Кодшо арнян Марий Элыште Мӱшкыран-влакын кечыштым палемденыт. Тудын дене кылдалтше тӱҥ мероприятий-шамычым республикнан Перинатальный рӱдерже эртарен.
У айдеме – элнан ончыкылыкшо
Мӱшкыран-влакын кечыштым – ВСЁБЕРЕМЕННЫМ.РФ проектым – Россий Федераций президент Владимир Путинын аза шочмо чотым кугемдымылан поснак кугу тӱткышым ойырымо нерген кӱштымашыжым шуктымо кышкарыште Демографический платформын тӱҥалтышыж почеш илышыш пуртымо. Икымше гана тудым 2022 ийыште элнан 16 регионыштыжо палемдыме. А 2023 ий гыч Россий кӱкшытыш нӧлталме да чыла регионышто идалыкыште кок гана – 7 апрельыште да 7 октябрьыште – эртараш тӱҥалме.
У пайремын шонымашыже мӱшкыран ӱдырамаш ден йоча-влаклан тӱткышым ойырымо, лийме семын полшымо дене кылдалтын, молан манаш гын тиде – аза шочмо чотым кугемдыме, ешым пеҥгыдемдыме эн тӱҥ корно. Йочам вучышо ӱдырамаш-шамыч ешыштын да медицине пашаеҥ-влакын азапланымыштым веле огыл, тыгак демографийым саемдаш тыршыше чумыр элын тӱткышыжым шижшаш, а пайрем кечын кучемын, конфессий-шамычын, бизнесын полышыштым ужшаш, саламлымашыштым колшаш улыт.
Оҥай да пайдале вашмутланымаш
Перинатальный рӱдер Мӱшкыран-влакын кечыштым палемдыме нерген ончылгочак увертарен – 7 октябрьыште кӱкшӧ технологиян у корпусышкыжо ончыкылык ава-шамычым пагален ӱжын.
Пайремыш 100 утла еҥ толын. Медперсонал республикыштына кокымшо гана эртаралтше тыгай шотан мероприятийлан лачымын ямдылалтын, да весела кумыл, пайдале ой-каҥаш, кӱлешан увер, оҥай конкурс, вучыдымо сюрприз, куандарыше пӧлек дене темше кум шагаташ вашлиймаш ик тат семын эртен каен.
Перинатальный рӱдерын тӱҥ врачше Ирина Виноградова мӱшкыран ӱдырамаш-влакым медперсоналын азам ышташ, йочам мӧҥгӧ колтымо марте ончаш полшымо йӧнжӧ-шамыч дене палдарен.
Ончыкылык ава-влак медик-шамычын лекцийыштым тӱткын колыштыныт. Азам ыштыме отделенийын врачше Юлия Орлова мӱшкыран ӱдырамашым медицине ӱзгар полшымо дене тергыме у йӧн-шамыч дене палдарен. Кугурак акушерке Екатерина Яровикова азам ыштыме годым шкем кузе кучаш кӱлмӧ нерген каласкален. Кызыт гына шочшо йоча-влакын отделенийыштым вуйлатыше Ирина Юркина ава ден азан медицине организацийыште пырля кийыме сӱретыштым почын ончыктен. Перинатальный психолог Анна Новоселова азам ышташ лӱдмӧ йодышым лончылен. Чыла тиде икымше гана мӱшкыраҥше самырык ӱдырамашлан веле огыл, кумшо-нылымше йочам вучышо опытан аваланат оҥай да кӱлешан лийын. Вашлиймашке толшо шагал огыл еҥ тургыжландарыше йодышлажымат рашемден.
Уло кушко эҥерташ
Ӱдырамашлан йӧратыме айдеме деч йочам вучымо да изи чукайым ончымо пагыт, мутат уке, эн пиалан. Чаманен палемдыман, илышыште чылаж годымак огыл шонымо да вучымо семын лектеш, южгунамже нелылыкышкат логалаш перна. Тыгай годым иктаж-кӧлан эҥерташ уло гын, йӧра…
– Чылаландат пиалым да сай илышым веле тыланем, но иктаж азапыш логалыда гын, ме тыланда полшаш эре ямде улына, – мӱшкыран ма йочан ӱдырамашын илышыште шкет огыл улмыжым эше ик гана пеҥгыдемден «Авалан пӧрт» кризис рӱдер гыч толшо Ольга Бабина.
Кӱлешан документ
Йочалан – ош тӱняш толшо у айдемылан – обязательный медицине страхованийын полисшым кушто да кузе налаш лийме, тудын могай права ден йӧн-влакым пуымыж нерген «СОГАЗ-Мед» страховой компанийын пӧлка начальникше Алсу Исламова каласкален. Тудо ончыкылык ава-шамычын пытыдыме гаяк йодышыштлан веле огыл вашештен, эше шӱм-чоныштым пӧлек дене куандарен.
Пӧлек дене куандареныт
Тудыжым, чынжымак, шуко конденыт! Поснак нылымше йочам вучышо ава-влакым куандареныт. Тыгайже пайремыште кумытын лийыныт.
