ТЕАТР УВЕР ЙОГЫН

НЫЛ КУВАЛАН ИК СӰАН! ТЫГЕ ЛИЕДА МО?

Ончылмут олмеш

Ик палымемым ӱжам:

– Айда Шкетан лӱмеш драмтеатрыш каена, таче тушто – премьер. «Ныл кувалан ик сӱан» маналтеш.

– Мый тидым онченамыс, – шоналтымекше, ик жап гыч вашмутым пуыш.

– Уке дыр, – манам. – Тидым пеш шукерте ончыктеныт.

Премьер кечын, 24 февральыште, ыш мий. А мый, ятыр шонкален коштмекем, тыгай иктешлымашке шуым. Лӱмжӧ! Кызыт марте тӱрлӧ ийыште шындалтше «Уло яллан ик Йогор» (Шкетан театр, режиссёр – В.Домрачев, автор – беларусь драматург В.Ткачев), «Кок ватылан ик марий» (ТЮЗ, режиссёр – В.Григорьев) спектакль-влакын лӱмышт чылт ик семын шокта. Адакшым вуймутышто «сӱан» мут улмо дене палымем «Изуремыште – кугу сӱан» (ТЮЗ, режиссёр – О.Иркабаев-Этайн, автор – В.Абукаев) спектакль денат путаен кертын. «Эх, кушто ӱдырым муаш?» (Шкетан театр, режиссёр – Р.Алексеев, автор – коми писатель А.Попов) постановкат ты радамыш пурымыла чучеш.

Такшым тиде спектакль 1990-шо ийла тӱҥалтыште (1991 ийым ончыктат) Шкетан театрын сценыштыже шындалтын. Режиссёржо – Геннадий Копцев, тӱҥ геройым шкежак модын.

 

Спектакль мо нерген?

Действий Шоҥго-влакын пӧртыштышт эрта. Ик пӧлемыште кум «ӱдыр» ила – иктыже, почеламутым возкалыше Ольга, (Маргарита Медикова) – эсогыл 80 ийымат вончен. Нуно чыланат тӱрлӧ илыш корным эртеныт. Тидым ме шарнымашышт гоч пален налына. «Моторлык» конкурсым ончаш мийымышт деч вара ик йӱдым Галиналан (Елена Мочалова) омешыже ош туфльо конча. А туфльо марлан кайышашлан, маныт!

Качат лектеш вет, чынракше, «пужарен шуктыдымо качымарий», имньым таганлыше мастар Йыван (Иван Смирнов). Тудым верблюдым таганлаш ӱжын конденыт, Глава (Акпарс Иванов) ик йӱдлан кува-шамыч деке малаш пурта. Тудыжын кидыштыже – омеш кончышо да сӱан лийшашым шижтарыше ош туфльо. Кӧн йолжылан келшен толеш? Тылеч вара шоҥго пӧртыштӧ содом тарвана. Кува-шамыч чылан марлан лекнешт!

Кокымшо ужашыште кайыше действийым мут дене гына каласкален серлагаш ок лий. Тудым ончыманак!

 

Кусарыме паша

Пьесын авторжо – башкир драматург Флорид Буляков. Премеьерлан ойырен налме пьесыже «Выходили бабки замуж» маналтеш. Марлашке театрын сылнымут ужашыжым вуйлатыше Светлана Белкова кусрен. Паша кузе ышталтме нерген шкеже тыге ойла:

– Таче кечылан тиде пьесын кум вариантше уло. Башкир, руш да угыч пуртымо ужашан – Шоҥго пӧрт вуйлатыше дене. Режиссёр мый дечем пытартышыжым кусараш йодын. Но тушто мылам тӱҥ текст келшен огыл, шомакым айда-лийже ойлыштмо, пуйто тыге модно. Кусарыме годым вет тидым пеш сайын шижат – шот дене марла каласаш ок лий. Тунам тыге кутырен келшышна: тӱҥлан руш лӱман вариантым (Абдулла огыл, а Йыван да т.м.) налаш,  Вуйлатыше (артист Акпарс Иванов) дене сӱрет-влакымат ешараш. Тыге чумыралте шындышаш материал.

Спектакльыште йоҥгалтше почеламут корныламат кусарыше шкежак келыштарен.

