Марий ӱдыр-рвезе-влакын Российысе да йот элласе кугу олалаште верланыше вузлаште тунеммышт нерген колмеке, эреак нунын дене мутым вашталташ кумыл шочеш да тыланда кугешнен палдарыме шуэш. Кеч-мом ойлат гынат, тиде – мемнан выпускник-влакын илышыштышт кугу да кӱлешан ошкыл. Тыгай ошкылым ыштыше-влак кокла гыч иктыже – Звенигово район Шолэҥер посёлкышто шочын-кушшо, тусо кыдалаш школышто, вара Коркатово лицейыште шинчымашым погышо Ангелина Гаврилова. Таче тиде чолга да талантан ӱдыр – Россий МВД-н Санкт-Петербургысо университетшын уголовный розыск направленийже дене оперативный факультетын курсантше. Шукерте огыл Ангелина Россий кӱкшытан йот йылме дене муро конкурсын «Муро аранжировко» номинацийыштыже сеҥышыш лектын. Молан лач ты вузым ойырен налын, тушто тунемме кече кузе эрта – тиде да моло нерген вашмутланымашнам темлена.
– Ангелина, айста, йоча жап, еш, школышто тунемме пагыт гыч тӱҥалына.
– Мый Звенигово район Шолэҥер посёлкышто шочын-кушкынам. Ачам ден авам лач тушто вашлийыныт, нуным «Звениговский» совхозышто пашам ыштымышт иктеш ушен. Авам шочынжо Морко район гыч, ачам – Волжский кундем гыч. Йочасадыш коштын омыл, ковам Римма Николаевна Дмитриева пелен кушкынам, шукыжым тудо ончен. Шочынжо 1939 ийыште, сандене тунамлан кугу ийготан ыле. Ковам марий калык йӱлам пагалыше айдеме ыле, лач тудак мыйым марла кутыраш туныктен, сандене икымше йылмем лач марий йылме лийын. Шымше класс марте Шолэҥер школышто тунемынам. Каласышым, авам Морко район гыч, тудо кундемыште, Кокласола ял воктене, Арын селаште, кокам ила. Тудак Коркатово лицей нерген мутым эн ончыч луктын, моткоч виян тунемме вер да, тушеч выпускник-влак Российын тӱрлӧ вузышкыжо тунемаш пурат манын ойлен. Мый, шуко шоныде, тушко куснаш лийым. Молан манаш гын шке районышто чыла гаяк конкурсышко ушненам, сандене мылам у кӱкшыт кӱлын, виян тунемше-влак дене палыме лийме шуын. Тыге Коркатово лицейыш кусненам да мыйын йӧршеш вес илыш – утларак оҥай, чевер – тӱҥалын.
– Шолэҥер школышто тунемме жапыште шуко конкурсыш ушненат манын каласышыч. Могайыш?
– Икымше класс гычак мурем. Музыка дене туныктышем Алевтина Юрьевна Исаева тидлан тӱҥалтышым ыштен, тудо тӱрлӧ муро конкурслаш коштыктен да ме призан вер дене пӧртылынна. Тыгак спорт мероприятийлаш кумылын ушненам. Район, республик кӱкшытан таҥасымашлашке класс вуйлатышем Евгения Борисовна Королькова чӱчкыдын коштыктен. Кудымшо классыште тунеммем годым ГТО дене таҥасымаште республикыште икымше верым сеҥен налынам. «Артек» всероссийский йоча рӱдерыш кайышаш улам ыле, но ийготем келшен толын огыл: кок тылзылан кугурак лийынам… Икманаш, школысо мероприятийлаш эреак кумылын ушненам, моткоч сай пагыт ыле.
– А мураш йӧратымаш кумыл кунамрак шочын?
– Тидыже коча-ковам-шамыч деч, шонем. Кудо ковам – авамын аваже – пелен иленам, тудо эре марла мурым мура ыле, поснак чӱчкыдын – «Какшан сер ӱмбалне ломбым…» . Мыйымат туныктен, почешыже муренам. Ачамын ачаже, кочам, гармоньым шоктен, а ковам мурен. Пайрем годым мыят гармоньым шоктымыж почеш муренам.
– Коркатово лицей мо дене эн чот ушеш кодын, эн чӱчкыдын кызыт мом шарналтет?
– Туныктышо-влакым. Нуно моткоч шукылан туныктеныт, кӧргышкем тудым «пыштеныт», кудыжо мыйым вияным да шканем ӱшанышым ышта. Тушто кандашымше-индешымше класслаште физике-математике профиль дене тунемынам. Вара умыленам: мылам вестӱрлырак направлений кӱлеш, сандене кадет классыш кусаралтынам. Мылам гуманитарно-правовой науко утларак келша, законым сайынрак палыме шуын: мыйын шонымаште, кӧ законым пала – тудо виян. Коркатово лицейыште мылам шуко «омса почылтын». Туштак Людмила Якшаевна Васильева дене палыме лийынам. Тудо англичан йылме дене муро конкурслаш коштыктен, республик кӱкшытаныште сеҥышыш лектеденна.
