2 декабрьыште Йошкар-Олаште Марий Эл Кугыжаныш Погынын 22-шо бюджет сессийже эртен. Тушто регионым вуйлатыше Александр Евстифеев участвоватлен.
Повесткыште 13 йодыш лийын. Заседанийын ик эн тӱҥ йодышыжым – Марий Эл Республикын лишыл кум ийлан бюджетшын проектшым – каҥашыме деч ончыч депутат-влак регионым социально-экономически вияҥдыме шотышто шке шонымашыштым ойленыт. Докладым промышленность, экономически вияҥмаш да торговльо министр С.Крылов ыштен.
Проект дене келшышын, валовый региональный продуктын ий еда кушмо шырымже 102,9-103,1 процент лийшаш. Экономикын структурыштыжо обрабатыватлыше производство ден ялозанлыкын пайышт пеҥгыдемшаш. Плановый пагыт мучашлан 47 инвестиционный проектым илышыш пуртен, Волжский районышто да Йошкар-Олаште технопаркым ыштен шукташ палемдыме. Тыгак республикын кучемже изи да кокла предпринимательствылан полшымо мере-влак комплексым ямдыла да илышыш пурта.
Ялозанлык продукцийым 0,4-0,7 процентлан шукырак ямдылаш тӱҥалаш да 2024 ийыште тудым ужалыме деч 51,2-52,5 млрд. теҥгем налаш палемдыме.
Марий Элым вияҥдыме программым илышыш пуртымо кышкарыште республикнан тӱрлӧ кундемыштыже социально кӱлешан объект-влакым умбакыжат чоҥаш да уэмден олмыкташ тӱҥалыт.
Потребительский рынкын показательжым шотыш налын, кокла пашадарат 34 гыч 41 тӱжем теҥге марте кугемшаш.
Депутат корпус республикым вияҥдыме корнын темлыме вариантшым сайлан шотлен.
«Марий Эл Республикын 2022 ийлан да 2023 ден 2024 ий-влакын плановый пагытыштлан республиканский бюджетше нерген» законын проектше дене регионын финанс министрже А.Торощин палдарен.
2022 ийлан бюджетым дефицитдымым ыштыме: доходат, роскотат 44,3 млрд. теҥге дене лийыт.
2023 ийыште 43 млрд. теҥге доходым налаш да 42,2 млрд. теҥге роскотым ышташ палемдыме, 2024 ийыште 48,4 млрд. теҥге доход окса гыч 47,6 млрд. теҥгем кучылташ лийме.
Доход пӧртылташ йодде ойырымо да налог окса дене лийшаш. Тудын 60 процент утла ужашыжым социально кӱлешан статья дене кучылташ палемдыме. Социальный политике аланлан 11 млрд. теҥгем ойырымо: образованийлан – 9 млрд. теҥге наре, здравоохраненийлан – 2,8 млрд. теҥгем, культурлан – 1 млрд. утла теҥгем. ЖКХ аланын роскотшылан 3 млрд.утла теҥгем колтат, корно озанлыклан – 7 млрд. утла теҥгем, муниципальный образований-шамычлан – 13 млрд. теҥгем.
Депутат-влак кокла гыч шукынжо республиканский бюджетын проектшым сайлан шотленыт да тудым пеҥгыдемдыме верч йӱкленыт.
Сессийыште Обязательный медицине страхований фондын 2022-2024 ийласе бюджетшымат пеҥгыдемдыме. Тудын кум ияш бюджетшын тӱҥ показательже-влак тыгайрак улыт: 2022 ийыште 9775,1 млн. теҥге доходым налаш да тынарымак кучылташ палемдыме, 2023 ийыште – 10306,9 млн. теҥгем, 2024 ийыште – 10913 млн. теҥгем.
Бюджетыш медицине пашаеҥ-влакын ешартыш профессиональный шинчымашыштлан, медицине оборудованийым налаш да олмыкташ, Марий Элыште илыше калыкын медицине полышым республик деч ӧрдыжтӧ налмыжлан тӱлаш стредствам пыштыме.
Депутат-влакын йодышыштлан регионын тазалыкым аралыме министрже М.Панькова вашештен.
Тиде кечынак ОМС фондын тенийысе бюджетышкыже вашталтышым пуртымо. Тудо бюджет-влак кокласе трансферт дене пурышо 528 млн. утла теҥге дене кылдалтын. Тиде суммым калыклан, ты шотыштак у коронавирус инфекций (COVID-19) дене черланыше пациент-влаклан, медицине полышым пуаш ешарен ойырымо.
Кугыжаныш Погын тыгак Марий Элын Рӱдӧ сайлыме комиссийжын у составышкыже шым еҥым ик йӱкын сайлен. Нунын коклаште газет паша дене пеш чак кылдалтшат уло, тиде – «Марийская правда» газет» ОАО-н генеральный директоржо, тӱҥ редакторжо Сергей Дружинин.
Парламентарий Марий Элын Рӱдӧ сайлыме комиссийжын 2021 ий сентябрьыште шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погыныш депутат-влакым сайлашлан кок округышто ешартыш сайлымашым эртараш республикын бюджетше гыч кучылтмо средства шотышто отчётшымат пеҥгыдемден.
Сессийын пытартыш йодышыжо калыкыште кугу мутланымашым лукшо «Калыкын санитарно-эпидемиологий велым сай илышыж нерген» федеральный законыш вашталтышым пуртымо нерген» 17357-8-ше №-ан федеральный законлан отзыв нерген» законын проектше дене кылдалтын.
Тудым Российын правительствыже РФ Кугыжаныш Думылан ончаш пуэн. Проектыште палемдыме почеш, у коронавирус инфекций шарлыме жапыште граждан-влак аптеке ден эн ончычак кӱлшӧ сату ден кочкышым ситарыше организаций деч моло общественный верышке але прививкым ыштыктыме нерген QR-код, але айдемын COVID-19 черым чытен лекмыж нерген документ, але вакцинаций деч медотвод да личностьым
пеҥгыдемдыше документ дене гына пурен кертыт. Темлыме закон 2022 ий 1 июнь марте вийыште лийшаш.
Тиде проект нерген марий парламентын комиссийлаштыже ончылгоч мутланеныт, туге гынат депутат-влак шкеныштын да калыкын шонымашыштым сессийыште эше ик гана ойленыт… Йӱклымаш почеш 32 депутат федеральный законын проектше дене келшен, лучкын тореш лийыныт.
Законын проектшылан отзыв нерген пунчалым да тудым саемдыме шотышто темлымаш-влакым Россий Федераций Федеральный Погынымашын Кугыжаныш Думыжын лӱдыкшыдымылык да коррупций ваштареш шогымо шотышто комитетышкыже колтат.
Тыге, 22-шо бюджет сессийыште депутат-влак Марий Эл Республикын ныл законжо ден Кугыжаныш Погынын 16 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
М.ИВАНОВА
