Аралаш пыштыме окса
Ончыкылан – эҥертыш
«Оксам кужу жаплан аралаш пыштыме программе – рынкысе у финанс йӧн» – тыге маналтын арня тӱҥалтыште эртыше вебинар. Тиде финанс йӧнжӧ мо дене ойыртемалтеш, мо сайже уло, кӧлан ты программыш ушнаш пайдале да могай условий дене тидым ышташ лиеш – теве мо нерген тушто кутырымо. Йодышым рашемдаш Россий Финанс министерствын Финанс политике департаментшын директоржын алмаштышыже Павел Шахлевич, Россий Банкын Инвестиций департаментшын директоржо Ольга Шишлянникова, Кугыжаныш огыл пенсионный фонд национальный ассоциацийын президентше Сергей Беляков полшеныт. Нунын каласкалымыштым колышташ Россий Банкын Юл-Виче тӱҥ управленийжын Марий Элысе отделенийже – Национальный банкше республикысе журналист-влаклан йӧным ыштен.
Оксам кужу жаплан аралаш пыштыме программе (ПДС) граждан-влаклан ончыкыжо ешартыш доходым налаш але иктаж-могай илыш ситуацийыште тудлан эҥерташ йӧным пуа. Тидлан оксам тыглай тӱлаш але пенсионный страхований системыште ончыч чумыргышо да аралалтше средствам тушко кусараш лиеш. Тыгак кугыжаныш шке велымже ешарен тӱла (софинансироватла). Тудын кугытшо программыш икымше взносым ыштыме деч вара кум ий мучко идалык еда 36 тӱжем теҥге марте лийын кертеш. Адакше доход гыч 13 процент налог оксат – программыш 400 тӱжем теҥге кугыт взносым ыштыме деч вара ий еда 52 тӱжем теҥге наре – тышкак ушалтеш.
Граждан-влакын аралаш пыштыме оксашт (тышкак инвестироватлыме доход пура) 2,8 миллион теҥге кугытлан страховатлалтеш. Тидыже банкыш тыглай аралаш пыштыме годсо деч кок пачаш шукырак. Гражданин шке пенсий оксажым ты программе почеш тӱлымашке кусараш келшен да (але) кугыжаныш велым софинансироватлыме кугытым налын гын, программын операторжын панкрутыш лекмыже але лицензий деч посна кодмыжо годым тидым пӧртылтымылан ӱшанен кертеш. А программын операторжылан кугыжаныш огыл пенсионный фонд (НПФ) шотлалтеш. Сандене программыш пурышашлан НПФ дене договорым ыштыман, вет лачак тудо аралаш пыштыме оксам инвестироватлаш да тудым налаш жап але амал толын шумеке тӱлаш тӱҥалеш.
НПФ – тиде кугу финанс организаций. Тыгай организацийла кокла гыч шукышт пенсионный программым 30 ий наре шуктен толыт. Кызыт рынкыште 37 тыгай фонд пашам ышта, нунын клиентышт 42 миллион утлаш погынен. Тушечын 1,7 наре миллион еҥже кузе пенсионный страхований, тугак кугыжаныш огыл пенсионный обеспечений почеш НПФ-ште эреак тӱлен шогымо оксам налеш, тудын кугытшо 2022 ийыште 80 миллиард теҥгем эртен.
Погынышо оксам НПФ кугыжаныш шергакан кагазыш, корпоратив облигацийыш, акцийыш да моло финанс йӧныш пышта. Тыгодым гражданин икмыняр оператор дене договорым ыштен кертеш, тыге аралаш пыштыме оксажым кугемда веле огыл, тыгак йомын кертме лӱдыкшым иземда.
НПФ пенсий окса кӱшеш пашам ышта. Тудын тӱҥ шонымашыже – гражданинын пашам ыштымым чарныме жаплан аралаш пыштыме оксажым чумыраш. Закон почеш, НПФ-ш аралаш пыштыме окса инвестиций семын кучылталтме дене парымдыме лийшаш але иземшаш огыл. Но кажне ийын доход шотышто ӱшан (гарантий) лийын ок керт. НПФ-лан иктаж-кушко инвестироватлыме шотышто кумда йӧн пуалтын, да тидыже кокла кужытан але кужун шуйнышо жапыште фондлан шке клиентше-влаклан тӱлаш кугу доходым налашыже полша.
НПФ шке пашажым федерал закон, Россий Банкын да РФ правительствын норматив актышт дене келшышын ышта. Тудын пашажым Россий Банк терген да эскерен шога. Иктаж-могай экшык палдырна гын, НПФ-н клиентше-влакын праваштым аралышашлан мерым ышта. НПФ лийын кертше лӱдыкшӧ случайлан (мутлан, активын рынке акше кенета волен кая але вес амал лектеш) тудын роскотшым петыраш ешартыш шапашым кучышаш.
Программын участникше, договор ышталтме деч вара 15 ий эртымеке але ӱдырамашлан 55 да пӧръеҥлан 60 ий шумеке, ончыч аралаш пыштыме да кугем толшо оксам изин-изин налын шогаш йодмаш дене лектын кертеш. Погынышо оксам тудо ӱмыржӧ мучко але 10 ий деч шагал огыл жап налын сеҥа. Но амал лийме годым (мутлан, илышыште вучыдымын нелылыкыш логалеш, эмлалташ кугу окса кӱлеш але пукшышо еҥым йомдара) 10 ий деч шагал жапыштат але иканаште пӧртылтен кертеш. Айдемын илыш дене чеверласымыж годым тудын налаш кодшо оксажым лишыл еҥжылан але родо-тукымжылан тӱлат.
Юрий ИСАКОВ ямдылен
Авторын фотожо
