3 майыште кумдан палыме уста марий поэт, писатель Валентин Колумбын шочмыжлан 90 ий темеш. Лӱмгече вашеш М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр у спектакльым сценыш лукташ ямдылалтеш. Тидын нерген театрын художественный вуйлатышыже Василий Пектеев дене вашлийын мутланышна.
– Василий Александрович, спектакльым кӧн пьесыже почеш ямдыледа?
– 2023 ий тӱҥалтыште режиссёр Роман Алексеев Лайд Шемйэрын Валентин Колумб нерген пьесым возаш сӧрымыжӧ да тудын почеш постановкым сценыш лукташ палемдымыж нерген каласен ыле. Тудым театрын 2024 ийысе планышкыже пуртенна. 2023 ий эртен кайыш, спектакльым ямдылаш тӱҥалман, а произведений уке. Садлан пашалан мый шке пижым. Колумб нерген материал пеш шуко уло. Тудынак савыктен лукмо 5 томан ойырен чумырымо ойпогыжак мом шога! 1995 ийыште лукмо, тудынак чумырымо «Ӱмыремым арам шым эртаре» книгаже поян. Тушко кумдан палыме шуко еҥын шарнымашыжым пуртымо. Возымо годым нине серыш ден шарнымаш-влакым кучылтынам.
Тыгак чапланыше поэтнан илышыж нерген кугурак ийготан-влак деч йодыштынам. Профессор Анна Алексеевна Литвинова, Морко гыч мер пашаеҥ, мӱкшызӧ Анатолий Александрович Александров, профессор, академик Валерий Степанович Патрушев, актрисе Галина Николаевна Иванова-Ямаева, музыкант, джазмен Валентин Андреевич Царегородцев моткоч оҥайын каласкаленыт.
– Василий Александрович, нине материал дене пашам ыштыме годым Колумб дене кылдалтше могай факт поснак ӧрыктарен?
– Марий еҥ Колумб нерген колеш гын, вигак Морко кундемын чолга эргыже нерген шоналта. Икана мылам тыгай оҥай фактым ойлышт. Валентинын ачаже шочмеке, Христофор лӱмым пуэныт. Паспортым налаш мийымыж годым «тыйже Христофор улат гын, молан фамилиет Декин? Колумб лияш кӱлеш» маныныт. Тыге документыш Христофор Колумб манын возеныт.
Москошто тунеммыж годым экзаменын жюри председательже тыгерак ойлен: «Валентин, в твоей дипломной работе нашел только одну ошибку. У тебя фамилия Колумб, не слишком ли тебе тяжело нести?» «Ничего, у меня плечи широкие, сильные» манын вашештен.
Валентин Колумб марий поэзийыште у корным почшо айдеме.
– Ойлымыда гыч тыге лектеш: пьесе кӱчык жапыште возалтын?
– Кодшо кеҥежым мый отпуск жапыште «Сосновый бор» санаторийыш путёвкым нальым. Кок арня тушто материалым шымлен илышым. Варажым шыже мучко пьесым возенам. Пьесе писын огеш возалт, материалым чумырашак шуко жап кая. Декабрь кыдалне тудо ямде лие.
– Тыланда тиде паша палыдыме огыл, вет театрыште Тендан пьесе почеш икмыняр спектакльым шындыме.
– Туге, «Йӧратымашын акше» спектакльын премьерже 2022 ий декабрьыште лийын. Тыгак «Югорно» калык эпос, «Элнет» роман почеш инсценировкылам ямдыленам. «Гамлет», «Дядя Ваня» пьесылам рушла гыч марлашке кусаренам. Тыге, драматургий дене пашам ышташ чон эреак шупшеш.
– Колумблан пӧлеклалтше пьесыште могай жапым ончыктенда?
– 1959-1974 ийласе пагытым. Тушто Колумбын дипломым налын толмекыже паша верым кычалмыже, Морко райгазетыште кусарышылан тыршымыже, пашаш шке ялже гыч эр-кас лу меҥгым йолын коштмыжо, райкомышто, радиошто, книга издательствыште, «Ончыко» журнал редакцийыште пашам ыштымыже ончыкталтыт. Илыш-корныжо тӧрсыран лийын, шуко неле-йӧсым чытен лекташыже пернен.
– Ты постановко калыкнан лӱмлӧ эргыжым шарныме да тудын дене кугешнаш таратыше лийшаш. Туге?
– Финляндийыште Сибелиус нерген спектальым шындышна. Тунам драматруг Александр Пудин марий калыкын чапланыше еҥже нерген йодо. Мый йӱкаҥдыме икымше фильмыште модшо марий артист Йыван Кырла нерген вик ойленам ыле. Варажым тудак Йыван Кырла нерген пьесым возен. Пьесе почеш шындыме спектакльым калык сайын вашлийын. 2020 ийыште Йыван Кырла нерген эше вес спектакльым сценыш лукна да кызытат тудым калык йӧратен онча.
Валентин Колумбынат лӱмжӧ талантан, ушан марий-влак радамыште шога. Чаманаш кодеш, ӱмыржӧ гына кӱчык лийын. Лӱмжым да произведенийже-влакым калык коклаш лукташ кӱлмӧ амал денак театрыште у постановкым ямдылена. Марий поэзийыште Колумб гай кӱкшытыш шушо весе уке.
– Премьерым кунам вучыман?
– Иктаж май кыдалне… Кызыт Кугу Отечественный сарыште сеҥымашлан пӧлеклалтше «Кавасе алаша» спектакльым сценыш луктына, варарак «Курым курымашлык-влак», «Ял пайрем» постановко-влакым темлена.
– У спектакльыште тӱҥ рольым кӧ модеш?
– Акпарс Иванов ден Иван Соловьёв. Спектакльыште шуко артист модеш.
– Лӱмлӧ поэтын лӱмгечыжлан пӧлеклалтше эше иктаж мероприятийым эртареда мо?
– Колумбын шочмо кечыжлан сылнысем-сылнымут касым эртараш палемдыме. Пьесыланак материалым шергалме годым шуко уым пален нальым: Валентин Колумбын почеламутшылан композитор-влак Эрик Сапаев, Ион Кузьмин, Иван Молотов, Вениамин Захаров мурым возеныт. Пайрем кастене артистна-влак нине мурым да поэтын серыме почеламутшым, тыгак Сергей Есениным кусарыме произведенийлажым лудаш тӱҥалыт.
– Йодышем-влаклан вашештымыланда кугу тау. У спектакльым вучаш тӱҥалына.
– Тыландат тау. Пашана вораныже.
Алевтина БАЙКОВА
Авторын фотожо