Южышт школ деч вара тиде я тудо тунемме заведенийыште шинчымашым погат да налме специальностьышт дене ӱмырышт мучко пашам ыштат. А лиеда вес семынат: тунем лектыт ик вере, а пашам ыштат йӧршеш вес сферыште.
Тыгак лийын Волжский район Карай ялыште шочын кушшо, а кызыт ешыж дене Пӧтъялыште илыше Любовь Вавилова дене. Тудын дене ме апрель кыдалнак Марий самырык театрын артистше-влакын Александр Петровын пьесыж почеш шындыме «Ӱмыр пелаш» спектакльжым ончыкташ намийымышт годым палыме лийна. Чынрак каласаш гын, эн ончычак верысе Карай тӱвыра пӧртым ончен савырнышым. Полатын фойежым кузе сӧрастарыме келшыш да санденак Любовь Владимировна дене мутым вашталташ кумыл лекте. Ӱдырамашын илыш корныжо моткочак ойыртемалтше улмаш. А шкеже тунар проста, поро кумылан, тыматле койыш-шоктышан да тыгодымак чолга. Тудын дене чарныде мутланен шинчымет шуэш.
– Любовь Владимировна, тӱҥалтыште айста илыш корныдам кӱчыкын шергал лектына: мом тунем пытаренда, але марте кушто пашам ыштенда?
– Пытартыш жапыште пашам тӱвыра дене кылдалтын гынат, шкеже школ деч вара йӧршынат тудын дене кылдалтше специальностьым налын омыл. Мый почто пашаеҥлан тунем лектынам да, дипломан лиймеке, Волжск олаште почтышто ыштенам. Вараже, пошкудо Пӧтъял гыч кызытсе пелашем дене келшаш тӱҥалмеке да тудлан марлан лекмеке, ончычшо мариемын мӧҥгыштыжӧ илышна. Пашам ышташ ялысе книгагудыш пурышым. Тылеч вара мый тӱвыра дене кылдалтым. Библиотеке деч вара районысо Социально-культурный рӱдер директор лийынам, умбакыже централизоватлыме клуб системым вуйлатенам. Тӱвыра алан мылам самырыкем годымак келшен, но вес специальностьшылан авамын темлымыж почеш тунемаш каенам. Кеч почто пашамат вараже чонемлан лишыл лийын.
Централизоватлыме клуб системе директор должность гыч шке кумылын кайымекем, мый шочмо Карай ялысе тӱвыра пӧртыш режиссёрлан пашаш пурышым. Икмыняр жап гыч тӱвыра пӧрт директорлан темлышт. Но пел ий наре ончыч ты должность гыч кораҥым да уэш режиссёрлан тыршаш тӱҥальым. Тыште калык театр шукертсек пашам ышта. Коллектив-влак нерген ойлаш гын, 2003 ий годсек калыкым «Шийгорно» фольклор ансамбльна куандара. Кызыт тудым мый вуйлатем да шкежат тушко коштам.
– А Те режиссёржыланат лӱмын тунемын огыдалыс.
– Туге. Но мемнам туныкташ жапын-жапын лӱмын курсым эртарат. Теве шукерте огыл театральный фестивальыш миен коштым. Кеч тиде паша мылам у да палыдыме лийын гынат, лӱдмашым шижын омыл. Адакшым районысо тӱвыра отделыштынат кумылаҥденыт, кертат манын ӱшаным ешареныт, да пашамым ворандарашак тыршем.
– Тӱвыра пашаеҥ, режиссёр улмыда ты полатыш пурымеке вигак шижалтеш веле огыл, коешак, вет кузе фойен омсалондемжым вончет, туге пуйто тошто жапыш логалат: тудын кок кугу ужашыштыже кок тӱрлӧ пӧрт кӧргӧ ончыкталтын.
– Икымше ужашыжым ыштымылан ынде вич ий наре лиеш. Тыгай шонымашем тышке пашашке толмекем шочын. Еҥ-шамычым ожнысо пагытыш пӧртылтымӧ шуын. Тек нуно, поснак йоча-шамыч ден самырык тукым, ужышт да коча-кова-влакын тунамсе илышыштым, могай ӱзгар дене кузе да молан пайдаланымыштым палышт манын шоненам.
А кокымшо ужашыжым тений У ий вашеш ыштенна. «Ондакысе жапым шарныктыше экспозицийна уло гын, молан тулеч варасыжым ончыкташ огыл?» шонен, тудым келыштаренна. Тушко, шкеат ужыда, тунамсе гаяк мебельым, мутлан, сервантым, пушкыдо креслым, ондакысе проигрывательым вераҥденна, шахматым, шершотым, ончычсо сынан чай сервизым, чашке ден чайник-шамычым верештын конденна. Яллаште ончыч телевизорым кузе тӱрлеман накидке дене петырат ыле, меат тыгак ыштенна. Могай кидпашам ыштеныт, тидым кучылтынна. Иктыже – авамын пидме кружеваже. Тиде кызыт кевытыште чыла гаяк налаш лиеш. А тунам тыге лийын огыл да солыклан, подзорлан кружевам ӱдырамаш-шамыч шкешт крючок дене пидыныт. (Мыйын авамат шке жапыштыже мыняр пидын?! Каласкалымыж почеш, эсогыл пеленышт налыт да паша коклаште ярсымышт годым пидыт улмаш! – авт.)
Ончыкыжым ондакысе семӱзгарым, вургемым, кӱмыж-совлам уэмдаш, моло арвер ден ӱзгарым ешараш шонымаш уло. Тӱвыра пӧртын кокымшо пачашыштыже этнотоштер уло да туштат ожнысо экспонат-влак аралалтыт да ончыкталтыт гынат, нине шкешотан экспозицийымат эре пашам ыштышым кодынем. Олмешышт эше икмыняр ий нимомат ынем вераҥде. Тудо тек шарныктыш семын лиеш.
Марий калыкын тӱвыражым, йӱлажым изи годсек йӧратем. Санденак кокланже чон йодмо семын почеламутымат возем. Нуно вет кеч-могай жапыште шочыт. Самырык жап гыч але марте ятырак сералтын, но шукыжо йомын. Шагал огыл Карай ялемлан, шочмо кундемемлан, вер шӧремлан, тыгак авамлан, икшывем-шамычлан, мемнан кок ӱдырна улыт, пӧлеклен возенам.
– А почеламутда-влакым нигуштат савыктен огыдал мо?
– Шкенан районысо газетыште савыктеныт ыле. Тушто, мутлан, «Ош куэ воктене» почеламутем лекмеке, тудым мурышкат савыреныт – мемнан вел гыч самодеятельный автор Геннадий Лебедев ужын да семым келыштарен. Тыгак Роза Рыбакова лӱмеш возымо почеламутем «Ончыко» журналыште печатленыт. Возаш мый йӧратем, сандене чон йодмо почеш тиде сомылым умбакыжат шуяш шонем.
Любовь Камалетдинова мутланен
Авторын фотожо
