«Пытартыш куд ий жапыште Марий Элыште тыгай фестивальым эртараш шонен коштмем шукталте. Чылажат Россий кӱкшытан таҥасымашын йодмашыж дене келшышын эртен. Тау Марий Эл правительствылан, Йошкар-Ола администрацийлан тудым эртараш келшымыштлан да полшымыштлан», – каласыш Марий паркыште пу гыч пӱчкедыше мастар-влакын «Марий калыкын легендыже-влак» икымше всероссийский фестиваль-конкурсышт иктешлалтме годым кызыт Сергиев Посад Олаште илыше курыкмарий рвезе Владимир Алманов.
Эртыше арняште Марий паркын ик лукыштыжо, эр гыч кас марте манаш лиеш, бензопила йӱк шоктен. Тушко Марий Эл гыч кум, тыгак Чуваший, Удмуртий, Мордовий республикыла да Пенза область гыч кидмастар-влак ушненыт. Владимир шкежат бензопила дене пу гыч скульптурым пӱчкедымаште тӱнямбалын чемпионжо. Ий, лум, пу гыч нуным ышта. А шукерте огыл тудын усталыкшым аклен, эсогыл Пекиныште «Диалог по шёлковому пути» комитетын тӱнямбал аналитический рӱдерын тӱвыра шотышто экспертшылан ойыреныт. Ынде тудо тушто шкенжын ончерже-влакым эртарен кертеш. Уста марий еҥын сеҥымашыже-влак дене кугешнаш гына кодеш. Ойлымыж почеш, шонымыж семынак конкурсын утларак участникше лачшымак Марий Эл гыч лийыныт. Нунымат да молыштымат шкак ӱжын. Палемдыде огеш лий, кажне мастаржын усталыкше, шинчымашыже ситыше, сеҥымашыже ятыр, портфолио манмышт – ӧрыктарыше. Тӱрлӧ кӱкшытан усталык конкурсышто шкеныштым тергат да сеҥыше лийыт.
Марий олаште эртыше конкурсын условийже почеш ончыч участник-влак ыштышаш пашан эскизшым колтеныт. Нуным жюри ойырен налын да пеҥгыдемден. Конкурсын вич кечыштыже вара нуным илышыш шыҥдареныт. Паркыш толшо кажне еҥ куанен палемден: скульптур-влак чынжымак марий калыкнан легендыж-влак дене кылдалтыныт да шарнымашеш кодыт. Сеҥышыш лекше паша-влакым ушештаренак кодымо шуэш. Чебоксар гыч Евгений Акимов «Чодыра оза» композицийже дене кумшо верыш лектын. Скульптурыжо моткоч келге шонымашым почын пуа: чодыра оза пушеҥге коклаште шога, шеҥгелныже, йол воктеныже – маска-влак, ӱмбачынже кайыклудо чоҥешта. Кокымшо верыште – Новый посёлко гыч Сергей Тихонов. Тудо марий талешке ӱдыр Ирган скульптуржым пӱчкеден луктын. А икымше верым Шернур район гыч Владимир Антропов сеҥен налын. «Изи онар» композицийжым ышташ тудлан, эсогыл, вич пырням ушашыже логалын. Моткоч монументальный паша. Изи Онаржым кидпомышешышт ачаж ден аваже кучат. Тӱҥ премийым тудо чынжымак сулен.
Моло ныл мастарынат пашаштат окса премий дене палемдалтде кодын огытыл. Мутлан, Кужэҥер район гыч Дмитрий Смородиновын, ик эн самырык кидмастарын, скульптуржо «Юмынӱдырлан» пӧлеклалтын. Тиде йомак персонажланак Ижевск гыч Сергей Назаров пашажым пӧлеклен. Когыньыштын «Юмынӱдырышт» йӧршеш тӱрлӧ лектыныт. Пенза гыч Александр Туркичев марий калыкын символжылан – «Лудым шочыктышо авалан», а Мородвий гыч Петр Рябов «Марий калыкын Тӱҥ онаеҥжылан шке пашаштым пӧлекленыт. Онаеҥжын ончылно тыгак пу гыч пӱчкеден ыштыме киндым, мелна кышылым, ӱмбалнышт сортам ужына.
Тӱҥ конкурсым иктешлыме деч ончыч пытартыш кечын участник-влак эше ик конкурсышто шкеныштым ончыктеныт. Шагатат пеле жапыште нуно бензопила дене марий калыкын тотемный янлык ден кайыквусыштым пӱчкеден ыштеныт: маскам, умдырым, шордым, тумнам, имньым да молым. Тыште жюри эн устажлан шордым пӱчкеден лукшо Дмитрий Смородиновым шотлен.
Конкурсын участникше-влакым Йошкар-Олан мэржын пашажым жаплан шуктышо Антон Трудинов саламлен. Участник-влак кокла гыч ойыртемалтшым посна приз дене «Марий сувенир-влак» кевыт сетьын озаже Николай Мамаев палемден.
Икманаш, ик мастарат палемдалтде кодын огыл. Тиде вич кечыште ыштыме пашаштым нуно пӧлек шотеш Марий парклан кодат. Кажне скульптуржо марий шӱлышым пурташ да тушко мийыше-влакын чоныштым куандараш тӱҥалеш манын ӱшаныме шуэш.
Светлана Носова
Снимкыште: икымше верым сеҥыше В.Антроповым А.Трудинов саламла.
М.Скобелевын фотожо.
