ЕШ ДА ИКШЫВЕ

«Йӧратымашем тӱргоч ташлен йога»

Ты тӱняшке ме кажныже молан-гынат кӱлына да толына. Волжский район Упшер кундемысе Нурсола ял гыч тиде ӱдырамаш, товатат, вес еҥ-шамычлан полшаш, икшыве-влакым ончен-куштен, илыш корныш пеҥгыдын шогалташ пӱралт шочын. Уке гын приемный ава семын ончыч коктым, вара эше коктым налын, а кызыт пеленже 5 йоча кушмым кузе умылтарыман? Вет чылаштынак огыл тыгайлан лӱддымылыкышт, кертам манын, шкан ӱшанышт, тазалыкышт да вий-куатышт сита! Адакшым ешыштыже туге илат – конкурслашке ушнат да ойыртемалтыт. Мутлан, 2012 ийыште республикысе «Лучшая замещающая семья» конкурсышто икымше верым сеҥен налыныт. Тылеч вара нуным Москвашке Всероссийский еш ассамблейыш колтеныт. 22 еш кокла гыч Яранцевмыт нылымше верыш лектыныт!

А тений адакат республикыште чолга еш-шамыч коклаште икымше лийыныт да регионын чапшым 7-8 июльышто  Чебоксарыште эртыше «Успешная семья Приволжья» конкурсышто  араленыт. Тушто 14 регион кокла гыч нылымше верыш лектыныт да «Ончышо-влакын симпатийышт  приз» номинацийыште палемдалтыныт. Теве могай ава да теве могай еш!

 

– Тамара Анатольевна, йоча-шамычым шке ешышкыда налаш шонымаш кунам да кузе шочын? Пелашда, икшывыда тореш лийын огытыл?

– Тыгай шонымаш 2010 ийыште шочын. Икшывем-шамыч тореш лийын огытыл. Мӧҥгешла, шкетын йокрокланен илашет огыл манын, нал, ойленыт. Вет ты жаплан шкешт ешан лийыныт да посна иленыт. А ме пелашем дене ойырленна да посна иленна. Ты ийынак тудо ош тӱня дене чеверласен.

Ойырлымеке, тиде шонымаш эшеат чӱчкыдын авалташ тӱҥалын да, кӱлеш документ-влакым чумырен, икмыняр жап гыч Йошкар-Ола гыч иканаште кок йочам, иза ден шӱжарым, конденам. Тунам Дамира ден Георгий 9 да 10 ияш лийыныт. Нунын ача-авашт колен. Тидлан кӧра тӱҥалтыште йоча приютыш логалыныт. Сандене кузе мӧҥгышкӧ кондышым, туге мыйым «авай» манаш тӱҥальыч. Кызыт коктынат коло ийымат эртеныт. Туге гынат, 18 ийым темымекышт иктыжат «ме ынде кугу улына да тый дечет каена» манын, каласен огытыл. Таче кече мартеат мый декем толыт, пашамат ышташ полшат. Дамира кеҥеж мучко пеленемак илыш. Тудо  МарГУ-што кокымшо курсышто терапевтлан тунемеш. Георгий Памарыште пашам ышта. Когыньыштланат пачерым налаш документым ямдылаш полшенам. Кызыт у пачерышт Йошкар-Олаште ик пӧртыштак ик подъездыштак верланен.   

– Те вет эше варажымат икшыве-шамычым налында. Тунамже мо таратен?

– 2012 ийыште конкурсыш миен толмеке, шкенан районысо опеке отделыш паша дене мийымеке, тудым вуйлатыше Надежда Григорьевна Мкоян йодо: «Тамара Анатольевна, эше икшыве-шамычым налаш кумылда уке? Те моткочак сай еш улыда». Мыйын тыгай шонымашем тунам йӧршын лийын огыл, молан манаш гын улшыштым эше йол ӱмбаке шогалташ кӱлын да тыгак вашештенам. Но шкеже тидын нерген шонкалаш тӱҥалынам. Ик кечын йоча-шамычлан ойлышым: «Ешышкына эше икшыве-шамычым кондем гын, мом маныда?» Дамира ойла: «Ме моткочак куанена гына! Нуно мемнан деке йывыртен толыт, очыни». Икмыняр жап гыч опеке отделыш отчет дене  мийымеке, икшыве-шамычын ты шотышто мом каласымыштым ойлышым. Тунам Надежда Григорьевна интернатыште ик еш гыч ӱдыр ден эрге улмо нерген палдарыш. Нуно тушто пеш орланат да ешышке кайынешт, мане. Нуным чаманен, налаш кӧнышым. Тӱҥалтыште мемнан деке ик тылзе канышлан кондедышым. Изиш лиймеке, Никита кеч тачак ешышыкына толаш кумылан улмыж нерген ойлыш. А шӱжарже тудо жаплан рвезе дене келшен да ешыш  толаш кумылжо лийын огыл. Кече кече денак эрта. Кызыт Никита Нижний Новгородышто ик вузышто юристлан кумшо курсышто тунемеш. Тудланат пачерым налаш документым ямдылаш полшенам.

