Мӱй, шыште да тӱрлӧ ӱйым кучылтын ыштыме натуральный кремым мый икмыняр ий ончыч ик ярмиҥгаште налынам ыле. Тудо моткочак келшен. Но ямдылыше ӱдырамашын телефон номержым арален коден омыл да тетла налаш йӧнем лийын огыл.
А шукерте огыл Йошкар-Олаште «Туристический сувенир» всероссийский конкурсын окружной финалже эртаралте. Ончем: пошкырт кундем гыч толшо-шамыч коклаште ик ӱдырамаш лач тыгай сынан крем-влакым ончыкташ да ужалаш конден! Мый тунар чот куанышым! Да, мутат уке, тудын дене палыме лийна, мутланышна, вара ик кремжым нальым!
Тиде ӱдырамаш – Сария Даминова. Тудо кызыт Уфаште ила. Шке жапыштыже ты оласе педагогический институтышто руш йылмым туныктышо специальностьым налын, вара школышто ик ий пашам ыштен. Умбакыже кугыжаныш служащий лийын. Да мо Уфашке илаш куснен, ынде лу ий утла аважын рецептше почеш крем-влакым ямдыла. Йӧн дене пайдаланен, фестивальыште мый тудын деч интервьюм нальым.
– Сария, каласыза, пожалуйста, крем-шамычым ышташ тӱҥалаш шонымашда кунам да кузе шочын?
– Мыйын ачам мӱкшызӧ лийын. Тудо колхозын отарыштыже пашам ыштен, тыгак мӧҥгыштат мӱкшым кучен. Ачам чӱчкыдынак мӱкшызӧ-влакын совещанийышкышт коштын. А туштыжо нуно икте-весышт ден тӱрлӧ рецепт дене пайлалтыныт. Икана тыгай погынымаш гыч толмекше, ик рецепт нерген авамлан ойлен. Тудлан тиде келшен да ышташ тӱҥалын. Тулеч вара, мо шарнем, ме чыланат авамын ямдылыме эмлыше кремже-влак дене пайдаланенна. Ме ныл икшыве лийынна да изи годым камвозынна, йолнам сусыртенна але модын куржталме годым эмганенна. Кеҥежым шуко жапым эҥерыште йӱштылын эртаренна. Тидлан кӧра коваште чот кошкен. Чыла тыгай годым лачшымак аванан кремже-влак тӧрланаш полшеныт. Вараже нунын дене пошкудо-влакат пайдаланеныт.
Икана ик пошкудо ӱдырамашын ойлымыжым кызытат шарнем: «Креметшым киндыш йыген кочмо шуэш!» Тиде тунам мыйым, изи ӱдырым, чотак ӧрыктарен. Кызыт тудым моткоч умылем, вет ямдылыме кремем-влакым шкеат кочкам! Молан? Нунын составыштышт сай качестван натуральный вещества-влак гына улыт. Мутлан, логар коршташ тӱҥалеш, тудым пел изи совла наре шупшын коштам да чер эрта. А йоча-шамыч кузе чот йӧратат?! Ойлымышт почеш, кочкын ынышт пытаре манын, эсогыл шылташышт логалеш!
– Чыным ойлаш гын, тыгайым икымше гана колам! Тугеже Тендан кеч-могай кремдамат кочкаш лиеш?
– Туге. Кеч-кудыжын составшым лудын лекса – кажныже организмлан лӱдыкшыдымӧ.
Иктаж ныл ий ончыч Казаньыште илыше йолташ ватем ик кеҥеж кечын йыҥгыртыш да ойлыш: «Изи ӱдырем черланен ыле. Мый мом ышташат, кузе эмлашат пален омыл! Нимолан ӧрын, тыйын кремет-влакым ончен лектым да ӱплан ямдылыметым тудлан эр гыч кас марте пукшышым. Эрлашыжым эрланак тӧрланыш! Ӱшанет, уке?!»