– Мыйын эн изи эргымлан кызыт – 10 ий. Тудым ыштымем деч вара Перинатальный рӱдерыште моткоч шуко сай вашталтыш лийын, сандене тышке эше ик гана толын каяш кумылем лектын, – шыргыжалын, чонжым почын Марина лӱман шуко шочшан ик ава.
Мӱшкыран ӱдырамаш-влаклан кумылым тарватыше да вӱчкышӧ саламмутым «Плёс» фирмын рознице сетьшын директоржо Елена Сметанинат ойлен. Тудо кажне ончыкылык авалан компаний деч пӧлекым кучыктен, а лотерейым модылтымаште лекше эн пиалан кок номерын озаштлан – сатулан сертификатым.
Эше ик пӧлек – рӱдерын мӧҥгыш колтымо пӧлемыштыже изи чукай дене фотосессий.
Кок шӱм кузе кӱлтка?
Пайремын эн оҥай ужашыж семын рӱдерыште икымше гана эртаралтше «Кок шӱм» акцийым шотлыман, очыни. Врач-влак Юлия Орлова ден Кирилл Паулин актовый залыште палынак кугу мӱшкыран икмыняр ӱдырамашым куснылшо УЗИ аппарат полшымо дене шымленыт. «Сӱрет» монитор гыч кугу экраныш лектын, да тушто ик-кок тылзе гыч ош тӱняшке толшаш изи чукайым чыланат ужын кертыныт. Поснак азан шӱмжӧ кӱлткымым колмек, йывыртыме дене кумыл тодылалтын, да «вашке вашлийына» шонымаш шукын куан шинчавӱдшым луктын.
Нойышылан йога полша
Йочам вучымо кандашымше-индешымше тылзылаште ӱдырамаш палынак ноя. Тиде ситыдымаш деч тӱрлӧ йӧн полшен кертеш. Нунын кокла гыч иктыже – йога дене заниматлалтмаш. Тудын пайдалыкшым ончыкылык ава-влак йога шотышто мастер-классыште сайын умыленыт да тудын дене мӧҥгыштат заниматлалташ сӧреныт.
Ик кече огыл, а чумыр арня
Мӱшкыран-влакын кечышт дене кылдалтше арнян Перинатальный рӱдер офлайн да онлайн йӧнла дене тӱрлӧ мероприятийым: священник дене вашлиймашым, мӱшкыр пӱтырымӧ годым фитболлан эҥерташ туныктымо урокым, медицине организацийын тӱҥ врачше дене вияш эфирым, йоча шочмо нерген репортажым, азам ыштыме деч ончыч шкем эскерыме, шочшан лийме деч вара йол ӱмбак шогалме, мӱшкыр пижме деч аралалтме темыла дене лекцийым – эртарен.
Икманаш, эртыше арнян мӱшкыран ӱдырамаш-влак, манмыштла, шкеныштым Перинатальный рӱдерын кужун вучымо унашт семын шижыныт.
– Палымем-шамыч коклаште йочам вучышо-влак уке улыт, сандене тидын нерген нигӧ дене мутланаш. А мӱшкыран ӱдырамаш-шамычлан пӧлеклалтше пайремыште чыланат икгай ыльна… Перинатальный рӱдерын персоналже дене вашлияш, шуко пайдале ой-каҥашым, уверым ала-кушеч огыл, а лачшымак нунын деч пален налаш пеш сай йӧн лие, – пайрем деч вара куанен мане Дарья.
– Перинатальный рӱдер нерген шуко сайым ойлымым колынам гынат, тыште мо ышталтмым, мыйым мо вучымым шке шинчам денак ужаш, медперсонал дене палыме лияш толынам, молан манаш гын азам ыштыме марте жап пеш шагал кодын. Мыланем чыла келшыш, – палемдыш икымше йочам вучышо Екатерина.
Авам чапландареныт
11 октябрьыште Йошкар-Олаште Россий Армийын тӱвыра пӧртыштыжӧ Мӱшкыран-влакын кечыштлан пӧлеклалтше чапле концерт лийын. Тушто йӧратымаш, ава, изи чукай, пиалан еш нерген муро ден почеламут-влак йоҥгалтыныт, элнан ончыкылыкшо у тукым дене кылдалтме нерген ойленыт да ӱдыр ден ӱдырамаш-влакым шукырак азам ышташ ӱжыныт.
– Илышыште чылажат еш гыч тӱҥалеш. А мӱшкыран ӱдырамаш, аза деч посна могай еш? Сандене ме – кумшо кӱкшытан медицине тӧнеж, республикыштына 80 процент ӱдырамашлан азам ышташ полшышо организаций – тиде пайремым уло кумылын да куанен эртарышна. Ме тыгак мемнан деке азам ышташ толшо еш ден ӱдырамаш-влаклан, мемнан дене шочшо йоча-шамычлан моткоч куанена. Ме кажне мӱшкыран ӱдырамашым Перинатальный рӱдерыштына изин-кугун вучена, – пайремым мучашлыме годым манын Ирина Виноградова.
Мут толмашеш, тений куд тылзе жапыште республикнан Перинатальный рӱдерыштыже 2000 утла аза шочын. Тек тиде чот эшеат кугемеш, да элна кушкын толшо тукымжо дене куатле лиеш.
Маргарита ИВАНОВА
Марий Эл Перинатальный рӱдерын фотожо