– Шоналташ гын, школ деч вара музыкальный направлений денат тунемаш пураш лиеш ыле…
– Туге, лиеш ыле. Но ковам тыге ойлен: айдеме эн ончычак калыклан кӱлешан профессийым налшаш, а искусство могырым шкем хобби семынат вияҥдаш лиеш. Тыге мый Россий МВД-н Санкт-Петербургысо университетшым ойырен налынам.
– Очыни, вес вузымат ойыраш йӧн ыле.
– Да. Но профессий дене шинчымашым налме дене пырля шкем спорт могырымат, искусство велымат шкем умбакыже вияҥдаш йӧн лийже манын шоненам. Тиде шонымаш шукталтын, вет Санкт-Петербург – искусство ола. Вузышто спортланат кӱлеш тӱткыш ойыралтеш, поснак – оперативный факультетыште.
– Университетыште мыняр факультет, тунемме кече кузерак эрта?
– Чылаже кандаш факультет уло, мый кумшышто тунемам. Оперативный пашаеҥ-влакым ямдылыме тиде факультетын курсантше лияш физический культур дене ямдылалтме шотышто кокымшо группан лийшаш улат, молышто – кумшо, рашрак ойлаш гын, нунын деч физкультур дене йодмаш тунар кугу огыл, а мемнан деч кугурак. Сандене ямдылалтынам, арам огыл улмаш.
– Но вет оперативный пашаеҥын пашаже ик эн неле, эре йол ӱмбалне, лӱдыкшӧ.
– Туге, оперативник расследованийым эртара, кычалеш… Неле, но мылам тиде утларак чонемлан келша. Тунемаш куштылго огыл манын ойленыт, сандене морально ямдылалтынам, молан манаш гын сай специалист лийын лекташ манын шонем. Тӱҥалтыште чынжымак куштылго огыл ыле. Шым шагатат пеле эрдене университетыште лийман, тушто ты жапыште – построений да эр кочкышыш развод. Вара, кандаш шагатат пелылан, факультетын построенийже лиеш, индеш шагат гыч занятий-шамыч тӱҥалыт. Мужыр-влак латныл шагат марте шуйнат, кунамже латкудыт мартеат тунемына. Варажым вич-куд шагат кас марте – самоподготовко. Тушто обязательно лийман. Но иктаж мероприятийлан, конкурслан ямдылалтат гын, тыйын шотышто рапортым возат, тунам гына самоподготовкыш от кай. Тыгай рапортшо мыйын лийыныт, молан манаш гын, университетын ансамбльышкыже коштам, тушто мурем: хорыштат, шкетынат. Тидлан моткоч куанем, вет тунемме деч изишак канашат кӱлеш.
– Палем, шукерте огыл Россий кӱкшытан муро конкурсышто вийым тергенат.
– Туге. Тиде конкурс Омск олаште заочно эртен. Чыным ойлаш гын, тушко оҥайлан веле ушненам. Видеороликем колтенам, англичан йылме дене мурым мурем. Тыге «Муро аранжировко» номинацийыште сеҥышыш лектынам. Дипломым мылам университетын начальникше, генерал-майор шкак чыла курсант ончылно построений годым кучыктен. Чонемлан моткочак сайын чучын.
– Ончыкыжым содыки могай пашаште ышташ кумыл уло?
– Тиде, конешне, моткоч оҥай йодыш… Кызыт мый сайын тунемам, президентын стипендийжым налаш претендент улам. Университетыште тунемме жапыште шымлыме пашалан кумылаҥынам, кугыжаныш да право теорий дене савыкталтше шанче статьям уло, шанче конференцийыште лийынам. Мылам тиде моткочак келша, сандене ончыкыжым магистратурыш тунемаш пурен да варажым университетын преподавательжат лийын кертам. Конешне, оперативник лияш оҥай, ты пашам ыштен ончыман… но кугыжаныш да право кафедрын доцентше лияш утларак кумыл уло.
– Оперативный факультетыште утларакшым эрге-шамыч тунемыт,очыни?
– Туге. Кудло еҥ гыч ӱдыржӧ кудытын улына.
– Обижатлат але, мӧҥгешла, чаманат?
– Конешне, чаманат. Мый такшым рвезе-влак коклаште кушкынам, сандене боевой улам (авт.: шыргыжеш), сандене мылам нунын дене кылым куштылгырак ышташ. Адакшым нуно эре полшат, вачышкышт эҥерташ лиеш.
– Шочмо вер деч тораште тунемат. Кугу олаште эн ончычак могай нелылык вашлиялтын?
– Ой, ола мучко коштмо годым йомаш лиеш. Но мылам тысе калык, обществе моткочак келша: поро кумылан, полшаш ямде улыт. Мутлан, йомынат да корным йодат гын, чыла пашам кудалтат да тылат полшат.
– Эн кугу шонымашет могай?
– Ойырымо профессийыште сай специалист лияш. Тыгак содыки искусствышто йоча жапысе шонымашем шукталтше манын шонем: тиде могырым шкем тергаш, сеҥымашыш шуаш.
Г.Кожевникова
