Специальный военный операцийыште улшо-влаклан республикыштына илыше-влак изин-кугун полшаш тыршат. Тидлан олала ден яллаште еҥ-шамыч мом-гына огыт ыште?! Санденак шукышт нерген пример семын каласкалаш лиеш.
Чат гоч мутланат
Таче Кужэҥер район Салтакъял селаште илыше-влакын тыршымыштым палемден кодынена. Ик кечын газет редакцийышкына туштак шочын-кушшо да илыше, районын ончычсо вуйлатышыже Виктор Грязин пурен ыле. Мутланен шинчымына годым специальный военный операций нерген ой лекте. Тунам Виктор Викторович тушто улшо землякышт-влаклан уло илемышт дене кузе полшымышт нерген кӱчыкын палдарыш да чотак ӧрыктарыш. Лачшымак мо дене? Нуно ик мессенджерыште эсогыл поселенийыштын чатыштым почыныт да мом, кушто, кунам ышташ кӱлмӧ нерген возат. Туштак спецоперацийыште улшо-влаклан полышым чумырымо нергенат сереныт.
Тиде уверак ик кечын корныш тарванаш да Салтакъялышке миен толаш, тушто илыше-влак дене шинчаваш мутланаш таратыш.
Чылажат тыге тӱҥалын
Ты села гыч кызыт СВО-што улшо-влак кокла гыч иктыже – Даниил Росляков. Тудым 2022 ий майыште армийыш наҥгаеныт, а 26 августышто рвезе специальный военный операцийыш каяш контрактым подписатлен.
– Школышто индеш классым пытарымекше, Йошкар-Олаште сварщиклан тунем лектын. Тылеч вара изишак пашамат ыштен шуктен. Но налме специальностьшо дене огыл, а селаштышт ик посна еҥын пилорамыштыже тыршаш тӱҥалын, – вашлийын мутланымына годым каласкалыш аваже Светлана Васильевна Рослякова.
Ынде теве кок ий да шым тылзе – СВО-што. Тиде жапыште рвезе кум гана отпускышто лийын. Пытартыш гана ӱмаште июньышто мӧҥгышкыжӧ толын каен. Вашлиймашке толшо коваже, Галина Васильевна Кузнецова, уныкаже лишыл жапыште нылымше гана толшаш манын ойлыш.
– Даниилым тений январьыштак колтышаш улыт ыле, но тыге ыш лий. Шукерте огыл, 19 мартыште, шочмо кечыже лийын. Тудо 21 ийым темен. Тидын вашеш отпускыш колташ сӧреныт, но тӱрлӧ амаллан кӧра адакат коденыт. Ынде март мучаште але апрельыште, я апрель мучаште колташ ойлат, телефон дене мутланымына годым каласыш уныкам. Тудым моткочак вучена! – мане коваже.
– Канаш толмыж годым тусо илыш нерген иктаж-мом каласкален? – йодым когыньышт деч.
– Нимом огеш каласкале. Тудын вашмутшо эре икте гына: «Чыла сай. Ида тургыжлане», – мане аваже.
Йолташыжын аваж дене кылым кучат
Умбакыже Галина Васильевна тыге каласкалыш:
– Уныкамын Коми гыч Егор лӱман йолташыже уло. Тудын дене армийыште иквереш служитленыт, вара СВО-што вашлийыныт да але мартеат пырля улыт. Ме Егорын аваж дене пеҥгыде кылым кучена, икте-весе дене чӱчкыдын телефон дене мутланена. Ятыр уверым тудын дечак пален налына.
Мутлан, Украине велым мемнан салтак-шамычым фосфоран снаряд дене лӱйкалыме нерген тиде рвезын аважак кодшо ийын сентябрьыште каласен. Тидын нерген колмеке, Даниилын коваже вигак пилорамыш уныкажын йолташыже-влак деке каен да огнетушительым налаш кӱлмӧ нерген ойлен. Вет Егорын аваже тудын полшен кертмыж нерген каласен.
– Рвезе-шамычлан ойлышым: «Ала иктаж 200 тӱжем теҥгем поген кертына да тушко колтена. Тек огнетушительым налыт». Нуно тунамак шкешт мыняр кертмыштым чумыреныт, вара ял шотан илем администраций вуйлатыше деке миеныт, – палдарыш эше моткочак чулым илалше ӱдырамаш.
