УВЕР ЙОГЫН

Кӧлан-гынат кадыр пушеҥгат кӱлеш лиеш, маныт…

Иктаж пел ий наре ончыч ик палымем ойла: «Кужэҥер район Шой-Шӱдымарийыш миенак тол. Тушто Сергей Родионов дене вашлий да еш сурт-оралтыж нерген возо. Палет, кудывечыже могай мотор?!» «Йӧра», – маньым.

Кеч тиде пӧръеҥ дене такше изишак палыме улына, но кидмастар улмыж нерген тымарте колын омыл ыле. Сандене мом тугайым моторым ыштен моштымыжым ончалаш оҥайын чучо.

 

«Маска-шамыч» оролат

Тыге кок арня наре ончыч тушко командировкыш тарванышна. Кушко мийышашым палаш кӱлешыс. Рашемдаш манын, телефон дене йыҥгыртен йодым: «Сергей, пӧртетше куштырак верланен? Кузе муман?» «Пӧртна ваштареш «маска-шамыч» шогат. Ужыда», – вашештыш.

Ик уремым эртен, весыш савырнышна да пеш кудалына. Ончена, корно воктенак пурла велне, чынак, «маска-шамыч» улыт! Иктыже – кугу-кугу. Чын маска гаяк капан! Коктынжо – изи гына мотор игышт. Изиракше аваж деке пызна, а весыже тораште мо ышталтмым пеш онча. «Ачашт» чыла тидым эскерен киялта. Туштак «пий» оролен ноен да каналташ возын. А воктенак шогышо пушеҥгыште «турня-влак пыжашым оптеныт». Тидым, товатат, ужде эртен каяшыжат огеш лий. Сандене меат эн ончычак нуным ончыштна, фотографийым ыштышна, вет кажныже тунар ойыртемалтше! Да иктышт пуйто озаштым оролат, а весышт пиалым сӧрат…

 

Ужмеке, мут йомеш!

Ончен ситарымеке, кидмастарын пӧртшӧ велыш ошкылна. Туштыжо ешын кудывечышкыже кузе пурышым, туге «ой, могай мото-ор!» манме деч посна тетла мутемат ыш лий! Вараже изи огыл кумдыкышт мучко мыняр ончен коштым, тугак тетла вес мут ыш лек! Тидак да тыгай сынанак гына! Шкеат ончыза, кеч фотографий гоч чыла сӧраллыкым ончыкташ нелырак, но мыняр-гынат коеш, шонена.

Кудывечышт мучко экскурсий гай эркын ончен коштмем годым уста кидан пӧръеҥ кӱчыкынрак тыге палдарыш:

– Иктаж вич-куд ий ондак тиде мардежвакшым ыштенам. Кушто ужмемжым ынде сайынже омат шарне: ала интернетыште, ала Москвашке чоҥымо пашам шукташ коштмем годым. Мо-гынат, келшен да кодшо оҥа гыч  рейке-шамычым колтыльым да ыштышым, вара чиялтышым.

Пӧръеҥын каласкалымыж годым мый эре тиде «мардежвакшым» ончен шогышым. «Изи гына наста, а кумдыкым кузе чот сылнештара!» – шонен шогышым семынем. 

Вара кудывечын пурла велышкыже савырнышна. Тушто «янлык-шамыч» верланеныт.

– Маскам, молым пу гыч пӱчкедаш тӱҥалмемлан ныл ий наре лиеш. Кеч икымше маскам вигак чонемлан келшышын ыш лек. Сандене тудым пӱчкеден кышкышым. Вара уэш ыштышым. Тыге эркын-эркын шот лекташ тӱҥале, – шылтыде палдарыш пӧръеҥ.

Тылеч вара Сергей шке кудывечыштым сӧрастараш веле огыл, тыгак ужалашат  ыштеден. Теве мийымем годым кок «поҥго-коча» налшышт деке каяш ямде шогат ыле. Нуныжо ялтак йомак гыч толшо гай койыт! 

Беседкым гын тыглай гына эртен шына кай, а сурт оза уремыштак  самоварыштыже тӱрлӧ шудо гыч чайым шолтен ыле да мыйымат йӱктен колтыш. А тудыжым вакшкӱ гыч ыштыме моткочак ойыртемалтше ӱстембалыш шынден ыле. Садыже пошкудыж дене тыглай киен, а Сергей конден да тевыс кузе кучылташ шонен муын! Фантазий манмыже сайын пашам ышта…

Могай сай яндар южышто да сылне верыште чайжым подылал шинчаш! Беседкыж нергенат посна ойлыман. Тудым кузе ыштен? Кум ий ончыч чодырашке каен, оргаж коклаште кадыр-кудыр пушеҥге-шамычым ужын да пошкудыж дене конденыт. Нуным келшен толшын оптен да тыгай сылне вер шочынат шинчын!