Нылымше приемный икшывемат, Наташа, пачеран. Тудым 2014 ийыште налынам. Тунамат ик кечын Надежда Григорьевна йыҥгыртыш да ойла: «Тамара Анатольевна, ешышкет налме ӱдыретлан йолташ ӱдыр огеш кӱл мо?» «Такшат кумытын улыт. Адакшым кызыт переходный манме ийготышт да кучаш кӱлеш. А мый шкетын веле куштем». «Ой, тый пеш боевой ӱдырамаш улат, шке велышкет савырен кертат. Ончыкыжым еш ансамбльым чумырет, адакат конкурсыш колтена», – ойла. А мый республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште оркестр отделенийым пытаренам да тӱрлӧ семӱзгар дене шоктен моштем. Ешыште ачам, авам, йоча-шамыч чылан музыкылан шӱман лийынна. Пашамат тӱвыра аланыштак ышташ тӱҥалынам. Кызыт Памар районный тӱвыра пӧртыштӧ методист улам. Шке жапыштыже чапланыше «Упшер кундем» ансамбльын участницыже лийынам. А 2015 ийыште «Юл сем» калык инструментальный ансамбльым чумыренам да вуйлатем, шкеат коштам. Тымарте «Ложкари» да гармончо-влакын йоча ансамбльыштым ыштенам да вуйлатенам. Нуно тӱрлӧ конкурсышто сеҥышыш лектыныт. 1985 ий годсек тӱвыра аланыште пашам ыштымем шотыш налын, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже» лӱм дене, Йыван Кырла медаль дене, «Душа народа» премий дене палемденыт.

Туге гынат тунам, йочам налаш темлымеке, шоналтем манын вашештышым. А тудо мутыш шуя: «Нимом шонаш. Тол. Тыште пеш сай ик ӱдыр уло. Ик ешыште илен, но вашкылым муын кертын огытыл да тушеч каен. Кызыт уэш ешыште илынеже. Тенданыште. Молан манаш гын Дашам, Гошам, Никитам пала. Нуно Анапыште йоча лагерьыште тулык икшыве-шамычлан сменыште пырля каненыт». «Нылымше йочажым кондем гын, пеш шукын лийыт. Кузе ончыман?» – шонкалаш тӱҥальым. Икмыняр жап гыч Надежда Григорьевна уэш йыҥгыртыш. Тылеч вара шукат ыш эрте – тиде ӱдырым ешышкына кондышым. Кызыт шкенжынат кок йочаже уло. Тудланат, ойлышым, пачеран лияш полшенам да ынде Волжскышто икшывыже-шамыч дене илат. Штукатур-малярлан тунем лектын. Кертме семын кызытат кочкыш, пакчасаска, вургем дене полшаш тыршем.

– Тугеже адакат шкет кодында?

– Уке, шкетын омыл. Кызыт мыйын ашнаш налме вич йочам уло.

– Эше визытым налында-а?

– Туге (шыргыжеш – авт.). Тений «Успешная семья Приволжья» конкурсышкыжо кӧ дене миенна, шонеда? 2018 ийыште августышто Никитам тунемаш ужатен колтенам да шкетын илаш кодынам. Тидлан кӧра 2019 ий  мартыште эше йочам ешыш кондаш кумылем лектын да ӱдырым налаш каенам. Но тыге лекте: икте олмеш ик еш гыч двойняшке кок эргым, Миша ден Сашам, конденам. Тунам нуно 6 ияш лийыныт. А кызыт кумшо классыш коштыт.

– А моло кумытшым кунам налында?

– Мый кум йочам налаш документым ямдыленам да палемдыме жап мучашке лишемын. А мый вет ӱдырым налаш шоненам. Сандене срок лекме деч ончыч тудым налын кодаш  тарваненам. Тыге 2019 ийыште июльышто тудым кычалаш Йошкар-Олашке Социальный вияҥмаш министерствын опеке отделышкыже миенам. Компьютер дене ончен лекмеке, ик ӱдыр келшен, но тудын изаж ден шольыжо лийыныт. Тӱҥалтыште лӱдмемла чучын гынат, чылаштымат кондышым.

