогалтымеш шуко ышташ пернен.
– А молан предприятийым вуйлатымашке уэш пӧртылын огыдал?
– Мыйым, администрацийыш кайымекем, пелашем Людмила Александровна вашталтен да эртыше жапыште вуйлатыме пашалан сайын тунем шуктен. А мый кызыт тудын икымше алмаштышыже семын чыла сомылым кушто кӱлеш, тушто терген шогем. Сандене печатьлан кӧра должностьым нимолан вашталташ. Мый предприятийын учредительже улам, сандене вуйлатыме радамыште икымше але кокымшо лиймым тӱҥлан ом шотло. Мемнан йочана-влакат тыштак пашам ыштат. Ме нуным кызыт туныктена, тӱҥалме сомылнам шуяш ямдылена. Эсогыл уныканат армий деч вара тышкак пашаш пурен, производствылан кумылаҥын. Сандене еш стажна чумыржо 100 ийышкат погына.
– Кызыт предприятийым вияҥден толаш кугыжаныш велым могай полыш пуалтеш?
– Ты шотышто пытартыш ийлаште сай вашталтыш лийын – производствым уэмдаш да технологий оборудованийым налаш льготан субсидий пуалтеш. Пашам ышташ кумыл гына лийже, йӧн уке огыл. Кредитым налат – ужашыжым субсидий дене пӧртылтат. Кызыт гына, банк-влакын тӱҥ ставкым нӧлталмышт деч вара, изиш нелырак лийын. Но тиде жаплан веле, шонем. Экономике тыгак писын вияҥаш тӱҥалеш гын, кокымшо пелийыште ставкым волташ сӧрат. Тунам предприятийлан куштылгырак лиеш. Могай оборудованийна ок сите, тугайым налына ыле.
– Пытартыш ийлаште мом налында?
– Ме у оборудованийлан ий еда 30 миллион наре теҥгем ойырена. Теве ямде продукцийым маркироватлымылан 20 миллион теҥгем кучылтна. Кеч тидланат субсидий лийын, но изирак гына, да лач оборудованийлан. А эн кугу роскотшо программым налаш да шындаш каен. Кызыт Россий мучко лукмо чыла продукций маркироватлалтшаш. Тидыже рынкысе ужалымаш гыч шола сатум кораҥдышашлан кӱлеш, маныт. Сату налше ынже ондалалт, продукцийым могай предприятийын лукмыжым раш пален кертше манын, тыге ышталтеш. Тушто QR-код шындалтеш, тудын гоч тидым рашемдаш лиеш. Но тыгай паша шергын шуэш. Сандене кредитым налаш перна, вет илыш йодмым шуктыде ок лий.
– Мыняр тӱрлӧ продукцийым луктыда да тудым куш колтен шогеда?
– Кызыт 70 наре тӱрлӧ продукцийым ыштен луктына: сырым, сыр продуктым, ӱйым, ӱмбал налдыме шӧр продуктым (кефирым, ряженкым, йогуртым), фасоватлыме моло йӱыш-кочкышым. Тушечын 90 наре процентшым республик деч ӧрдыжкӧ дилер-влак гоч колтен шогена. Моланже раш: мемнан республикна шӧр ден сыр продукцийым шканна кӱлмӧ деч ятырлан шуко ыштен луктеш. А кодшо 10 процентшым Йошкар-Оласе, Волжскысо да Звенигово районысо йочасад ден школлашке колтена. Шӧрымат шкенан районышто улыжат икмыняр озанлыкыште налына, а шукыжым пошкудо Киров, Нижний Новгород, Ульяновск областьла да Татарстан ден Чуваший гыч кондена.
– Паша лектышда нӧлталтмат шӧрым шуко кундем гыч шупшыктымыда дене кылдалтын?
– Тидын дене гына огыл. Ме паша лектышым нӧлталме шотышто федерал программыш 2022 ийыштак ушненна. Ик ий ыштен ончышна. Ты амал денак пашаеҥ чотым ыжна ешаре, а продукций лектышым нӧлтална. Йошкар-Оласе ПГТУ пелен ты йодыш дене компетенций федерал рӱдер уло. Рӱдерыш мыйын вуйлатымем почеш коло еҥан тӱшка дене тунемаш коштна. Тушто шинчымашым пойдарыме, а шкенан предприятийыште пеҥгыдемдыме. Тунеммаш кум тылзе наре шуйныш. Шукышт квалификацийым нӧлтышт, тидлан кӧрак лектышнат нӧлталте. Тыге жап дене тӧр ошкылаш тыршен, производствынам вияҥден толына.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: учредитель П.Столяров; генеральный директор Л.Столярова; сыр цехын мастерже Н.Васильева, лабораторий начальник Л.Соловьёва да микробиолог Л.Пониматкина; производство цехыште.
Авторын фотожо
