Волжский район Ӱлыл Азъял гыч Эльза Кузьминан почеламутшым икымше гана интернетыште лудмек, вик йодыш лекте: кӧ тугай? Молан тиде авторым ом пале? Возымыжым тымарте нигуштат ужаш логалын огыл. А почеламутшо-влак, чонеш логалыт: автор дене пырля пуйто тыят ломбо деке ошкылат, пызле укшым тодылат, илыш нерген шонкалет. Тидын годым почеламут возымо техникын «окшаклымыжымат» от шиж.
Поэзий кумылан автор дене кылым ышташ Ӱлыл Азъял книгагудо вуйлатыше Лидия Романован полшыш. Ойжо почеш йыҥгыртымек, пеш кумылзак, лыжган кутыралтен колтышо ӱдырамаш дене ятыр жап мутланышна.
Эльза Кузьмина (Ильина) 1965 ийыште Руш Шайра ялыште шочын, ондак Шарибоксад школышто тунемын, а 10-шо классым Сотнур школышто пытарен. Марбумкомбинатыште, Волжск оласе электромеханический заводышто пашам ыштен. Кодшо курымын 90-ше ийлаштыже завод шаланымек, бухгалтерлан тунемын да тиде пашам шуктен.
– Почеламутым школ гычак возаш тӱҥалынам, возымемым иктат пален огыл. «Ямде лий» газетыш колтенам, тушеч серыш толын, шоненам, возымем келшен огыл, да умбакыже колтен омыл. Эше изием годымак тич возымо тетрадьым авам ужын да ачамлан воштылын ойлен: «Ужат,ӱдыречат тыйын семынак возкалаш тӧча». Мый вожылмем дене коҥга тулыш кудалтенам. Йоча лиялтын вет, шонен моштымо огыл.
«Тый мо нерген возет?» йодмемлан Эльза Алексеевна деч тыгай вашмутым кольым:
– Чонеш логалше сӱретым, мутлан, кас ӱжарам, пасу корным, шыдаҥ пасум але мотор фотосӱретым ужам да телефонышкем возем. Тугак кодеш, уэш кагазышке возенат ом нал. Янлык, мераҥ деч тӱҥалын кугу шижмаш марте … Возымо годым ала-могай тугай умылтарен моштыдымо состоянийыш пурыман. Южо почеламутемым уэш лудам да «Тидым мый тыге возен кертынам? Иктаж-кӧным шолыштын омыл дыр?» манын лӱдын шоналтем.
Эльза лӱмым шагал марий ӱдыр нумалеш. Аважын ойлымыж почеш, Константин Коршуновын «Илыш корнышто» пьесын геройжын лӱмжым ачаже пуэн. «Эрге шочеш гын – Борис, а ӱдыр гын, Эльза лиеш», – манын. Тидлан кӧра изиж годым, да кушкын шумекшат, Эльзалан вожылын кошташыжат пернен.
– Колхоз вӱташте Эльза лӱман имне шога ыле. Рвезе-влак воштылын ойленыт. Вара тиде лӱм немыч йылме гыч толмым пален налмек, вес семын мыскылен кычкырленыт. Илен-толын, пален налынам, Эльза лӱман ӱдырамаш шкенан районыштат улмаш, – илышыж дене кылдалтшым шарналтен каласкалыш.
Сотнур школышто марий йылмым да литературым туныктышыжо Зоя Петровна Петрова тунемшыжым моткочак йылмызылан туныкташ колтынеже улмаш. Эльзан «Мыйым йоча-влак колышташ огыт тӱҥал» манмыжлан тӱрлӧ семынат умылтараш тӧчен, но пӱрымаш ӱдырлан вес корным ончыктен. Тунемшыжын мастарлыкшым аклен, Зоя Петровна почеламутшым аклен, тыге воза: «Шижам, ачатын корныжым тошкет…»
Кызыт Эльза Алексеевна пенсийыште. Марийже дене эрге ден ӱдырым ончен куштеныт. Кован куд уныкаже уло: 4 ӱдыр да 2 эрге.
Лидия СЕМЕНОВА
Фотом еш альбом гыч налме