Росмолодёжын увертарыме грант конкурсыштыжо Йошкар-Ола гыч Наталья Шабалинан «Йӱла» проектше сеҥышыш лекме нерген уверым савыктенна ыле. Шукерте огыл Марий кугыжаныш университетыште «LINGVA-территория» фестиваль годым тудын презентацийже эртыш. Шижалтеш, оҥай проект. Мероприятий годым марий калык семӱзгар-влакым, ӱдырвучым, шӱвырым шоктен, тӱмырым перкален ончаш, марла кушташ тунемаш йӧн лийын.
Таклан огыл проект «Йӱла» маналтеш. Ты шомак марий калыкна дене чак кылдалтын. Проект кышкарыште Наталья шке командыж дене школышто тунемше-влакым лач калык йӱла, семӱзгар, вургем шотышто тӱрлӧ мастар- класс, интерактивный программе гоч палдараш тӱҥалын.
Командышкыже ты шотышто профессионал-влакым чумырен, нунын лӱмыштат калыкыште палыме улыт. Марий калык йӱлам шинчет гынат, тудын ойыртемже дене марий вургем, семӱзгар, моло ыштыш-кучыш деч посна еҥ тӱшкам палдараш куштылгыжак огыл. Санденак Наталья проект кышкарыште тошто марий кок костюмым уже ыштыктен. Тыгак акрет семӱзгар-влакым – шӱвыр ден кӱслем – ышташ заказым пуэн. Кӱслеж дене шкежат Людмила Плотникова деке шокташ тунемаш коштеш.
Наталья Кужэҥер районысо Йывансолаште шочын-кушкын. Ты кундем шукертсек марий калык фольклорым арален да вияҥден толшо кундем семын палыме, а «Мурсескем» ансамбльже уло Российлан чаплана. Ӱдырат тушко кӱчык пагыт коштын. Вара Марий кугыжаныш университетын тӱвыра да сымыктыш факультетыштыже шинчымашым поген. Сольфеджиом тунемын, фортепиано, блок флейте дене шокта. Презентаций годым ӱдырвучымат пуалтыш. Мероприятийым Денис пелашыже эртараш полшыш. А тудыжо гармоньым шокта, шӱвырым оҥара, тӱмырымат кыра. Тыгак университетын ты факультетыштыжак тунемын. Туштак палыме лийыныт, ешым чумыреныт, кок икшывышт кушкеш. «Марий памаш» ансамбльыш коктынат шукертак коштыт. Моткоч уста шӱлышан мужыр улыт, икте-весым ешарен пойдарат манашат лиеш. Ик велке ончышо мужырын илышыштат вораҥде ок керт.
Наталья ынде икмыняр ий турист-влак дене пашам ышта. Марий фольклорлан эҥертен, нуным вашлийме пашалан кугу верым ойыра. Ойлымыж почеш, турист-влаклан тиде моткоч келша, санденак у проектшымат калык йӱла дене кылден. Тудын кышкарыште ӱдырамаш оласе школлаште икшыве-влакым утларак авалтынеже, икмыняр тыгай организаций дене ойпидышым ыштен. Турфирме-влакын йодмашыштымат ок шӱкал.
Ты грант тудын икымше огыл. Икымшыжым самырык предприниматель семын налын улмаш, туркомплексым почын. Пандемий жапыште пашаже чыгынен. Туге гынат у кӱкшыт нерген шонышо ӱдыр варажым самырык предприниматель-влакым куштышо тӱрлӧ форумыш, мероприятийыш, фестивальыш коштын. Эре улан тунемын. 2016 ий гыч предприниматель семын тырша. Кофейня сетьше уло. Тыгак моло проектым илышыш шыҥдара. Тӱҥ шотышто чыла пашаже туризм дене кылдалтын.
Презентаций годым шижалте, самырык-влак марий калыкын тӱрлӧ семӱзгарже дене шоктен ончаш кумылан улыт. Поснак ӱдырвуч, тӱмыр келшеныт. Шӱвыр денат оҥарен ончаш тӧчышӧ-влак лектыныт. Нине семӱзгар нерген шуко уым пален налаш йӧн лийын. Тӱрлӧ сем почеш марла кушташ тунемаш кумылан-шамычат ятырын улыт ыле. А марла тавалтымаш тачысе дискотекыште куштымаш деч чотак ойыртемалтеш: чылан пырля улмым шижман.
Школ ден йочасадлаште эртарыме тыгай интерактив икшыве-шамычым семӱзгар-влак дене шокташ тунемаш тӱҥалаш кумылаҥда. Самырык-влак шке калык, тукым, тудын историйже, илыш йулаже нерген шинчымашым келгемдаш тыршаш тӱҥалыт. Тыге ме марий йылмым, тӱвырам, калык йӱлам арален кодымашке надырым пыштена. Чыла тидын нергенак Наталья каласкалыш. Проект дене кылдалтше сайт ышталтын. Лишыл жапыште Н.Шабалина офисымат почаш шона.
Светлана Носова
Снимкышлаште: презентаций годым Наталья Шабалина – Денис пелашыж дене пырля.
Авторын фотожо