Оҥай, но тунамат ындежым Йошкар-Олаште ойлышт: «Икшывыда-шамыч дене ончыкыжым еш ансамбльым чумыреда да мемнан деке конкурсыш толыда». Тыгак лекте. Но йоча-шамычым налаш тарваныме годым мый кажне гана шке шочшем-шамыч дене каҥашенам. Тунамат Люда ӱдыремлан йыҥгыртенам да тидын шотышто мутланенам. Тудо ойлен: «Авай, пуат гын, нал. Тылат пелаш садак огеш кӱл. Тудын дене йӧсланен илымешкет, лучо икшыве-шамычым ончен-кушто. Ме полшена. Уныкат-шамыч дене ик школыш пырля кошташ тӱҥалыт. Ик кугу еш ансамбльым ыштена». Тыге 10 ияш Алексейым, 8 ияш Валериям да 5 ияш Богданым 30 августышто конденам. Ом нал гын, икшыве-шамычым тӱрлӧ интернатыш колтат улмаш. Кызыт, пиалеш, чылан пырля улыт.

– А икшыве-шамыч икте-весышт дене ик ойыш шуын моштеныт? Ваш келшат?

– Пеш келшат. Нуно Ицготыш шудымо-влаклан «Журавушка» реабилитаций рӱдерыште пырля лийыныт да ваш-ваш паленыт.

– А еш ансамбльдам кок ганажат чумыренда?

– Кок ганажат ыштенна. Икымше ганаже утларакше школышто, клубышто выступатлыме. А кызытше тушто шукын улыт: ӱдырем ойлымо семынак тудын, эргымын икшывышт, мый, ешыш налме вич йоча да Дамира коштына. Тений эртаралтше конкурсышкат лу йоча да латикымшыже мый миенна. Чыланат тӱрлӧ семӱзгар дене шоктенна, муренна, куштенна. Кеч инструментальный еш ансамбльнажым кодшо ийын декабрьыште веле чумыраш тӱҥалынам. Ешыш налме ик йочамат семӱзгар дене шоктен, марла тавалтен моштен огытыл. Музыкальный слухыштым вияҥдаш манын, южыштым йоча хорыш колтенам. Туге гынат конкурсыш кайымешке пел ий жапыште чыла тидлан туныктен шуктен кертынам.

Кызыт икшывем-шамычым ончем да куанем: ондак могай лийыныт да ынде могай улыт. А кузе нуно йывыртен, йӱлышӧ шинча дене шоктат, мурат, куштат?! Ончычшо вет тыгай усталыкышт йӧршын лийын огыл! Чыла тиде нунылан тунар келша, «ме эше иктаж конкурсыш каена?» манын йодыт. «Обязательно каена!» – манам. Теве шукерте огыл гына йыҥгыртен, ик конкурсыш ушнаш темлышт. Районын кечыже лӱмеш эртаралтше концертыште выступатлымекына, паледа, ончаш погынышо 300 еҥ, кынел шогалын, совым кыреныт, «Браво!», «Молодцы!» манын кычкыреныт! Шукын шинчавӱдыштым ӱштыныт. Кызыт тидым каласкалем да, шарналтен, кумылем тодылтеш…  

– Эше те чыланат спорт дене заниматледа, канаш пырля коштыда…

– Туге. Школышто тунеммем годым мый тале ечызе лийынам. Таҥасымашлаште эре сеҥышыш лектынам. Шке музыкант да спортсмен улам гын, йоча-шамычемат тыгаяк лийышт манын тыршем. Тидлан кажныжлан фирменный чапле ече комплектым, костюмым налын пуэнам. Велосипедат чылаштын – спортивный. Тыгак электросамокатна, мотоциклна уло. Икшыве-влак уланыште илышт, вес йоча-шамычын иктаж-моштым ончен, «тудын уло, а мыйын уке» шонен ойгырен ынышт шинче манын тыршем.

Кажне каныш кечын кушко-гынат машина але велосипед дене миен толаш тыршена. Мый машинам шке виктарем. Пиалеш, ӱмаште «Hyundai Solaris»-ым ужален, кугурак, «Nissan Qashqai», автомобильым налынам. Кеҥежым сай игечын южгунамже кечеш кок-кум ганат, чыланат велосипедыш шинчын, Элнетыш, Кичиерыш але Яльчикыш миен толынна.  Тушто  йӱштылынна, шылым кӱктенна, колым кученна, емыж-саскамат, лийме годым поҥгымат  погенна. Шукыж годым ӱдырем да ешыж дене пырля коштынна.

– Пытартышлан тыгай йодышым пуынем: ӱдырамаш пиал – тиде Тыланда мо?

– Ӱдырамаш пиал – тиде – илыш куан, а илыш куан – тиде чоныштет да  капыштет вий-куат шуко улмаш. А тудыжым весе-влаклан пуаш да пырля куанаш лиеш. Йоча-шамыч – тиде йӧратымаш. Мыйын йӧратымашемже тӱргоч ташлен йога.

Любовь Камалетдинова мутланен

Фотом еш альбом гыч налме

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий