М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр тенийысе 104-ше тургымжым режиссёр Степан Пектеевын шындыме «Гамлет. Цемент. Машина» спектакльже дене почын. Тиде амал денак англичан драматург Вильям Шекспирын «Гамлет» трагедийжым, тичмашнек кусарен, посна книга дене савыктен лукмо. Но вик палемдыман: постановкышто текстым тичмашнек кучылтмо огыл. Спектакль деч ончыч театрын воштончыш залыштыже книга презентаций эртаралтын, театрын художественный вуйлатышыже В.А.Пектеев кусарыме паша кузе шукталтме нерген каласкален:
– Кок ий ончычырак Степан Пектеев мый дечем йодеш: «Быть или не быть» монологым марлашке кусараш лиеш мо? Марла тудо кузе йонга? «Тӧчен ончем» манмемлан эргым «Гамлетын» ожнак кусарыме тошто подстрочникым, Пастернакын да Лозинскийын кусарыме вариантыштым, англичан текстым конден пуыш. Монологым кусарен колтышым, а икмыняр жап гыч нуно пелашыж дене унала тольыч, мый уэш лудын ончыктышым, ватыже англичан йылмым шочмо йылмыж семынак сайын пала, оригинал почеш тергыш – тыге эркын-эркын тараванышна. Спектакльым шындаш пижмеке, шижам: мый але кумшо действийыште гына улам, мучаш марте шукташ моткочак шыгыр жап кодмыла чучеш, сандене Толя Мокеевым полшаш йодым. Пытартыш жапыште ме тудын дене моткоч келшена, кодшо ийын «Ой, Мичу!.. Ох, Зина!…» пьесыжым шындышна. Тыгай талантан айдеме, «Югорно» эпосым кусарымыж годым ала-кузе ӧрдыжеш кодо: кугыжаныш премийым ик авторжылан пуышт, а тудо кокымшо еҥ семын ыш палемдалт. Анатолий «Гамлетын» 4-ше да 5-ше действийжым кусарен, но книгам савыктен лукмо деч ончыч мый шке шинчам дене ончен лудын лектым, кертмем семын тӧрлаш тоштым, молан манаш гын «сударь», «господин» да монь мут-влак тыгак кодыныт. Мый тыгай мут-влак йӧршын ынышт лий манын тыршышым, «господин» мутым «тӧраза» мут дене вашталтышым. Книгам лудмыда годым шекланеда.
Презентаций годым Василий Александрович компьютер вёрсткым ыштыше Алевтина Соловьевалан, книгам лукмаште тыршыше Александр Абдуловлан тауштен каласен. Мутым Марий Эл писатель ушем вуйлатыше Светлана Архипова, театрын йолташыже Мария Матукова, книган редакторжо Светлана Белкова налыныт. «Тӱнямбал классикым марлашке кусараш – неле паша. Шекспирын шонымыжым чыла марла шомакым муын каласаш кусарышын мутвундыжо поян лийшаш», – палемден театрын сылнымут пӧлкажым вуйлатыше, Марий Элын сулло журналистше Светлана Белкова.
Тӱнямбал писатель, поэт, драматург Вильям Шекспирын произведенийлажым тымарте марий йылмыш Семен Николаевын, Вячеслав Абукаевын кусарымыштым палена. Марий театрын сценыштыже «Лир кугыжа», «Ромео ден Джульетта» трагедий да икмыняр комедийже шындалтыныт. «Гамлетым» 50 (южо вере 21-ым ончыктат) автор кусарен. «Быть или не быть» монологым да Офелиян мурыжым чӱчкыдын посна кусарат.
– «Быть или не быть» монологын улмыжым, тудын куатшым ме изинекак шоҥгеммешке чылан палена. Но Василий Пектеев тудым марла кузе ыштен моштен манын, мый моткоч ӧрмалген шинчышым. «Лияш але лияш огыл» манын тыглай гына кусара гын, ялт рушла шокта ыле. А тудо «Лияш я лийдыме лияш» манын кусарен – тиде йӧршынат искусственно огыл, моткоч моторын йоҥгалтеш. Весымат палемдыман: кунам кусарет – пӱтынек автор гай коят але, шке лудшетым шонен, калыкыште кучылталтше ойсавыртышлан эҥертет – тиде кок тӱрлӧ корно. Мый кусарыме пашаштем кокымшо корным ойырен налынам. Василий Александрович лач Шекспир семын кусара гын, марла произведений ок шоч ыле. А кызыт марла моторын кусарыме Шекспир да вигак шижалтеш: тиде ала-кӧ весе огыл, а лачшымак Шекспир, – тыгай акым пуэн поэтессе, кусарыше Альбертина Иванова.
Классик – тиде классикак! «Шекспирын трагедийжым кусарымаш Марий театрлан пеш кӱлешан. Тудо студент, аспирант, шымлызе-влаклан оҥай лийшаш», – ешарен каласен марий литературовед Галина Бояринова.
Кусарыше-автор В.Пектеевын мутшо почеш, ончыкыжым «Руш да йот элласе классик-влак – марла» проектым илышыш пурташ шонымаш уло.
Л.СЕМЕНОВА
