15 февральыште И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын Калыкле сымыктыш гимназийыштыже эртыше «Шочмо йылме – калык поянлык» йоча фестивальыште «Ончыко» журналын тӱҥ редакторжо, поэт Игорь Поповын йоҥгалтарыме почеламутшо гыч тиде корно ушешем поснак кодо. Да, шонем, мыйын веле огыл. Айдеме мыняр шуко йылмым тунемеш – шкенжым тунар пойдара, но тидын деч ончыч шочмо йылмыжым палышаш да тудын дене мутланышаш. Лач тыгай шонымаш республикысе Марий тӱвыра рӱдерын Шочмо йылмын тӱнямбал кечыжлан пӧлеклалтше икымше мероприятийыштыже ик эн тӱҥ лийын.
– Олаште илыше марий йоча-влакым шочмо йылмылан шӱмаҥдаш кӱлеш. Нунын тидлан кумылышт кугу, садлан кидполышым шуялтыман. А тидым туныктышо-влак веле огыл ыштышаш улыт, Марий тӱвыра рӱдерат ты пашам шуктышаш. Чылажымат иктешлен, тыгай фестивальым эртараш шонымаш шочын, – каласыш Марий тӱвыра рӱдерым вуйлатыше Василий Петров.
Фестивальыште эн ончычак республикнан ик эн виян туныктышыжо-влак марий йылме, литератур да тӱвыра дене урок-влакым эртареныт. Нунын лӱмыштым палемденак кодыман, шонем. Тиде – Йошкар-Оласе 21-ше №-ан кыдалаш школышто марий кугыжаныш йылмым туныктышо, педагогике науко кандидат Оксана Васенина, Калыкле сымыктыш гимназийыште марий йылме дене шинчымашым пуышо-влак Эльвира Петрова ден Лидия Иксанова, ты тунемме верыштак воспитательлан тыршыше Наталья Кузнецова, Марий Элын калык туныктышыжо, Волжский районысо Карай школын директоржо Любовь Сергеева да Йошкар-Оласе 14-ше №-ан гимназийыште тыршыше Эльвира Дмитриева ден Людмила Никитина. Нуно, тӱрлӧ оҥай йӧным кучылтын, уло чоныштым пыштен, тунемше-влаклан пайдале занятийым эртареныт. Урок-влак ик жапыште лийыныт, сандене иктыште гына шинчаш йӧн ыш лий, туге гынат кажнышкыже пурен лектын ончалаш тыршышым. Тыгодым палемдаш тоштам: ӱдыр-рвезе-влак тӱткын колыштыныт, заданий-влакым кумылын шуктеныт, рӱж вашештеныт, туныктышо почеш шомак-шамычым ойленыт. Икманаш, шинчашт йӱлен. Вес семынже лийынжат ок керт, нине уста педагог-влакын занятийлаштышт тыглай гына шинчаш лиеш мо? Теве Любовь Анатольевна Сергееван марий литератур урокыштыжо йоча-влак, кейс технологий дене пайдаланен, заданийым шуктеныт. Проектым ыштеныт да тудым варажым араленыт.
Оксана Николаевна Васенина шочмо йылмын кӱлешлыкше дене кылдалтше темым тарватен.
– Ӱдыр-рвезе-влак тидым умылен шоналтышт манын, шочмо йылмышт дене кумылын мутланышт манын тыршенам. Санденак тӱрлӧ упражнений-влакым ямдыленам. Урокым эртарыме годым ужым: йоча-влакын кумылышт куаныше, марла кутырымо кӱкшытышт сай. Кок йылме дене мутланыше айдеме вет тудо моткоч поян. Калык-влак коклаште келшымашым пеҥгыдемдаш мутлан, мемнан республикыште марий йылмым тунемаш гын, моткоч сай, – каласыш тудо.
Ты жапыштак гимназийын книгагудыштыжо кумдан палыме кидмастарна, этнодизайнер Надежда Акиева мастер-классым эртарен. Да тыште палемдыман: самырык-влак коклаште марий тӱрым тӱрлаш кумылан-влак ятырын улыт – кумылыштым нӧлтен туныкташ гына кодеш.
Мучашлан фестивальыш погынышо-влаклан гимназийын концерт залыштыже шочмо йылме, тудым пагалаш да аклаш кӱлмӧ, вияҥдыме нерген Марий Эл тӱвыра, савыктыш да калык паша министрын алмаштышыже Игорь Садовин. Тидын деч вара Василий Петров почмо урокым эртарыше туныктышо-влаклан Марий тӱвыра рӱдерын Тауштымашыжым кучыктен. Тиде вашлиймаш годымак марий радио, телевидений, сылнымут, фольклор нерген ойленыт, нунын вияҥмыштым да эртыме корныштым шергалыныт. Марий драматургий нерген Марий Элын сулло артистше, драматург Валерий Григорьевым колышташ пайдале да оҥай ыле. А мучашлан тудо шке произведенийже негызеш шындыме «Ава шӱм» спектакль гыч ужашым ончаш темлен.
Фестивальым гимназийын тунемшыже да Марий тӱвыра рӱдер пеленысе усталык коллективышт сылне муро-куштымашышт, семӱзгар дене шоктымышт дене сӧрастареныт.
Ӧрдыж гыч ончышо семын иктым гына палемдыме шуэш: мыйын шонымаште, тыгай мероприятий эшеат шукырак марий икшывым авалтышаш, молан манаш гын тудо чынжымак кушкын толшо тукымын шӱмешыже марий шӱлышым вияҥда.
Г.Кожевникова
Авторын фотожо