– Администраций вуйлатышына СВО-шко колташ оксам погымо нерген чатышке возен, – умбакыже мутым вашлиймаштына лийше Салтакъял ял шотан илем вуйлатыше Ирина Аркадьевна Грязина шуйыш. – Тунамак еҥ-влак селаште илыше ик чолга мер пашаеҥын телефон номерышкыже шийвундым колташ тӱҥалыныт. Тиде поро пашашке ме веле огыл, тыгак тыште шочын-кушшо, а кызыт вес ола ден кундемлаште илыше-влакат кумылын ушненыт. Тыге моткоч писын, кок сутка наре жапыште, чылан пырля 410 тӱжем теҥгем чумырен шуктымо.
– Мемнан калык моткочак поро. Тыгай полышым пуымыштлан мый вараже еҥ-влаклан тӱшка погынымаште моткочак тауштенам, – ешарыш Даниилын коваже.
Кид гыч кидыш
Оксам погымеке, тудым Галина Васильевнан тиде жапыште Луганскыште чоҥышылан пашам ыштыше кресэргыжлан, Александр Ивановлан, колтеныт. Тушто тудо да моло рвезе ден пӧръеҥ-влак черкым уэмден тӧрленыт. Тиде окса дене Саша Даниилмытлан мо кӱлешым кӱчык жапыште наледен. А пилорамыште пашам ыштыше йолташыже-влакын йодмышт почеш, мо кӱлмыжым рвезе нунылан радамын возен колтен. Тыге кугу списке погынен. Ойлымо почеш, Сашалан цифровой рацийым гына кужунрак кычалашыже логалын. Чыла налмеке, изишак окса кодын улмашат, тудын дене вараже эше кочкышым налын. Ик кечын нуно Даниил дене вашлийыныт да мом налмыжым Саша тудлан шканжак пуэн колтен.
– Мом мыняр теҥгелан налме кажне чекым Александр эсогыл сниматлен да чатыш колтен. Ме нуным чыланат ужынна. Икманаш, кажне теҥгежлан отчётым ыштен! Тыгай, адресный манме, полыш сайрак, вет палет: мо кӱлешым кид гыч кидыш пуат, – каласыш Ирина Аркадьевна.
Палдарыме почеш, тидын марте Даниил ден пырля служитлыше йолташыже-влак нимомат йодын огытыл. Тымарте Коми гыч нуно икмыняр гана гуманитар полышым налыныт улмаш.
– Селана гычак эше Александр Вершинин СВО-што. Тудланат акажын темлымыж почеш оксам поген колтенна. Кеч тылеч ончыч ме шкеат коклаштына мутланена ыле: «А Сашалан нимат огеш кӱл мо? Кӱлеш гын, тудланат полышым чумырен колтен кертына». Тылеч вара икмыняр жап гыч рвезын акаже мемнан чатыш нунылан мо кӱлмӧ нерген возыш. Тыге тудланат селасе калык чылан пырля полшен кертна, – каласыш ял шотан илем вуйлатыше.
Юмым сӧрвалат
– Кодшо гана отпуск толмекше тушко мӧҥгеш кайымыж годым мый, моло-шамычланат пуэде манын, лу мужыр меж носким пидын колтенам ыле. Кызытат ямдылен пыштенам, но уныкамым колтен огытыл. Мом ыштет? – кумылдымын палемдыш коваже.
А мутланымашна мучаште Галина Васильевна тыге ойлыш:
– Ме ӱдырем дене Даниил верч эрденак молитвам лудаш, Юмылан кумалаш тӱналына да тидын денак гына илена. Но тудым веле огыл, СВО-што улшо чыла рвезе ден пӧръеҥ-шамычымат Юмо аралыже, нуно мӧҥгышт пӧртылышт, таза лийышт манын йодына.
Ӱдырамаш-влак дене мутланымеке, шижалте: спецоперацийыште улшо шочшыштлан, родыштлан, палымыштлан, пошкудыштлан сеҥымашым лишемдаш полшаш манын, тысе калык, товатат, чыла ышташ ямде.
Почешмут семын. Статьям шукырак фото дене сылнештарынена ыле. Но, аважын палдарымыж почеш, Даниилын телефонжо пудырген да тиде амал дене тушто улшо снимке-влакым уышкыжо кусарен кертын огыл. Тыге аваж дене улшо ик фотографийжым веле вераҥден кертына.
Любовь Камалетдинова.
Авторын фотожо.