Кунамже воштылат, кунамже…

Мутат уке, комедий! Спектакль мучко манме гай калык итен каен келанен воштыл ончен шинчыш. Молан воштылына? Оҥай да! Южо образыште ме шкенам, шкенан ситыдымашнам, оккӱл койышнам ужына. Артист-влакын мастарлыкышт ситышын почылтеш. Адакшым комедий тудланак вет шындалтеш – воштылаш, театр пырдыж коклаште эртарыме кеч кок шагатлан илышын йӧсыжым-тӧрсыржым мондаш…

Но жапын-жапын тугай тат-влак лиедат, режиссёр Василий Домрачевын палемдымыж семын, «кунам логарым кормыжта». Ныл куван кажныжын – шке пӱрымашыже. Теве ик эпизодым налаш.

– Марием плотньык лийын, еҥ-влаклан пӧртым чоҥен коштын, – Ольга ойла.

– Плотньык гын, тугеже йӱын? – йодеш Галина.

– Йӱын!

– Йӱын гын, тугеже кырен?

– Перкален! Ӱдырамашым южгунамже перкалаш уто огыл…

Ме шу-у воштылына. А вет шоналташ гын, таче мыняр ӱдырамаш марийжын мушкындыжым чытен ила! Воштылман огыл, а шортман. Ончышо-влак кокла гыч ала-кудыжын «Ой, юмыжат» манын, кугун шӱлалтымыже шоктыш, тугеже чонешыже логалын.

Тыгай тат-влак ятыр гана «ылыжыт». Южо вере тыге чучеш, пуйто теве тыштыже йӧршынат воштылман огыл, а зритель садак воштылеш. Молан тыге? Шоналташ, ойгыраш жап ок сите! Критик-влакын пашаштым шымлышыла умылышым: тиде тыгак лийшаш, театр жанр семын комедийын сомылжак тыгай – писынрак воштылташ!

 

Артист-влакын мастарлыкышт

Куд актёр модеш. Кажныжын – шке мастарлыкше. Торъял марий Иван Смирновын чӱчынен ошкыл колтымыжо, «мна-мна» манмыже, кажне куван йол эрдыжым пелештен-пелештен ниялтен колтымыжо, тулеч молыжат башкир пӧръеҥланак келшыше. Мучаште гына сӱан сем почеш тавалтымыж годым марий койышыжо волгалт кая.

Ӱдырамаш актрисе-шамыч Маргарита Медикова, Елена Мочалова, Светлана Гладышева, Антонида Антонова уло кумылын модыч. Нунылан шукертак модаш шонен коштмо рольышт логалын, шонем.

 

Содыки спектакль мо нерген?

– Илыш нерген. Шоҥго пӧртыштӧ илыше кува-шамыч нерген: кузе нуно илынешт, шӱлынешт, йӧратынешт, – ойла режиссёр-постановщик Василий Домрачев.

Содержаний почеш чыла сайын пыта. Ош туфльо «протез ората» Овдокилан келшен тольо, но Йыван ныл куважымат марлан налаш ямде. Нунышт пеленже казна пӧрт гыч ир чодырашкат илаш каяш ямде улыт.

Содыки спектакль мо нерген? Эрык нерген!

– Кугезына-влак ойленыт, суртышто икте-весе дене шургат гын, тушто пиал ок кучалт. Тендам кажныдам ик семын йӧратем. Э-э, эше мемнан мучаш огыл. Эше ме илена, мемнан чыла ончылно! Ме у пӧртым чоҥена! – Йыванын тыге ойлымыжо Шоҥго пӧртышто илыше-влаклан веле огыл, залыште шинчыше-влакланат илыш ӱшаным кучыкта.

 

Почешмут семын

Каныш жапыште икмыняр еҥ деч шонымашыштым каласаш йодым. Вик каласаш, мутат уке, йӧсӧ, шоналтыман. Оҥай, маньыч. Но икмынярынже «Чылажым колын огына шукто. Воктен шинчыше деч уэш-пачаш йодаш перна» манын вашештышт. А вет залыште утларакшым кокла да илалше ийготан зритель шинча..

Тиде, можыч, сцене да тусо технике дене кылдалтын. Можыч, артист-влак, ончышым воштылташ шонен, мутым пеш писын ойлен колтат – рашемдаш шым тӱҥал, но театр вуйлатыше-влак колде огыт код, шонем.

… Спектакль гыч мӧҥгӧ мийымек, вик палымемлан йыҥгыртышым.

– Ой, весканаже каемак! Палыде гына кодшаш огыл ыле, – манын ӱшандарыш.

 Л.СЕМЕНОВА

В.ТУМБАЕВЫН фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий