31 март гыч 3 апрель марте Йошкар-Олаште «Михаил Мурашко йолташыже-влакым ӱжеш» фестиваль-конкурс эртаралтын.
Тений тудо РСФСР искусствын сулло деятельже, Марий Элын калык артистше, Кугыжаныш премий-влакын лауреатше, чапланыше педагог, шымлыше, профессор, академик Михаил Петрович Мурашкон 80 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтын.
Икымше кечын пайремым почмаште Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин, республикын тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министрже Константин Иванов, марий калык куштымашым кумда сценыш лукмаште тыршыше Михаил Мурашко, Калык усталык да культур да каныме паша шотышто шанче-методике рӱдер вуйлатышын сомылжым жаплан шуктышо Александр Луничкин лийыныт.
– Поро шӱлышан мероприятий кажне гана Российын тӱрлӧ кундемже гыч кугезе тукымыштын куштымаш йӱлаштым аралыше-влакым ик верыш чумыра. Российысе калык-влакын тӱвыра поянлыкышт идалыкыште эртаралтше фестиваль чынжымак волгыдо шарнымашым кода, – палемден Михаил Зиновьевич да регион вуйлатыше Александр Евстифеевын ӱшанен пуымо сомылжым шуктен – тӱвырам вияҥдымаште тыршыше-влаклан кугыжаныш наградым кучыктен.
М.Васютин пайремын озаже Михаил Петровичын марий куштымаш искусствым чапландарымашке надырым пыштымыж нерген каласкален да юбилярым самламлен, шарнымаш пӧлекым кучыктен.
Михаил Петрович фестиваль деч кок арня ончыч Йошкар-Олашке толын ыле. Тунам тудо «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ден Россий калык усталыкын сулло коллективше, куштышо да мурышо «Эрвел марий» ансамбль дене пашам ыштен, икмыняр куштымашым шынден. Тидымак палемден культур министр К.Иванов да маэстролан пеледыш аршашым кучыктен.
– Куштымашым шындаш – тиде икте, а коллектив-влаклан вургемым ямдылыман, йолчиемым налман. Садлан нине куштымаш-шамычымат иктаж семын сценыште ужына манын, ӱшаныме шуэш, – чонжым почын М.Мурашко да кажне гана тудым шокшын вашлиймыжлан тауштен каласен.
Фестиваль-конкурсышто Татарстан, Чуваш республикла, Киров, Москва областьла, Санкт-Петербург, Москва, Нижний Новгород, Петрозаводск, Самара, Новосибирск, Орёл, Уфа, Белгород, Ульяновск олала да Марий Элын ятыр районжо гыч 51 коллектив, 23 солист ден дуэт, 9 хореограф-постановщик мастарлыкым ончыктен. Чылаже тӱжем наре еҥ Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатын сценышкыже лектын. Участник-влакын ийготыштым да куштымашым шотыш налын, жюри 11 номинацийыште аклен.
Ныл кече жапыште марий, удмурт, татар, руш, казак, чуваш, болгар, молдаван да моло калыкын куштымашыже-влакым ужынна. Татарстан гыч «Гранд», Нижний Новгород гыч «Калинка», Санкт-Петербург гыч «Невские зори», Москва гыч «Сувенир», Моско область Люберцы ола гыч «Россия» ден «Калейдоскоп», Павловский Посад ола гыч «Калинка», Йошкар Ола гыч «Улыбка», «Ассорти» ансамбль-влак чо-отак кертыныт, сайынак ӧрыктареныт. Ӱдыр-рвезе-влак могай гына трюкым ыштен огытыл!? Ончен кугешнет, чытышыштлан куанет! А «Невские зори» ансамбльжын кажне участникше саҥгаштыже вӱд шырча налмешке тыршен: ӱдыр-влак рвезе-шамыч дене тӧр тавалтымышт дене веле огыл, моторын шыргыжалмышт да чарга йӱкышт дене кокла-коклан кычкыралмышт дене куштымашлан ямым пуртеныт.
Йошкар-Ола гыч «Марий памаш», «Эрвел марий», «Салика», «Онар», Морко район гыч «Рвезылык», Кужэҥер гыч «Топотушки» ансамбль-влак марий куштымашын тӱрлӧ лийын кертымыжым ончыктеныт. Нунын куштымашышт гоч калыкнан тукым поянлыкшым аралымыже, пашам йӧратымыже веле огыл, марий кундемнан гӱжлен шогышо да саска ден емыж дене сийлыше кугу чодыралан, кумда олыклан, йыргыктен йогышо памаш ден эҥер-влаклан поян улмыжо палдырнен.
– Михаил Петровичын лӱмгечыжлан да луымшо гана эртаралтше фестивальыш ушнаш йӧн лиймылан моткоч куаненна. Марий тувырым, шовырым, ужар сывыным чиен, шийдарманым пижыктен, сценыш лекташ да Российысе тӱрлӧ калык коклаште марий калыкнан, кугезе тукымнан, куштымашыжым ончыкташ – кугу пиал, тиде – кугешнымаш, – палемдышт «Топотушки» ансамбльын участницыже-влак Ульяна Алексеева, Анна Эльтрова да Дарья Пирогова.
– Тӱжем еҥ коклаште мастарлыкым ончыкташ йӧн лиймылан да Марий республикын рӱдолашкыже толмылан моткоч йывыртенам. Тыште чынжымак чылан профессионал улыт! – чонжым почо Уфа гыч солист Адиля Калимуллина. – Кажныже манме гай тӱрлӧ улына, но мемнам куштымаш искусство пырляшке ушен. Джаз да татар куштымаш мастер-классыште лиймат кужу жаплан шарнаш кодеш.
Тенийысе фестиваль молгунамсе деч палынак ойыртемалтын. Ончыч гран-при дене ик коллективым палемдат ыле гын, ты гана кажне гаяк номинацийыште эн талантан ансамбльым, исполнительым ойыреныт.
– Номинаций-влак кокла гыч классике куштымаш дене шагалынрак лийыныт, –тыгайрак иктешлымашым ыштен жюри председатель, пайремын тӱҥ организаторжо М.Мурашко. – Калык куштымаш дене моткоч виян коллектив-влак чумыргеныт, балетмейстер-шамычат талантан улыт. Нунын оҥай шонымашышт лиеш гын, тугеже куштымаш искусствына кушкеш, вияҥеш.
Фестиваль 2011 ий годсек эртаратеш. Икымше гана тудо республикысе Руш тӱвыра рӱдерын тыршымыж дене калыкым чумырен. А ынде ятыр ий почела ты пашалан Калык усталык рӱдер вуйын шога. Фестивальын кушмыжо сайынак шижалтеш. Тудо тӱрлӧ кундемыште илыше мастар-влакым иквереш уша, участник-влаклан профессионально кушкаш полша.
Гран-прим сеҥен налыныт:
– «Калык куштымаш» (профессионал-влак) – Адиля Калимуллина, Уфа ола;
– «Хореограф-постановщик» – Ямиля Бикбаева, Уфа;
– «Калык куштымаш» (ансамбль, 10-13 ий) – «Невские зори», Санкт-Петербург;
– «Калык куштымаш» (ансамбль, 14-17 ий») – «Весна», Москва;
– «Юл кундем калык-влакын куштымашышт» – Россий калык усталыкын сулло коллективше, «Сувар» ансамбль, Чебоксар;
– «Руш куштымаш» (ансамбль, 14-17 ий) – «Сюрприз» образцовый ансамбль, Моско областьысе Дмитров ола;
– «Руш куштымаш» (тӱрлӧ ийготан-влак) – «Невские зори», Санкт-Петербург;
– «Фольклор куштымаш» – (ансамбль, 18 ий да кугурак-влак) – Россий калык усталыкын сулло коллективше, «Марий памаш» фольклор да этнографий ансамбль;
– «Жаплан келшыше куштымаш» – «Ассорти» эстраде куштышо ансамбль, Йошкар-Ола.
– «За честь и достоинство» диплом – Тамара Дмитриева, Россий калык усталыкын сулло коллективше, мурышо да куштышо «Эрвел марий» ансамбльым ятыр ий вуйлатыше, ӱмыр лугыч лийше, ты фестивальлан тӱҥалтышым пыштыше.
Зоя Берникова, Российын сулло, Марий Элын калык артистше:
– Михаил Петрович Мурашко пеш сай педагог, илыш-корныштем тыгай айдеме дене палыме лиймылан моткоч тауштем. Эше училищым тунем пытарымеке, 1979 ийыште тудо мыйым «Марий Эл» ансамбльыш солистлан ӱжын да тачат мый ты пашам йӧратен шуктем. Йошкар-Олаш толмыжым кажне гана куанен вучена, шуко мутланена, каҥашена.
Юрий Смышляев, Татарстан искусствын сулло деятельже, «Булгар» куштышо театрын тӱҥ балетмейстерже:
– Михаил Петрович дене шукертсек палыме улына. Коллектив дене тудлан пӧлеклалтше икымше фестивальыште лийынна да лу ий эртымеке, уэш мемнам ӱжмыжлан тауштена. Тыгай мероприятий кушкын толшо тукымлан куштымаш искусство дене кумданрак палыме лияш полша.
Алевтина Байкова
В.Поликарповын да авторын фотошт
