УВЕР ЙОГЫН

Коҥга пазар пайрем пазар гаяк ыле!

Кодшо шуматкечын Кужэҥер район Старселаште тыгай пайрем эртаралте. Тений тудо 12-шо гана лие.

Вашлиймаш, мурымаш-куштымаш, модмаш

Мом ойлаш, тиде пайремын программыже  кажне ийынат оҥай. Но ты гана эшеат веселан эртыш! Тидыже, очыни, икмыняр у ужашым пуртымо дене кылдалтын. Мутлан, тений пайремыш толшо-влакым уремыштак, верысе тӱвыра пӧрт ончылно, гармонь почеш мурен-чӱчкен, мелна кышыл дене вашлийыч. Чурийым, кидым йӱштӧ чывыштыле, йолым кылмыктыш гынат, еҥ-влак кокла гыч иктат вигак тӱвыра пӧрт кӧргыш пураш ыш вашке, а районысо тӱвыра пӧлкан эртарыме весела конкурслашкыже ушнышт. Нуныжым путырак ойыртемалтшым ямдыленыт. Мутлан, погынышо-влак, кок тӱшкалан шелалтын, иктаж лу метр торашке вераҥдыме кугу гына матрёшкылан рисым, мелнам «пукшен» таҥасышт. Участник-шамыч иктышт йыдалым чиен, а весышт кандыражым кучен, кӧршӧкым укватыш шынден, тудын декак вашкышт. Портышкемымат нумал куржтальыч, гармонь сем почеш тоя денат куштышт… Кажне конкурс пеш оҥайын эртыш. Ончыкыжым нуным моло тӱвыра учрежденийлаштат келшыше мероприятийышт годым кучылтыт да еҥ-шамычым модыкташ, а тыге гын, тошто марий калык модыш-влакым уэш пӧртылтат, шонена.

Торжественный ужаш деч ончыч да варажат Коҥга пазар пашам ыштыш. Тыгайже але марте тыште лийын огыл ыле. Ужалышыже пеш шукыжак огыл гынат, садак тиде оҥайын ончалте да ондакысе жапыш пӧртылтыш. Вет ожно Коҥга пайремлан, мутлан, Кужэҥер район Токтайбелякыште пеш кугу пазар гӱжлен улмаш!

 

Чылт чылажымак кӧ кочкын кертын гын?!

Такшым пайрем фойеште тылеч ончычак тӱҥалын. Программе дене келшышын, кумылан-шамыч национальный кочкыш конкурсыш ушненыт да мӧҥгышт гыч мелнам, туарам, салмамуным кӱэшт конденыт. Вараже пайремыш толшо еҥ-влак, нунын дене пырля меат, кажныштыным кочкын ончышна да эн тамлылан шотлымо сий верч йӱклышна. Ой, паледа, ик озаватын ямдылыме кочкышыжо весыжын деч тамлырак ыле! Кужу-у ӱстел тӱҥалтыш гыч мучаш марте миен шумешке, мый гын чылажымак кочкын онченжат ыжым керт – тунар темынам!

Тиде жапыштак тӱвыра пӧртын залыштыже мастер-класс-влак эртышт. Иктыште подкогыльым ышташ туныктышт (руашыже чын руаш гыч лийын огыл). Вес вере тӱрлаш тунемаш кумылан-влак чумыргеныт ыле. Кумшышто ротанг гыч корзиҥгам, кӧршӧкым пидаш туныктышт.

 

Мелнаже умшаштет шула!

Ик тӱшка, автобусыш шинчын, пошкудо Лопсола ялыш кудална. Тушто Эвелина Егошина мемнам капкаже ончыко кинде-шинчал дене вашлияш лекте да, гармонь почеш мурен, суртышкыжо ӱжын пуртыш. Туштак мелнам кузе кӱэштмыж дене палдарыш. Шкетын кӱэштме годымат мелна чевер-мотор да тамлак лийже ыле манын шонет, тургыжланет. А тыште вет озаватылан кугу тӱшка калык ончылно кӱэшташ логале! Санденак ала шокшо коҥга тул ончылно шогылтмыж дене, ала тургыжланымыж денат Эвелина Александровна чылт пӱжалт пытыш. Адакшым вет кум салма дене шукташ тыршыш!

– Кумыт – тиде шуко мо? Мый икана иканаште куд салма дене мелнам кӱэштынам! –  мане чолга ӱдырамаш да чыланнамат моткочак ӧрыктарыш. «Шукынжо кокытшо дене кузе шуктышаш ыле манын тургыжланена, а тудо кумыт, кудыт дене кертеш!» – ӧрын ончен шоген, мутланышна шке коклаштына.  

Йӧра, вараже Токтайбеляк гыч ансамбльын ик участницыже тудым изишак кандарыш да олмешыже кӱэште.   