Кевытлаште ужалыме ятыр кремыштыже возымо: «Не для приёма во внутрь». А вет коваштыжат – мыйынакыс, пошкудын огылыс! Тудо чыла шупшеш. Тугеже молан мый тушко кочкаш йӧрдымым йыгышаш улам? Мӧҥгешла, сайым, организмлан лӱдыкшыдымым йыгыман, вет тылеч вара секунд жапыште коваште гыч крем вӱрыш логалеш! Сандене коваштыш йыгыме коваштым веле огыл, эше кӧргымат пайдале вещества дене пойдара. А тыге гын, иммунитетым пеҥгыдемдымаш да чер деч профилактике.
Адакшым мо пӱртӱсыштӧ кече йымалне кушкеш, вияҥеш, чумыралтеш, тудо кугу, но айдемын шинчажлан койдымо вий (энергий) дене пойдаралтеш. Сандене, тыгай компонент-влакым кучылтын ыштыме кремым йыгымеке, айдемын коваштыже веле огыл саемеш, эше кумылжо нӧлталалтын, могай пашаже але марте эркын ышталтын гын, ынде кӱлеш семын воранен кертеш. Пӱртӱс теве тыге пашам ышта! Вет тудо – ӧрыктарыше, йомакысе гай, «юзо шӱлышан»! А кушто химий кучылталтеш, тудо, мӧҥгешла, организмнам лунчырта. Сандене ме «илыше» да сай качестван крем, моло дене пайдаланышаш улына.
– Тугеже Те чылажымат лачшымак авадан ыштымыж семын веле огыл ямдыледа, а шке гычат тӱрлымат шонен муыда, лектеш, вет авада, мутлан, тунам ӱплан кремым ыштен огыл докан.
– Туге. Авам эмлаш кучылташ келшыше крем-влакым гына ямдылен. Адакшым тидлан ушкал ӱйым кучылтын. Молыжо тудак лийын: мӱй, шыште. Иктаж-кӧ йодеш гын, мыят тыгайымак ыштен пуэн кертам. А такшым косметический крем-влакым ямдылем да тидлан натуральный кушкыл ӱй-влакым кучылтам. Нуно коваштыште вӱдыжгым кужунрак кучен кодаш полшат. Тыгодым тудо петыралт огеш шич, а «шӱла». Тыге гын, кислород дене пойдаралтеш. Мутлан, Клеопатра лач тыгай ӱй-влак дене пайдаланен. Но кеч-момат еҥ-влаклан темлыме деч ончыч, мутат уке, чылаж денат шке пайдаланен ончем. Лектыш да пайда улмым шижам да ужам гын веле ужалымашке луктам.
Космоэнергетике дене магистр, наставникем кедр пӱкш ӱйым моткоч йӧрата. Сандене пытартыш жапыште мыят тудым кремыштем кучылташ тӱҥалынам.
Изи годым ача але ава мемнам пелен налмышт годым тӱрлӧ шудо, кушкыл, пеледыш нерген каласкаленыт да палдареныт: тиде кушкылын вожшым кочкаш лиеш, а тиде кушкылын вондыжо, тудын – лышташыже, тидын пеледышыже пайдале улыт. Вараже шкежат нуным погаш тӱҥалынам. Тыгодым ачам ден авамын ойлымыштымат шарненам. Умбакыже ты шотышто, тыгак БАД (биологически активные добавки), натуральный витамин-влак нерген тӱнямбал кӱкшытан тӱрлӧ лидер-шамычын каласкалымыштым колыштынам, шинчымашым погенам. Мый ынде 20 ий ик эмымат, таблеткымат йӱын омыл, врач-шамыч декат коштмашем уке. Чылажымат пӱртӱс пуымо «эм» дене паремдем. Теве кызыт тендан дене мутланыме жапыште мый поланым эрыктен шинчем. Ончыкыжым тудым мӱй дене пырля лугем да тиде «илыше» варене лиеш. Илыш эре молан-гынат туныкта, могай-гынат у шинчымашым шкежак пуа.
– А Те эмлыше крем-влакым огыда ямдыле?
– Тыгайымат ямдылем. Нуным мый «мӧҥгысӧ доктор» манам. Тидланже лӱмынак вӱршудо (зверобой) ӱйым кучылтам.
