«Марий памаш» фольклор-этнографий ансамбльын участницыже Алёна Антонова 45 ий теммыже лӱмеш шочмо кечынже «Стихи Я» поэзий концертым эртарыш.
Тушко лишыл еҥже, шочшыжо, родыжо, йолташыже, коллегыже, палымыже-влак погыненыт ыле. Алёна шке илышыж нерген каласкалыше марла да рушла возымо почеламутшо-влакым лудо, шкенжынак семжылан келыштарыме мурылам гитарым шоктенат, поснат йоҥгалтарыш. Тудын йӱкшӧ моткочак яндар да сӧрал! Арам огыл чапланыше ансамбльыш налыныт. А почеламутшо-влак могай келге шонымашан улыт! Нуным кажныжым гаяк колыштын, кумыл тодылалтын. Мом ойлаш, талантан айдеме.
Шукерте огыл тудын дене мутым вашталтышна.
– Алёна, шочмо кечым поэзий концертым эртарен палемдаш шонымашда кунам да кузе шочын?
– Тыгай шонымаш идалык ончычак шочын. Шке соцкыл лаштыкыштыже ик психологын поэзий концерт сынан мероприятийым эртарымыжым, тушто почеламутшо-влакым лудмыжым, мурымыжым онченам, колыштынам, да мылам тиде келшенат, шкемынат тыге ышташ кумылем лектын. Но тунам вием, жапем ышт сите. Тыге шонымашем шукталтде кодо.
А тений 45 ий теммым, изирак йыргешке дате улмым шотыш налын, тудым шукташак лийым да шочмо кечем ойыртемалтшын палемдаш шонышым. «Марий памаш» ансамбльын участникше-влак почеламутым возымем нерген палат. Коллективнан посна чатше уло. Тушто икте-весынам шочмо кече дене саламлена. Мый гын кажныж нерген почеламут корнылам серем. Мутлан, Эльвира Андреевна Трифонова ден Кристина Красновалан пӧлеклен возымем, шкеат колда, поэзий концертыштемат лудым. Ансамбльыш коштшо-влакак «ӱстелыш гына» возымым чарнаш да еҥ-влак ончыко лукташ темленыт. А мый ончычшо тидым ышташ вожылынам, лӱдынам. Алёна Яковлеван эше кок ий ончычак «Унагудо» интернет-журналыш уна семын ӱжмекше, тидын нерген ойленам ыле. Тудат ты шонымашым илышыш пурташак кӱлмӧ нерген ойлыш. Тыге кеч икмыняржым калык ончыко лукташ кӱлешак шонышым да теве тыгай поэзий концертым эртарышым.
– А поэзий кумыл Тендам кунам авалтен?
– Ешыште чот кугу ойго лиймеке, пелашемын илыш дене чеверласымекше кок ий гыч, 2021 ийыште, чот возаш тӱҥалынам.
– Чон коржмыдам почеламут корнылашке пыштен лыпланаш тыршенда?
– Туге. Кок ий моткочак йӧсӧ лийын! Ме вет психолог деке коштын тунемше огынал. А чонышто мо улмым кушко-гынат луктын пышташ кӱлын. Адакшым пеленем йоча-шамыч лийыныт. Тыге шонымашем-влакым кагаз лаштыкыш сераш тӱҥалынам. Тиде полша улмаш, тыге ойгым луштараш мыняр-гынат куштылгырак лийын. Поэзий деч посна эше кужу жап йӧсланем ыле, шонем.
Икымше почеламутым мариемлан пӧлеклен возышым да вигак икшывем-влаклан ончыктышым. Нунылан келшыш. Умбакыже интернетыш, соцкыл лаштыкышкем, вераҥдаш тӱҥальым. Еҥ-влак сай манын палемденыт. Тугеже почеламутем-влак удажак огытыл, нуным арам огыл возем шонен, тиде пашам умбакыже шуйышым.
– Тачысе кечылан шуко погынен?
– Чот шукыжак манын ом керт, но уло. 2022-2023 ийлаште ятырак возенам. Кызытат тунаржак огыл гынат, шочыт. Почеламут корныла утларакше йӱдым толыт, омышто кончат. Тунам кынел шинчам да вигак блокнотыш сералтем. Санденак ручка ден блокнот – эре пеленак. Машинаштемат улыт.
– Ик почеламутыштыда ӱдырын оръеҥ, вара пелаш, ава лиймыж нерген йыжыҥлен возенда. Илыш корныдам шергалаш гын, шкеже кунам пелаш, вара ава лийында?
