Йошкар-Оласе медколледжын тоштерже шке пашажым угыч тӱҥалын. Тыште эртыше илыш дене кылдалтше шуко материал уло.
Тоштер паша студент-влакым патриотизм шӱлышеш кушташ полша: иктышт фотом ыштат, цифроватлат гын, весышт кычал мумо тӱрлӧ материал негызеш докладым ямдылат да тудын дене молымат палдарат.
У деч у факт ден лӱм-влак лектынак шогат. Мутлан, шукерте огыл Кугу Ачамланде сар тӱҥалме икымше кечылаштак Йошкар-Оласе фельдшер-акушер школ гыч фронтыш 11 доброволецын кайымыж нерген пален нална. Сарын да пашан ветеранже Николай Соколов (тудо фельдшер-акушер школым тунем пытарен) 18 еҥым палемден. Газетыште савыктыме фотоснимкыш Иван Леухин, Яков Зиньков, Иван Егошин, Герман Бахтин, Николай Чулков, Илья Сапожников, Федор Чегаев, Василий Михеев, Иван Репин, Василий Медведков да Гаврил Бахтин веле логалыныт. Шымытынже родо-тукымышт дене чеверласаш каеныт улмаш. Ме кок еҥжым: Николай Загайнов ден Антонина Демаковам – кычал муынна. Шонена, нунын коклаште эше Е.Новоселова, Р.Мамаева да Г.Коптелина лийын кертыныт. Фронт гыч нылытын веле пӧртылыныт, маныт. Нунын коклаште В.Медведков ден А.Демакова улыт, эше кокытшым рашемдыме огыл. Тидын шотышто кычалме да шымлыме пашам умбакыже шуена.
Таче «Марий Эл» газетым лудшо-влакым ик тале марий ӱдырамаш дене палдарынена.
Зинаида Ивановна Васина 1922 ийыште Шернур районысо Шоркэҥер ялыште кресаньык ешыште шочын. Ачаже – Иван Никитич, кумдан палыме писатель-публицист Ким Кириллович Васинын ачажын изаже. Иленыт йорлын, туге гынат 1937 ийысе репрессий нунын ешышкыштат ойгым конден – титаклыме еҥ-влак коклашке ачажат логалын, да тудым вич ийлан четлык коклашке шынденыт. Аваж нерген уверым муын огынал, но тылеч вара ӱдыр тулык семын ончыкталтеш.
Зинам кокаже – Пелагея Павловна Семенова – ашнаш налын, да ӱдыр Шернур районысо Тоски (Антоново) ялыш илаш куснен. Мустай школышто куд классым тунем пытарымыж деч вара шочмо акаже Александра Ивановна тудым ала-могай амаллан кӧра Угарман кундемысе Васильсурск йочапӧртыш колтен. Ӱдыр изинекак медшӱжар лияш шонен. Илышыже неле лийын гынат, Йошкар-Оласе фельдшер-акушер школын фельдшер пӧлкашкыже тунемаш пурен.
Студент-влак фронтышко Кугу Ачамланде сарын икымше кечылаж гычак каяш тӧченыт. Комсорг Зинаида Васина митингыште тыге ойлен: «Ме, ӱдыр-шамыч, ӧрдыжеш кодын огына керт! Меат фронтышко шке кумылын каена!» Тунам тиде курсышто тунемше-шамычым фельдшер-акушер школ деч варат шинчымашым нӧлташ коденыт. Тыге самырык специалист Зинаида Ивановнам Марий Турек посёлкысо эмлымверыш трахоматозный инструкторлан пашам ышташ колтеныт. Тыште тудо йӧратымашыжым вашлийын, но еш илышыже кужун шуйнен огыл – марийже фронтыш каен, Вязьмам аралыме операцийыште вуйжым пыштен. Кокымшо гана тулыкеш кодмекше, ӱдырамаш шкежат сарыш шке кумылын каяш шонен пыштен.
Зинаида Васина элнам 1942 ий 20 июльышто Марий Турек районысо военкомат гоч аралаш каен. Лӱддымӧ санинструктор неле кредалмашлаште шке пашажым сайын пален, медикын порысшым тичмашнек шуктен. 1944 ий 23 мартыште Дрыбино ял верч кредалме годым сӧй пасу гыч сусыргышо 16 салтакым саргуралыштге луктын. (Тидым тымарте шылтыме документла гыч пален налынна). Тиде суапшылан Зинаида Ивановнам «За отвагу» медаль дене палемденыт.
Марий медиклан Сеҥымаш кече марте илаш пӱрен огыл улмаш. 1991 ий 21 июльышто лекше «Марий коммуна» газетыште Ким Васинын савыкталтше «Нуно пӧртылын огытыл» статьяж гыч пален налынна: Зинаида Васина пасусо ик госпитальыште медсестралан ыштен. 1944 ий 15 июльышто операцийлан кӱлшӧ хирургический ӱзгарым ямдылымыж годым нунын ӱмбак бандеровец-влак кержалтыныт да мемнан-шамычым пӱчкеден пытареныт. Тыге Зинаида Ивановнан ӱмыржӧ кӱрылтын… Тиде ийынак 5 сентябрьыште Марий Турек районысо военкоматыш извещений толын: «Старшина, санинструктор Васина З.И. 15 июля 1944 года, находясь на фронте, пропала без вести в д.Бобры Волковысского района Гродненской области». Но варажым верысе калык тудын веле огыл капшым муын, шот-рат дене тоен.
1962 ий майыште Россь оласе ик школ гыч йошкар следопыт-влак Зинаида Ивановнан ава лийшыже Марфа Дмитриевна Огородниковалан Сеҥымаш кечылан иза-шольо шӱгарлаш толаш ӱжмашым колтеныт. Илалше ӱдырамашын тазалыкше начар лийын, сандене шешкыжым тойымо верыш каен кертын огыл. Да ӱжмашыжат, ойлат, варарак толын.
Зинаида Ивановна Васинан личный картычкыж гыч: «Вольнонаемная, медсестра госпиталя легкораненных №4231 69-ой армии». Вес картычкыштыже тыге возымо: «Красноармеец, старшина, санинструктор 584-ой стрелковой дивизии 199-ого стрелкового смоленского полка Второго белорусского фронта». Землякна Сеҥымашым лишемдымашке надырым пыштымыжлан кок «За отвагу» да «За боевые заслуги» медаль-влак дене палемдалтын.
Зинаида Васинан лӱмжӧ нигунамат огеш мондалт, тудым Шарнымаш книгаш пуртымо.
Статьям Йошкар-Оласе медколледжын архивыштыже, Шернур районысо Мустай библиотекын сайтыштыже, Марий Элын Кугыжаныш архивыштыже мумо, тыгак Россий Федераций Обороно министерствын секрет гыч лукмо материал негызеш возымо.
Анна ЯНДЫКОВА, Йошкар-Оласе медколледжын Ф-11 группыштыжо тунемше студент,
Лилия РЫЧКОВА, Йошкар-Оласе медколледжын тоштержым вуйлатыше.
Савыкташ Маргарита ИВАНОВА ямдылен.
Йошкар-Оласе медколледж тоштерын архивше гыч налме фото