Кремем-влакым специальный военный операцийыште улшо-влаклан колтедем. Икмыняр жап ончыч ик кечын ӱдырамаш йыҥгыртыш да ойла: «Мыйын пелашем фронтышто. Тудын йолжо эмганен улмаш да командирже кремдам пуэн. Кастене йыген, а эрлан йолжо тӧрланен. Моткоч кугу тау тыланда». СВО гыч мылам Тауштыман серышымат колтеныт.
Такшымат эмлен кертше веле огыл, косметический кремем-влак дене пайдаланыше-влаклан нунын полшымышт шотышто примерже моткоч шуко. Иктын, мутлан, экземыже эртен, весын шелше тӱрвыжӧ нигузе паремын кертын огыл да ты нелылык деч утлен. Кумшо тылеч вара кукшо коваштыж деч йӧршын утлен. Но мый эре ойлем: «Мый доктор омыл. Кремем полшен гын, пеш сай». Пӱртӱсыштӧ йырна чылажат мыланна сай, пайдале, кӱлешан лийже манын ышталтын. Тидын дене пайдаланен да нуным кучылтын гына моштыман.
– Кремым ямдылаш мӱйым, шыштым, молым кушто налыда? Але ача-авадан сомылжым иктаж-кӧ шуя?
– Кугурак изам мӱкшым ончен огеш керт, молан манаш гын тудын –аллергий. А шольым онча. Ондак ачам родо-шамычлан чылаштлан кузе кум литран банке дене мӱйым йокма шотеш пуэда ыле, ынде шольымат мемнам тыгак куандара. Тений кугу моклака чапле шыштым пуэн колтен. Тау тудлан! Но мылам чылажат шуко кӱлеш, сандене тӱҥ шотышто налам. Но палыме-влак деч гына, вет нунын чылажат сай качестван.
– Ончыкылан шонымашда могай?
– Шонымашем моткочак сай: пӱртӱс пуымо натуральный вещества-влакым кучылтын ямдылыме крем дене тек шукырак еҥ пайдалана да лектышым шижеш. Мый утларак еҥын шинчажым да пылышыжым «почнем». Кеч кызытат шукыж годым кугу партийым йодыт. Шкежат чӱчкыдынак ярмиҥгалашке, моло мероприятийлашке ушнем. Тыгай годым ыштен шукташем куштылгыжак огыл. Теве лишыл жапыште Москвашке кайышаш улам. Тушко пел тӱжем наре атым наҥгайыман. Сандене ончыкыжым кремым ямдылыме шкешотан производствем шарынем. Но тыгай пашам шукташ чыла тидым шижын да умылен моштышо айдеме лийшаш. Кӧ логалын тудлан тыгай сомылым ӱшанен ом керт. Вет кремым мый лабораторийыштем ямдылем да тыгай годым телефонемат йӧртем. Молан манаш гын, Юмылан пелештыман, нӧлталтше кумылем волышаш огыл. Эшежым нуным ямдылаш тӱҥалмем деч ончыч шке полышкалышем-влакым – суксем, аралтышем-шамычым – полшаш йодам. Мом ыштем, чылажат еҥ-шамычлан сайлан гына лийже манам. «Во благо», – ойлем. А тиде – моткочак кугу виян мут. Кремем дене пайдаланымеке, еҥ-шамычлан тиде «благо» манмыже тӱрлӧ семын: сай кумыл, тазалык, иммунитет, вий дене – толжо манын йодам. Санденак нунылан лӱмымат келшен толшым пуаш тыршем. Але марте, мутлан, «Гармония», «Изюминка», «Наслаждение», «Вдохновение», «Волшебница» лӱман-влак улыт. Пытартышыжым «Жемчужина» манынам. Кажныжын лӱмжак куандарыже да налшылан сай кумылым пӧлеклыже манын шонем.
Теве кузе чылажат ышталтеш! Паледа, Сария дене мутланымеке, икте шотышто моткочак чаманем: «Волшебница» кремжым молан иктым веле налынам? Тудо тынар чот пайдале улмаш! А могай тудо тамле пушан?! Да «мӧҥгысӧ доктор» радамыш огеш пуро гынат, эмла! Посылке дене колташ йодшаш гын веле?
(Пайдаланыме деч ончыч врач дене каҥашыман.)
Любовь Камалетдинова мутланен
Авторын фотожо
