«Патырлык»
Тӱҥалтышыже 35-ше №-ан газетыште
Школ, шаршудан корно
– Мыят Алексей нерген поро мутым гына ойлынем. Сценыште тале артист лийын. Йыгыр пелашыже Андрей дене эре пырля коштыныт гын, посна ойырашыжат огеш лий. Концерт годым коктынат художественный номерлаште мастарлыкыштым ончыктеныт, гармонь дене сайын шоктеныт, марла куштеныт, чолгалыкышт, порылыкышт дене ойыртемалтыныт. Кӱлеш годым ӱжынна, кеч кеҥежым, кеч телым лумым келын, тыманмеш куржын толыныт. Ача-аваштым колыштыныт. Мыскарам ыштымыштат мыняр калыкым куандарен. Эсогыл кужу жап сцене гыч колтен огытыл, – шарналтен ойла Корамас клуб вуйлатыше Светлана Волкова. – Элым йӧраташ изи годымак туныктат. Кунамже ача-аван тыршымыштым ужын, ветеран-шамычын шарнымашыштым колыштын, южгунамже герой-влак нерген художественный фильмлам ончен але книгам лудын…
Алексей ден Андрей Чоткар кундемын поро шӱлышешыже, чынжымак, шочмо кундемым, элым йӧратен кушкыныт, Кугу Корамас школышто тунемыныт. Школышто эре пырля коштыныт, варажымат эреак икте-весыштым аралаш ямде лийыныт. Тӱҥалтыш класслаште тунеммышт годым рвезе-влак школ пеленсе курчак театрыште, куштымаш ансамбльыште мастарлыкыштым ончыктеныт. Йоча организацийын эн чолга тунемшышт лийыныт. Чыла конкурсышто участвоватленыт. А сценыш лектын, тавалтен колтымыштым уло Волжский район Корамас кундем совым рӱж кырен вашлийын. Андрей почеламутым сайын лудын, конкурслаште ончыл верым налын. Иза-шольо гармоньымат мастарын шоктен.
Шарнена, огына мондо
– Шарнем, кунам авай, мӧҥгышкӧ кок ньогам кучен пурен. Пӧлемыште, малыме верыште, ик велне икте, вес велне весе кият… Вова шольым дене кудыжлан могай лӱмым пуаш ӱчашенна. Шемалгыжлан Алёшам, ошалгыжлан Андрей лӱмым пуаш кутырен келшышына. Варажым адакат йодыш лекте: кӧ кудыжым ончаш тӱҥалеш? Мый Андрейым нальым, а Вова шольым – Алёшам, – ойла Алевтина акашт. – Шарнем, кузе икымше классыш кидым кучен кайышт. Мутат уке, когыньыштынат кидыштышт – пеледыш аршаш. Спорт дене пеҥгыде кылым кученыт. Йолташышт дене пырля эсогыл Усола ял марте куржталыныт, а телым – ече дене. Чыла велым шуаралташ тыршеныт. Мураш-кушташат мастар лийыныт. Концертлаште Алёша гармонь, Андрей шӱвыр дене шоктеныт. Тунеммаштат икте-весыштлан эреак полшеныт. Иктыже руш йылме дене виянрак лийын гын, весыже – математик дене. Лийын, кӱшыл училищым тунем пытарымышт деч вара Андрейым десант войскашке налнешт улмаш, но Алёша деч посна тудо каен огыл. Койын: коклаштышт ойлен моштыдымо пеҥгыде кыл шижалтын.
Кажне айдеме шке илышыштыже могай-гынат кышкам кодышаш. Чаманаш гына кодеш: Андрейын эргыже, а Алёшан кум икшывыже тулыкеш кодыч. Нунын тыгай пӱрымаш улмаш…
Нуным ме эре шарнаш тӱҥалына. Тек самырык тукымат мемнан шольына-влакым, СВО-што ӱмыр лугыч лийше геройна-шамычым шарнат.
Таза айдеме чыла вере кӱлешан
Чынжымак, спорт дене пеҥгыде кылым кучымышт нерген шукын ойленыт. Тидыжым мыланемат ужаш пиал логалын, вет тӱҥалтыш негызым адакат Корамас кундемыште пыштеныт. «Эрдене кынелын, зарядке семын Йылыкъер марте (тудыжо километр утла тораште верланен) куржына, йӱштылына да мӧҥгеш икте-весе дене ӱчашен пӧртылына», – манмышт кызытат ушыштем. Асфальт корныштат ӱчашен куржмыштым ик гана веле огыл ужынам. Эртаралтше турнирлаште призёр радамыш логалыныт.
11 класс деч вара Москва область Коломна оласе высший военный артиллерийский командный училищыште тунеммышт годымат икымше курс гычак тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымаште вийыштым тергеныт, военный троеборьеште ойыртемалтыныт. Алексей военный многоборье дене спорт мастерыш кандидат нормативым шуктен а Андрей – Российын спорт мастерже нормативым.
Мутат уке, чын офицер лияш шуко чаракым, нелылыкым эрташышт логалын. Шонымашышт когыньыштынат шукталтын. Коломнышто кум ий тунемыныт, а 2008 ийыште ты училищым петырымылан кӧра коктынат Озаҥ оласе кӱшыл артиллерийский командный училищыш кусненыт. Туштат чолгалыкышт дене ойыртемалтыныт. 2010 ий гыч Улан-Удэ оласе военный частьын реактивный артиллерий дивизионыштыжо служитленыт. Изак-шоляк офицер-влак ойырен налме корныштлан мучаш марте ӱшанле лийыныт.
Эх пӱрымаш, тый пӱрымаш…
Газетнан 35-ше номерыштыже СВО-што ӱмыр лугыч лийше Алексей нерген палдаренна гын, Андрейымат ӧрдыжеш кодымо огеш шу. Тудын военный корныжо моткоч кугу ӱшаным пуэн. Рвезым чыла вере акленыт, пагаленыт, тудым чыла шотыштат молылан пример семын шынденыт.
2014 ийыште Камчаткыште «Восток-2014» стратегический командно-штабной ученийын ик ужашыже Скалистый мысыште эртен. Тушто Андрей Жирноват лийын, ончылан шындыме задачыштым нуно «визытанлан» шуктеныт. Марий патырым «За боевое содружество» медаль дене палемденыт. Тудо тунам реактивный артиллерийский батарейын реактивный артиллерийский взводшын командирже лийын.
Чаманен каласыман, 2014 ий Покро кечын Щучье (Бурятий) ерыште Андрейын ӱмыржӧ кӱрылтын.
Офицер койыш вӱрыштак лийшаш. Кеч-куштат, кеч-кӧ денат шкем элнан патриотшо семын кучышо да тыгай шонымаш дене илыше кажне ийын шӱдӧ утла самырык офицер у корныш шогалеш, военный службым ойыра.
Тек чылаштын корнышт сай да волгыдо лиеш, мландымбалне тыныс озалана. Тачысе саманым шотыш налын, СВО-што улшо-влакын ача-аваштлан, пелашыштлан чытышым тыланена. Элнан ончылно порысым шуктышо патырна-шамычым тазам да илышым вучена.
Е.Эшкинина.
Пырля тунемме йолташым порын шарнен…
Шонышым, вашлийына мотор кеҥежым.
Пӱртӱс лоҥгаште класс ден погынен.
Шарналтена рӱжге тунемме жапым.
Вет ятыр ий вашлиймылан эртен…
Но шучко тат чылажымат вашталтыш.
Эн лишыл йолташна ок тол тетла.
Огына вашлий ме парт коклаште угыч…
Ок саламлалт «ватцапыште» эрла.
Шке вуйжым пыштыш тыныс илыш верчын.
Шӱмбел пелашым кодыш тулыкеш…
Шем ойго вӱдыльӧ аважын вачым.
Изаже ӧрдыжтӧ шыпак шортеш…
Нигӧ ок пале мом ойлаш йочажлан.
Ача укем кузе умылтараш?
Лач орденжым кучен, шинчаш ончалын,
«Ачат – Герой!» – чон шортын пелешташ.
Ты каргыме фашист адак кынелын,
Россий ӱмбаке шӱведа уэш.
Чыталтыза изиш… мардеж тарваныш…
Вашке мемнан ден тыныслык лиеш.
Мыняр марий салтак каваш «чоҥештыш»?
Шогале рыҥ тошкал Юмын войскаш!
Шке илышым пуэн, лийын аралтыш
Эн патырже, эн талыже каят!
А ме вашлийына садак кеҥежым…
Пӱртӱс лоҥгаште класс ден погынен.
Шарналтена чылан шӱмбел йолташым,
Сортам чӱктен, лӱмет ден кугешнен…
Анжела Тимоева, ик классыште пырля тунемме йолташыже.
