Эртыше кеҥежым сад-пакчаштем ала-могай «ия» озаланыш: пеш шуко росотам, эсогыл пареҥге шудым пытарыш. Икана кияр йыраҥыште рокын ала-кузе ӧрыктарышын тарванылмыжым ужым. Мо тыгай манын, тӱткын эскераш тӱҥальым: «илыш» мланде йымалне шолеш, чарашке лекташ огеш шоно. Кидыштем лачак кольмо ыле, да жапын-жапын нӧлталалтше мландым кӱнчал нальым – тунам веле ракым ушештарыше вредительым шекланышым. Тудо моткоч пеҥгыде, тошкалмекат, вигак огеш лаштырге, кужун тарваныл кия.
Палынем ыле, тиде мо тыгай? Кушкыл росотам тудак огыл тынаре пытара?
Е.БЕЛКИНА
Медведево район
Росотадам, очыни, медведке пытарен. Тудын пакча кӧргым локтылмыжлан шуко сад-пакчазе вуйым шиеш.
Медведкым кучаш огеш лий гаяк, молан манаш гын тудо мланде кӧргыштӧ ила, чарашке пеш шуэн лектеш. Южо еҥ вредительын рожшым муэш да пыжашыжым мландым кӱнчен кычалеш. Мумо медведкым лаштыртен пуштеш але иктаж аярыш пышта. Но тиде йӧн пайдалыжак огыл, вет чыла медведкым от му, а шындыме пакчам кӱнчен локтылаш шотлан ок тол.
Медведкын пурен-лекме рожышкыжо куэ тегыт негызеш ямдылыме шовынан але нӧшмӱян вӱдым вичкыж шланг гыч колтат. Юж ситыдымылан кӧра вредитель пич кая. Вредительын угыч ылыжмыж деч вӱдым рожышко эше кок кече гыч колтат.
Тиде копшаҥге хризантемын пушыжым чытен огеш керт, сандене тыгыдемдыме кушкыл вондым медведкын пурен-лекме рожышкыжо пыштат.
Нӧргӧ росотам бархатец полшымо денат аралат. Пеледышым пакчасаска коклашке шындат.
Медведкылан тыгак вургемым мушмо порошокын пушыжо огеш келше. Порошокан вӱдым копшаҥгын илыме рожышкыжо колтат. Тидымак шинчалтыме селёдкын россолжо дене ыштат.
Росотам шындыме лакыш тыгыдын пӱчкедыме чеснокым шавалтат – медведкым тиде йӧнат мыняр-гынат кожгата.
Шыжым, пакчам кӱнчымӧ але куралме деч вара, оптышым шындат. Тидланже келгыжак огыл икмыняр лакым ыштат, тушко терысым пыштат. Икмыняр кече гыч вредитель ондалчыкыш толеш – лакым почаш да медведкым пытараш веле кодеш.
Сокырголям (удырым) шавыктылше электрон устройстват сайын полша. Тудо чытырыкта, а медведке тидым чытенак огеш керт. Тыгай устройство уке гын, мландышке пуста янда кленчам шӧрын пыштен урат, но йоҥгытын аҥжым чараште кодат. Кленчаш логалше мардеж мӱгыра да мландым чытырыкта.
Медведке участкыш терыс дене веле огыл логалеш, тудо пошкудо сад-пакча гычат чоҥештен толын кертеш. Тыге лийме деч шке мландыште орол шотан кушкылым, мутлан, календуло ден бархатецым, шындаш кӱлеш.
Пакча кӧргым локтылшо тиде копшаҥгым сайын палыше сад-пакчазе-влак эше нашатырь спирт дене пайдаланат. Нуно 10 л вӱдеш 1 кугу совла нашатырь спиртым шулыктарат да тиде вартышым йыраҥыш луктын шындыме нӧргӧ росоташ шават. Тидым кушкылын пеҥгыдеммешкыже ыштат, тылеч вара медведке тунарак лӱдыкшӧ огыл маныт.
Опытан сад-пакчазе-влак медведкым калык йӧн дене пытараш лиймылан огыт ӱшане гаяк, сандене тудын ваштареш «Медветокс» гай препаратым кучылтыт, а нашатырь спиртан вӱд дене лӱдыктылыт гына.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
М.Иванован фотожо/ «Марий Эл» увер агентстве
