У Торъял район Кӱан Памаш ялыште лиймына годым Валерий Николаевич ден Людмила Александровна Марковмыт дене палыме лийынна. Нунын сурт-оралтышт шкешотан. Толмына годым вате-марий кудывечыште шогылтыныт.
– Ончыч ныл имнmым онченна, ушкалжак кумыт ыле! – палдара суртоза. –Икмыняр ий ончыч шке озанлыкым сай кучымылан чап грамотымат пуэныт.
Валерий Николаевич кызыт верысе школын котельныйыштыже тырша, пелашыже – кевытче.
– Мый шкеже Казахстаныште Уральск областьыште шочынам. Ачам ден авам тушко целинам нӧлташ каеныт. Ачам Николай Михайлович 1990 ийыште шочмо ялышкыже пӧртылын. Тошто оралтым налын. Пӧрт пырдыжыште «25 августышто 1963 ий ыштыме» пале уло. Ялыште канде тӱсан пӧртшӧ умбачынак палдырна.
Мый Кӱан Памашыш, 1992 ийыште Морфлотышто служитлен пытарымеке, ачамым ужаш лӱмын толынам. Унала веле толынам да пошкудо Важыкполко ял гыч Людмила дене палыме лийынам. Тыге тыштак илаш кодынам.
Ме ешыште визытын улына. Чыланат Казахстаныште шочынна. Коктынжо тушто кодыныт. Кумытын мый, кок изам, ачамын шочмо кундемышкыже толынна, – мане суртоза.
Икмыняр жап мутланымеке, Марковмытын сурт-оралтыштым ончен савырнышна. Нуно ушкалым, шорыкым, сӧснам, чывым, кӧгӧрченым ончат. Ветерок — имньышт уло. Кӧгӧрченжым 2013 ийыште ашнаш тӱҥалыныт. Нуныжым Николай изаже конден. А теве пӧртын ик лукыштыжо изи четлыкыште амадин кайык шинчалта, пырысиге гай йӱкым луктеш.
– Суртым шотыш конденна, тошто пырням, окна янакым вашталтенна. Изам-влак полшеныт, – каласкала пӧръеҥ. – Монча, леваш, вӱта, пырчым аралыме клат, чыве вӱта улыт. А эн шуко верым кӧгӧрчен-шамыч налыт. Ты кайыкым кучаш неле огыл. Нунылан кочкыш веле лийже. Телымат чытат. Могай гына урлык уке! Узбекский, павлин, турецкий такла, ленинаканец, бакинец, – радамлен ойла В.Марков.
– Тыште уло СССР погыненыс, – воштылалын иктешлем.
– Шыжым узо ден ава кӧгӧрченым посна кучем, канышт, манам. Вара, шошо велеш, мартыште нуным ушем. Тек муным мунчат. Самырык кӧгӧрчен-влакым у илыме верлан туныктем. Мый кушто илымем лӱмын ом палдаре. Кӧгӧрченым кучышо-шамыч икте-весын кушто илымынам тугакат сайын палена. Теве Оршанке гыч мый декем ик илалше еҥ коштеш. Йошкар-Ола гычат толыт. Тыге сай урлык лийже манын, кӧгӧрченым икте-весына коклаште уэмден вашталтылына, – палемда пӧръеҥ.
Матвей эргышт денат палыме лийым. Тудо 7-ше классыште тунемеш. А ӱдыр-шамычышт олаште илат, коктынат «вашкеполыш» станцийыште пашам ыштат. Нунылан ойырен налме сомылышт келша.
– Ялыште сай, – мутланымашыш Людмила пелашыже ушна. – Шукерте огыл ялышке пӱртӱс газым пуртеныт. Теве ялысе корно дене эртен кайымем годым чонат куана. Еҥ-влак шке кудыштым, йоча-шамыч ача-аван тошто суртыштым кудалтен огыт кодо. Пакчагӧргымат шындат. Шке ялышкак пӧртылыт, тиде сай.
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
