15 мартыште «Сеҥымаш тулсавыш» калык усталык фестивальыште Козьмодемьянск оласе ден Морко районысо коллектив-влак зал тич ончышым чумыреныт.
«Сеҥымашын симфонийже»
Козьмодемьянск ола гыч Кугу Отечественный сарыш 1949 еҥ каен, тушечын 692 салтак пӧртылын огыл.
– «Сеҥымаш тулсавыш» фестиваль – тӱрлӧ ийлаште военный конфликтлаште лийше россий салтак-влаклан таум ыштымаш. Тидым спецоперацийыште улшо да элнам аралымаште пеҥгыдын шогышо рвезе-влаклан полышым пуымо семын шотлаш лиеш, – палемден фестивальыш погынышо-влак ончылно олан мэрже Михаил Козлов.
Концерт программе мемнан землякна, кумдан чапланыше композитор, СССР Кугыжаныш да Ленинский премий-влакын лауреатше, СССР-ын калык артистше, фронтовик Андрей Эшпайын илыш корныжлан пӧлеклалтын. Тудын шочмыжлан тений – 100 ий.
Талантан землякше дене кугешна Юл воктенысе калык. Тидыже концерт программе гоч раш почылто. Андрей Эшпайын возымо «Москвичи» ден «Два берега» мурыжо-влакым кадет-влакын хорышт, солист Ирина Лохмачева мастарын йоҥгалтарышт. «Шикӓ-викӓ» ансамбльын кӱсле дене «Весёлое купание», А.Я.Эшпай лӱмеш йоча сымыктыш школын тунемшыже-влакын аккордеон, баян да скрипка дене «Песня о тишине» произведенийлажым зал калык шокшын вашлие. Лӱмлӧ семмсвтарын семже почеш кузе чаткан да сылнын кушталтышт «Мистерия танца» студийын участникше-влак. Куштылго огыл илышым ужшо композиторын семжат, мурыжат тугай – чоныш логалше, кундемнан моторлыкшым да калыкнан пашалан кожмак улмыжым ончыктышо, а эн тӱҥжӧ – марий шӱлышан. Спецоперацийыште салтакна-влакын шочмо мланде верч геройлын кредалмышт куштымашла гоч почылто.
«Сарын йӱксолнышыжо. Шарнымашлан – 80 ий»
Морко районын усталык ешыже театрализоватлыме концерт программыжым тыге лӱмден. Тудо тӱрлӧ жанрлан поян лийын.
Ты кундем 13 тӱжем еҥым фронтыш ужатен, тушечын пелыже утла пӧртылын огыл. Сӧй пасушто тушман ваштареш геройло шогышо ныл салтак: Зосим Краснов, Николай Павлов, Василий Соловьев да Хаким Хасанов – Совет Ушем Геройын лӱмжӧ дене палемдалтын.
Элышкына тушман-влакын керылтмышт нерген шучко уверым Морко калык Пеледыш пайрем гӱжлымӧ годым пален налын. Тидым «Морко кундем», «Рвезылык» ансамбль-влак ден В.П.Лазарев лӱмеш академический хорын коллективше «Ялыште тыныс жап» сылнысем-куштымаш композиций гоч почын ончыктышт.
Кугу Отечественный сарыш вийвал пӧръеҥ-влак ден пырля шагал огыл ӱдыр, ӱдырамаш каеныт. Чыла неле паша илалше ӱдырамаш ден йоча-шамычын вачӱмбакышт возын. Ойгырен да орланен илыше-влакын кумылыштым сар гыч толшо кум лукан серыш, кунам нӧлтен, а кунамже ойгыраш да шорташ таратен. Эргым, пелашым але лишыл йолташым йомдарышын чоныштыжо мо ышталтмым, мутат уке, ойгыш логалше шкеже веле пала. «Морко кундем», «Эр кече» «Музыкальная шкатулка», «Кечыйол» ансамбль-влакын муро ден куштымашышт, сценке гоч орлыкан илышын тамже «шижалтын».
Тушманым кырен шалаташ йоча-шамычат кумылан лийыныт. Тидыже Морко йоча театрын «Сарын кочыжо» спектакль гыч ужашым ӱшандарышын модын ончыктымышт гоч раш койо.
Кандаш ияш Дарья Петрован лудмо «Разговор с дедом» почеламутшо логарым ишыктыш, шинчавӱдым лукто. Кугу сарын тулыштыжо да спецоперацийыште кредалше-влакын подвигышт нерген самырык тукым пала да нуным шарна. Тиде почеламутым лудшын мастарлыкше да видеопрезентаций гоч пеҥгыдемдалте.
Шочмо кундемым моктымо, тудын дене кугешныме «Куан памаш», «Кушна мланде», «Ялкын» ансамбль-влакын мурышт гоч шижалте.
«Мыланна сар огеш кӱл! Тыныс лийже тӱняште эре! Кӧгӧрчен, тый каваште чоҥештыл, тыныс илышым веле сӧрен» – тыгай корныла дене мучашлыш шке концерт программыжым Морко кундемын усталык ешыже. Чынжымак, канде кава, чевер кече да тыныс илыш деч шергыже мо уло, ала?
– Чапле, виян программе. Кугыеҥ-влакат, йоча-шамычат чылт профессионал артист семын кумылым савырышт. Шижалтеш, ты кундемыште чынжымак талантан, шке пашам йӧратыше, кугезе поянлыкым арален да тидланак кушкын толшо тукымым кумылаҥден моштышо калык ила. Ты программым республикыштына илыше-влаклан эше ик гана ончыкташ уто огыл, – тыгай акым пуыш концерт мучашлалтмеке, Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже, – тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов.
Алевтина БАЙКОВА
Михаил Скобелевын фотожо
