Волгыдо да поро шинчаончалтышан, моткочак тыматле койыш-шоктышан, тиде чатка мотор туныктышо мужыр дене мыланем шукерте огыл Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийыште эртыше Туныктышо еш-влакын фестивальыштышт палыме лияш да мутым вашталташ йӧн лекте. Ты кечын нуным сценыште ятыр ий туныктымо пашаште тыршымыштлан Марий Эл Образований да науко министерстве ден Россий Федерацийысе образований да науко пашаеҥ-влакын профсоюзыштын регионысо пӧлкажын Тауштымашыштым кучыктеныт. Тачысе «Школ йолгорныштына» – туныктымо пашан ветеранже, Моркысо 1-ше №-ан кугу опытан уста педагогшо-влак Елизавета ден Македон Гранатовмыт (снимкыште).
Ошкылмыштым, мутланымыштым, шкем кучымыштым эскерен, эн ончычак, паледа, мом шоналтышым? Очыни, вате-марий лач нунын гай лийшаш — ик тичмаш: икгай шонымашан, койышан, шинчаончалтышан да, мутат уке, шӱм-чонан. «Юмо чыла ужеш» арам огыл ойлат манын шоналташ гына кодеш. Морко районысо Шеҥше эрге ден Волжский кундем Учимсола ӱдырым тудо У ий касыште ушен. Тиде 1980 ий 31 декабрьыште лийын. Тунам Еизавета Михайловна Н.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогический институтын филологий факультетшын руш йылме да литератур, марий йылме да литератур пӧлкаштыже тунемын. А Македон Васильевич – Горький лӱмеш Политехнический институтышто. Студент пагытыштак икмыняр жап гыч нуно ешым чумыреныт.
Институт деч вара Македон Васильевич шым ийым прораблан тыршен. Но спортлан моткочак шӱман, йоча-влакым да школым йӧратыше айдемым чонжо туныктымо пашашкак шупшын. Санденак тудо, кӱлеш шинчымашым налын, Моркысо 1-ше №-ан школыш пашаш пурен. Тыге ынде 34 ийым Македон Васильевич йоча-влакым физкультурым туныкта, нуным спортлан шӱмаҥда. А Елизавета Михайловна пединститут деч вара ик жап Звенигово районысо Красногорский посёлкысо 2-шо №-ан школышто туныктен.
– Вара, икшыве шочмеке, Моркысо 1-ше №-ан школыш кусненам. Тыге тушто ынде 1984 ий гыч пашам ыштем, тӱҥалтыш классыш коштшо изи йоча-влакым туныктем да тидлан тауштем. Мый дечем угычын «Кӧ лияш шонет?» йодыт гын, «Туныктышо» манам ыле. Туныктышо улмылан ме коктынат куанен илена, – каласыш тудо.
Кумло-нылле утла ий ончычсо семынак таче кече марте Македон Васильевич ден Елизавета Михайловна уло кумылын пашам ыштат да тунемше-влакын илышышт дене илат: нунын верч тургыжланат, сеҥымашыштлан куанат, йоҥылыш корныш тошкалме деч кораҥдаш тыршат. А вет шкешт сулен налме канышыште улыт.
– Школыш самырык тукымын толмыжым вучена, адакшым йоча-влакым чын корныш шогалташ туныктымо кумылнат йомын огыл, – шыргыжальыч нуно.
Мутат уке, «Кумло-нылле ий ончычсо дене таҥастарымаште, таче туныкташ куштылгын чучеш але, нелырак лийын?» йӧратыме йодышемлан Елизавета Михайловна каласыш:
– Мый неле манын ом керт. Йоча – эреак йоча. Кызыт туныктымо йӧн шуко, у технологий ятыр. Нуно туныктымаште полшат. Но тӱҥжӧ – йоча-влакын кумылыштым нӧлтен моштыман. Вара нуно тый декет савырнат , тунам куаным шижат, илышыште эше кӱлешан айдеме улат манын шоналтет.
«Туге гынат чоным мо тургыжландара?» йодмылан Македон Васильевич вашештыш:
– Компьютер модыш дене модмышт. Тушто вет осалат, саят улыт. А йоча нуным ойырен ок мошто, сандене ты шотышто могай-гынат чарак лийшаш.
«Пашаштат, мӧҥгыштат пырля улыда. Нимат огыл?» шекланенрак адакат йодым.
– Тыге Юмо пӱрен. Ме икте-весылан ӱшанен, полшен, ваш-ваш йӧратен эре пырля лияш кумылан улына, – икте-весын шинчашкышт ончалмеке, Елизавета Михайловна чон почын пелештыш.
Чын йӧратымашет теве могай. Мыйын шонымаште, нуно икте-весым ик шинчаончалтыш денак умылат, шижыт. Тек кумылда эре тыгаяк кодеш, а ӱмырда кужу да волгыдо лиеш, Македон Васильевич ден Елизавета Михайловна!
Г.Кожевникова
Авторын фотожо