– Мый 20 ияш марлан лектынам. 21 ияш ава лийынам. Тунам икымше эргына шочын. А кызыт гын Максим вашке 24 ийымат тема. Кок ий гыч Владислав шочын. Кандаш ий гыч Ярославым ыштенам. А кум ий гыч Анастасия ӱдырнам вучен шуктенна.
– Пелашдан илыш дене чеверласымекше, Те нуным але, мӧҥгешла, нуно Тендам утларак лыпландараш тыршеныт?
– 2019 ийыште, ачаштын колымыжлан кок тылзе наре эртымеке, май кыдалне ик кечын утен каен шорташ тӱҥалынам. Кугурак эргым ужын да моткоч чот ойгырен. Тунам тудо 11-ше классыште веле тунемын. Тиде кечын шканем мутым пуэнам: тылеч вара йоча-шамыч ончылно ик ганат ом шорт! Кеч шкетын лийме годым, мом ойлаш, чонем сайынак луштаренам. Мый машина дене кудалыштам да, корнышто чарнен шогалын, ик гана веле огыл шинчавӱдем кучыде шортынам. Тидыже икшыве, еҥ-шамыч ончылно ласка да тыматле лияш полшен.
Ачаштын нылле кечыже эртымешке, мый нигушко лектын омыл. Тидым Максим пален да ик кечын ойлыш: «Авай, тыге огеш лий! «Марий памашыш» миен тол, лыплане». Тиде ойжо мылам шӱкалтыш гай лийын. Тылеч вара ансамбльыш уэш кошташ тӱҥалынам да алят тудын участницыже улам. А такшым тиде коллективыш 2018 ий ноябрьыште ушненам.
– Почеламут деч посна Те эше семымат возеда – поэзий концертыштыда икмыняржым йоҥгалтарышда.
– Возаш тӧчем манын кертам. Почеламут ден сем пырля коштыт, витне. Икымше гана семым кокымшо эргым дене пырля возенна. Вараже тиде семлан почеламутым серышым. Тыге муро шочо. Тудым коктын гитарым шоктен мурена. Тылеч вара сем-влакат тӱҥ шотышто йӱдым шочаш тӱҥалыныт. Нуным диктофоныш возем, а эрдене але жап эртымеке, шотыш кондем. Кызытеш тӱрыс шкемын ныл мурем уло. Но нунылан эше аранжировкым ыштыман.
– Тидын нерген пален налын, иктаж мурызо тудланат возен пуаш йодын огыл?
– Эльвира Андреевна Трифонова ден «Каче-влак» группо улшо семыштлан почеламутым возаш йодыныт. Возен пуэнам. Но кызытеш мурым шканем гына возынем.
– Те усталык дене кылдалтше сомыллан чот шӱман улыда. Тиде Тендан моткоч сайын лектеш. А такшым мом тунем пытаренда?
– Мый историк улам. Марий кугыжаныш университетын историй-филологий факультетшым тунем пытаренам.
Тыгак музыкальный школышто хореографлан тунем лектынам да налме специальностем дене 20 ий ончыч мемнан дене Медведево район Руш Кукмарийыште тӱвыра пӧртыштӧ да музыкальный школышто пашамат ыштенам. Тылеч вара Медведево районысак Юбилейный школышто лу ий историйым туныктенам. А кызыт Тимофей Евсеев лӱмеш национальный тоштерыште клиент-влак дене пашам ыштыме шотышто менеджер улам.
– Яра жап лекмеке, тудым кузе эртараш йӧратеда?
– Марлан лекмекем, пелашемын мӧҥгыштыжӧ, Руш Кукмарий ялыштак, иленна. Икмыняр жап гыч суртым уэмден тӧрлатенна. Кызыт йоча-шамыч дене Йошкар-Олаште пачерыште илена гынат, тушко коштына, арулыкым эскерена, пакчасаскам шындена.
А такшым яра жап моткоч шагал. Но тӱрлӧ паша ден сомыл деч ярсем гынат, тиде жапым кидпашалан пӧлеклымашем уке.
– Алёна, ончыкылан шонымашда могай?
– Южышт йодыт: «Почеламут сборникетым кунам луктат?» Очыни, тидын шотышто пашам тӱҥалман. Усталык дене кылдалтше эше ик моткоч кугу шонымашем уло. Но тиде – секрет. Кунам шукталтеш, тунам тидын нерген пален налыда, очыни.
– Ну, тугеже тек шонымашда шукталтеш.
– Туге лийже. Тау.
Любовь Камалетдинова.
Еш альбом гыч налме фото.