– Кунам ака, шӱжар, йолташ, пырля тунемше-шамыч унала толыт, эре тыштак погынен шинчылтына, – палдарыш кидмастар.

А толшо уна-шамычше шкешотан изирак тоштержым ончал савырныде огыт кай, очыни. Тудыжо ятыр моло вере семын пӧлемыште огыл, а тӱжвалне, кудывечыште, клат оралтын кок вел пырдыжыште, верланен. Тушто кызытеш экспонатше шукыжак огыл. Но мо эн шергыже – тоштерыш Сергей ончыч шке мӧҥгыштышт кучылтмо ӱзгар ден арвер-шамычым поген вераҥдылын. Мутлан, ожно кочажын шкенжын вакшыже лийын да тушеч кодшо арверат уло.

– А тиде – авамын йыдалже. Тудым авам чиен коштын, – тоштерже нерген ойлымо годым рашемденак каласыш эргыже. Тыгодым йӱкыштыжӧ тугай кугешнымаш, куан палдырныш! Шижалте: тиде тудлан ик эн шерге экспонат! Арам огыл эсогыл вӱдвара дене авырен налмыла ыштен…

Икманаш, пӧръеҥ еш погым, а тыге гын, марий калык погым арала, нуным чот перега, жапла да ик тукым гыч весылан кодышаш верч азаплана.

 

Кудывече покшелне – парник ден пакча

Пакчам, парникым чылан гаяк оралте шеҥгеке але воктеке вераҥдаш тыршат. А тыште – эн покшелне! Але марте нигуштат тыгайым ужын омыл ыле! Конешне, нуно гектар кумдыкымак огыт айле, туге гынат, пеш ойыртемалтше «решений» манме! Адакшым чыла тидым печен налме, ӱлнӧ кӱ дене сылнештарыме, кӧргыштышт да воктенышт тӱрлӧ тӱсан пеледышым шындыме дене ты кумдык уло кудывечылан тугай сылнылыкым пурта, паледа! А вет ончыч тиде тураште вӱта лийын! Вольыкым ончымым чарнымекышт, пӧръеҥ тудым пужен да тыге келыштарен!

Мо эше вигак шинчашке – тыште чыла вере: кудывечыштат, пакчаштат – тунар ару, чатка! Нигушто ик шӱк пырчым, шӱкшудым от уж! Арулыкым эскерымаште кызыт ача-аваштлан кок ӱдырыштат кугу полышкалышышт улыт.

 

Лӱмын нигушто тунемын огыл

Кидпаша нерген умбакыже ойлаш гын, Сергей – самоучко. Тудо тидлан лӱмын нигушто тунемын огыл! Школ деч вара Кужэҥер СПТУ-што тракторист, водитель специальность-влакым налын. Умбакыже армийыш каен. Пӧртылмекше, верысе колхозышто шофёрлан ыштен. Озанлык шаланымеке, шуко моло семынак тудат Москвам «нӧлташ» кошташ тӱҥалын. Да тений марте тушто чоҥымаште тыршен.

– Ындеже ситала чучеш. Уке гын вес кундемлашке пашашке коштын, мӧҥгыштӧ ыштышаш паша кодеш, – мучашлан иктешлыме семын палдарыш пӧръеҥ.

А сурт коклаште мом ыштышашым тудо, чынжымак, эре шонен муэш. Теве кызытат яра шинчаш огеш ярсе. Мемнан мийымына годым пӧртыштышт ремонтым тӱҥалыныт ыле. Мый пурен ончальым гын, тугакшат чыла пеш мотор. Оласе пачер гаяк. «Молан кӱлеш? Саякыс!» – маньым. «Уке, шукыжым весемдынем. Теве пӧртончылым шокшемденна. Тушкак ванне пӧлемым вераҥденна. Ынде прихожият тыштак лиеш. Да кызыт шукын тыге ыштат, – вашештыш сурт оза.

Кидмастар деч тидым я тудым ыштен пуаш йодшо-шамычат ятырын улыт. Шкенжынат ты шотышто шонымашыже шагал огыл. Кеч шкенжын ойлымыж почеш, шукыжо вучыдымын шочеш. Материалжат ямде. Тугеже вашке у паша-влак шкеныштым, мемнан гай унала миен лекшым да налаш кумылан-шамычым куандарат.

Любовь Камалетдинова

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий