Кумалтышын чинче тушыжо:
Сӱан годым ӱдыр ден качылан сугыньлылмо мут:
«Ош Кугу Юмо, шочаш-кушкаш пӱйренат, кап-кылым пӱренат, иле вӱрым пуэнат, волгыдо уш-акылым, пеҥгыде тазалыкым, пиалым пӱрен шого. Ешан лияш, вольыкан лияш, суртан-печан, шочшан лияш, индеш эрган, шым ӱдыран лияш йӧным ыштен шого. Уныкамын конден шогалтыме шешкымлан пиалым, кугу уш-акылым пу. Ты тичмаш кинде гай тичмашлыкым пӱрен шого (каче ден оръеҥ киндым пурлыт). Еҥ мутым колыштса, ваш-ваш келшен илыза. Эр кечыла нӧлталтын, тылзыла волгалтын, шӱдырла чолгыжын, икияш воштырла ӱмыр шуен, курык ӱмбал саскала пеледын илыза. Илашда Юмо полшыжо. Сукен шичмыда кӱшан лийже. Нылле ик тушманым йол йымак тошкалын, нылле ик порлыкым налын кынелза!»
«Марий сугынь» (Йошкар-Ола, 2015 ий) книга гыч налме.
Черке йӱла почеш:
Православный верам кучышо-влакын 7 март гыч Кугече деч ончыч пӱтым кучымо пагытышт тӱҥалеш. Тудо 40 кече шуйна да 23 апрельыште муашлалтеш.
8 – Москвасе поро пиалан Матронушка аванан мощыжым мумо кече.
9 – Христос ончыч Толшо да Тудым Тынеш пуртышо пеш чапле Иоанн пророкын вуйгоҥгыражым икымше да кокымшо гана мумаш.
Калык пале:
Каваште кече сайын коеш – игече вашталтеш.
Шемкорак ден вараксим толыныт – шошо вашке толеш.
Кӧгӧрчен-влак чыгыматат – левешта.
Курал-ӱдымӧ мландыш вольык терысым тошто тылзын лукташ темлат, уке гын шӱкшудо шуко шочеш.
Шиште йӱк шокта гын, шошо вараш кодын толеш.
Шемкорак толын – тылзе гыч лум каен пыта.
Пӧрткайык-влак леведыш йымаке погынат да шулдырыштым эрыктат – левешта.
Палаш оҥай:
1908 ий 8 мартыште Нью-Йоркышто 15 тӱжем наре ӱдырамаш митингыш лектын. Нуно шагал праван улмышт ваштареш лийыныт да пӧръеҥ-влак семынак илаш тӱҥалаш кумылым ончыктеныт: сайлымашке кошташ, кӱшыл шинчымашым налаш, вуйлатышат лийын керташ… Чотак кычкырлен налыныт. Тидак Ӱдырамаш пайремлан негыз лийын. Чаманаш гына кодеш, ты кечын митингыш лекше 150 ӱдырамаш колен. Лачшым пайрем семынже 1914 ийыште гына палемдаш тӱналыныт. Тыгай митинг-влак США-ште веле огыл, эше шым элыште – Великобританийыште, Данийыште, Австрийыште, Германийыште, Швейцарийыште, Нидерландыште да Российыште – эртеныт.
Пайдале каҥаш:
Тунямбал протокол почеш ӱдырамашын чиемыштыже эн шукыжо 13 сылнештарыш наста гына лийын кертеш. Тышкак ювелирный полдыш пура. Перчатке умбач шергашым чийыман огыл, браслетым лиеш. Уремыште мыняр пычкемышрак, тунар шергырак сылнештарышым чияш лиеш. Ончыч бриллиантым марлан кайыше ӱдырамаш-влак кастене гына чиеныт, а кызыт тудым кечывалымат да самырык-влакат чият.
Шарнаш кодшо ой:
«Тек таза лиеш пӧръеҥ! Кумылжо лиеш гын, чыла шонымашке шуэш! Тек таза лиеш ӱдырамаш! Кумылжо лиеш гын, кеч-могай пӧръеҥым савырен кертеш» (Джорж Эйд)
С.Носова ямдылен
