Кодшо шочмын У Торъял районысо Немда кундемыште пеш оҥай вашлиймаш эртыш. Тушко Шернур районысо тӱвыра да образований пашаеҥ, мер еҥ-влак унала миеныт. Амалжат лийын.
Ныл ий ончыч Марий У ий пурымо кечын Шернур район Кукнурысо Йӱштӧ Кугызан илемыштыже Шернур районысо Мер Каҥаш ден «Марий кумалтыш» общине У Торъял вел гыч уна-влакым вашлийыныт. Варажым тыгаяк келшымаш кылым ышташ 2023 ийыште Марий Турек район гыч, а тений Морко районысо Унчо вел гыч ӱжыныт. Нине вашлиймашке республикысе Марий Юмыйӱла ушемын онаеҥже-шамычат эре ушненыт.
Теве ынде У Торъял муниципал образованийым вуйлатыше, Мер Каҥашын еҥже Евгений Небогатиков ты велысе чолга еҥ-влакым поро пошкудо семын шке велышкышт Агавайремлан унала ӱжын. Делегацийым Шернур район администрацийын тӱвыра пӧлкажым вуйлатыше Ирина Казанцева вуйлатен. У Торъял кундем Чӱксола ял шотан илем вуйлатыше Анатолий Ермаковат мероприятийыш ушнен.
Мо оҥайже: нине кок кундемысе калыкым Немда эҥер уша. Тиде шонымаш вашлиймаш годым икмыняр ганат йоҥгалте. Сандене уна-влакым лач Овалже ялыш наҥгайыше кугорнысо эҥер гоч кӱварыште кинде-шинчал, гармонь почеш мурен-куштымо сем дене вашлийыныт. «Марий Эл» газетын журналистше-шамычат тушто лийынна.
Эшымсола отышто
Вашлиймашке У Торъял ден Шернур районласе «Марий кумалтыш» общинын онаеҥже-влак ушненыт. Марий вургемым чийыше теркупшан карт-влак коклаштышт ятырын лийыныт. Эшежым ты кечын марий кечышот почеш Мланде илянын кечыже палемдалтеш. А ты кечын республикысе Марий юмыйӱла ушемын тӱҥ онаеҥже Александр Таныгин йолташыже-влак дене пырля Эшымсола отышто ынде 33 ий Кугу Агавайрем кумалтышым эртара. Тылеч ончыч тудын ачаже 20 ий наре ты отысо кумалтышлан вуйын шоген. А тулеч ончыч – кочаже. Сандене толшо онаеҥ-влак кумалтышым эртарымашке кумылын ушненыт, полшен шогеныт. Агавайрем, шулыкын озаж деч, Кугу Юмо деч, калыклан чыла сайым, аралтышым, серлагышым йодын шогеныт.
Эшымсола отыжо пеш сылне да улак верыште шинча. Куэр коклаште тӱзатен шындыме ласка верыш миен лектат. Пушеҥгыжат тӱрлӧ улыт. Онапужланат куэм ойырымо. Пеш тошто, но угыч да угыч у укш-влакым луктын шога. Воктеныжак, эсогыл, ик вож гыч кандаш йытыран тошто пушеҥгат ӧрыктарыш.
Мландын Шочынаважлан кумалме йӱла ласкан эртыш. Кумалаш толшо калык чес дене толын. Кеч Эшымсолаштыже кызыт ик еҥ веле ила, молыжо даче семын гына суртым кучат, палдарышт верысе ӱдырамаш-влак. Но воктенысе ялла гыч кумалаш толшо-шамыч эреак ушнат. А ожно калык эреак шуко коштын, маныт. Эсогыл йот элла гычат, лачшымак кумалаш, толеденыт. Александр Ивановичын ойлымыж почеш, ты отышто кумалтыш айдемын тазалыкышым пеҥгыдемдаш полша, вий куатым ешара.
Ялысе клубышто
Кумалтыш чес деч вара чылаштым Овалже ялысе тӱвыра пӧртыштӧ вученыт. У Торъял районысо тӱвыра пашаеҥ-влак пырля мотор концертым ончыктеныт, уна-влакат ушненыт. А тылеч ончыч Евгений Викторович, Марий калык конгрессын еҥже Николай Сидоркин кундемышт, калыкше, паша опытышт палдареныт. Вашмутланымаш ылыжын, икте-весылан пӧлекым кучыктеныт.
Верысе школ тошерыш экскурсий дене мийыме. Школжо Кугу Отечественный сарын Совет Ушем Геройжо Михаил Лебедевын лӱмжым нумалеш, а тоштерышкыже поян материалым чумырымо. Мутланыма гыч весат рашеме: шукерте огыл тысе школ директор Эрик Иванович Михеев СВО-ш каен. Вес семынже кертынжат огыл, тудын Василий эргыже тушто – СВО тӱҥалме пагыт гычак. Школышто таче 42 йоча тунемеш, садикыш кудытын коштыт. А веет кандашлымше ийлаште Немда кундемыште кажне шуматкечын гаяк сӱан гӱжлен!
Пронькан памаш кумылын вашлиеш
Игече моткоч шокшо ылят, уна-влакым Татарэҥер ял воктенысе, Немда энерысе курык тайылыште верланыше, памашинчан мотор олык лапыш наҥгайышт. Верысе-влак тыште каныме верым тӱзатен. Россий Федерацийын сулло артистше Василий Домрачеват – ты кундемын шочшыжо. Немда велым чапландарыше еҥже шукынак улыт. Василий Валерьянович ялысе йолташыже-влак дене пырля памашшинча лекман верыш пурам келыштареныт да волакыш пучым колтеныт. Эҥер деке корным эрыктеныт, кочкышым ямдылаш тулолмым, ӱстелым вераҥденыт. А эше тушто пораничникын палыжым – меҥгым да йырым-йыр мо ышталтмым кӱзен ончаш вышкым шогалтеныт. Тышке толат да пограничникын постыш логалмыла чучеш. Икманаш, Немда эҥер дене ушалтше да келшен илыше-влакын вашлиймашышт моторын эртен.
Светлана Носова
Авторын фотожо.