Кунам озавате ӱстелтӧрыш ӱжӧ да лӱмынак поген ямдылыме моткочак поян чесше дене сийлаш тӱҥале, ме, конешне, чылажымат тамлен ончышна да тамле манын моктен-моктен кочна. Но эн чотшо шӱрашан мелнажым кочкын ончымо шуын. А кунам пурлна, мутнат йомо ала-мо? «Мелнадаже умшаште шулас!» – иктымак мокталтен ойлышна. Тугай кӱжгӧ, пушкыдо, ӱмбал немырже вишкыдырак да мелна тугай тамле ыле! Кызыт возем да, шарналтен, шӱвылвӱдем толеш. Мом ойлаш, пеш мастар да уста озавате!

 

Саламлымаш, иктешлымаш

Лопсола гыч уэш Старсела тӱвыра пӧртыш пӧртылна. Туштыжо программым умбакыже шуяш мемнамак гына вучат ыле. Эн ончычак кочкыш конкурсыш ушнышо кажне участницылан диплом ден изирак пӧлекым кучыктышт. А вара сеҥыше дене палдарышт. Морко район Нурӱмбал гыч Лива Гурьянован ямдылыме кочкышыжым эн тутлылан шотленыт. Тудлан районысо тӱвыра отдел деч пӧлекым кучыктышт. Пайремыш уна семын мийыше «Саскавий» мер марий ӱдырамаш ушемын вуйвержын икмыняр еҥже кокла гыч Светлана Бочкарева саламлыш да ушем лӱм дене тыгак тудланак пӧлекым кучыктыш. 

«Коҥга – пӧрт аралтыш» йоча сӱрет конкурсыш ушнышо-влак денат палдарышт. «Коҥга. Коҥга воктене. Коҥгамбалне. Коҥга гыч» фотоконкурсыш колтымо паша-влакымат экраныште ончыктышт. Мо шинчашке логале да келшыш – шукынжо тушко икшыве-влакым: ӱдыр-эргыштым, уныкаштым –  ушеныт.

Умбакыже пайремыш толшо коллектив-влак, а тиде верысе «Тымык кас», райрӱдӧ гыч «Шымавий», Кужэҥер район Шӱдымарий гыч «Кӱдыроҥгыр», Тошто Йӱледӱр гыч «Ший оҥгыр», Кугу Лаждӱр гыч «Марий сем», Йывансола гыч йоча-влакын «Ал сескем», Токтайбеляк гыч «Ший аршаш», Марий Шой гыч «Кумылоҥгыр», Советский район Кукмарий гыч «Весела кумыл», Шнаран гыч «Пеледыш аршаш», Морко район Изи Кугунур гыч «Ӱшӱт сем», Йошкар-Ола гыч «Ший полан» фольклор ансамбль-влак, иктышт муро, весышт куштымаш дене кумылым нӧлтышт. А южышт эше тӱрлӧ йӱламат ончыктышт, модыш денат модыч, погынышо-влакымат тушко ушышт. Поснак Кукмарий гыч коллективым палемдыме шуэш. Ансамбльыш коштшо-шамыч коҥга дене кылдалтше могай-гына йӱлам, туштым, калык палым ышт ойло?! Мый, мутлан, южыштым лач нунын деч икымше гана пален нальым.

Оҥай ыле «Ӱшӱт сем» ансамбльын чес дене кылдалтше номерже. Келшыш Тошто Йӱледӱр коллектив гыч участникын кочам модмыжо да уныкаже-влаклан портышкемын пайдале улмыж нерген каласкалымыже, ожнысо модыш дене модыктымыжо.

А Йывансола гыч «Ал сескем» йоча ансамбль кузе керте?! Икшыве-шамыч, поснак изирак рвезе-влак, туге моторын да мастарын куштышт – ончен йывыртыме! Моткочак молодец улыт! Товатат, чапланыше «Мурсескем» ансамбльын ончыкылык чолга участникше-влак кушкыт. Нуныланак совым эн чот, рӱж да кужун кырышт. Келшыш весат: йоча-шамычлан калык модмаш касым эртарышт да тушто модмо йӧре мо тугай тулвондо, тагына моло нерген палдарышт, марла куштыктышт, мурыктышт.

Иктешлыме семын ойлаш гын, ожнысо йӱла пайремым шарналтен эртарыме да уэш пӧртылтымӧ дене моткочак кугу да кӱлешан паша ышталтеш. А эшеат ик эн тӱҥжӧ – самырык-влак ужыт. Тыге гын, ончыкыжым нине ӱдыр-рвезе-шамычат марий тӱвыранам, йӱланам аралаш тӱҥалыт манын ӱшан уло.

Любовь Камалетдинова

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий