Йыргешке ӱстел воктене
Чоҥынет – каҥаше
Марий Элын мер палатыже йыргешке ӱстел воктене регионышто олам чоҥымо политике дене кылдалтше каҥашымашым эртарен. Тудым палатын председательже Герман Дементьев вӱден. Каҥашымашке кучем орган, мер палате ден организаций, чоҥышо компаний ден республикысе рӱдӧ СМИ-влакын еҥышт ушненыт.
Кажне муниципал образованийын шке кумдыкшым вияҥдыме планже уло. Эртыше кум ий жапыште нине генеральный манме планлам уэш ончен лекме да кызытсе жаплан келыштараш тыршыме. Ынде нине кумдыклам комплекснын вияҥдымылан тӱткыш ойыралтеш. Тидын нергенак докладым ыштыш Чоҥымо паша, архитектур да илыме вер ден коммунал озанлык министерствын отделжым вуйлатыше Илья Козлов.
Республикнан рӱдолажым комплекснын вияҥдымаш кок тӱҥ корно дене кая – аварий лӱдыкшан тошто пӧртлам кораҥдыме да уым чоҥымо але у верлаште илыме вер ден социальный объектлам нӧлтымӧ негызеш, палемдыш Йошкар-Ола округ администраций вуйлатышын алмаштышыже Алексей Игитов.
Но илемлам вияҥдыме годым йырвелым арален кодымо, тыгак чоҥымо план дене калыкым палдарыме нергенат мондымо ок кӱл, уке гын вара умылыдымашат лектын кертеш, каласыш пӱртӱс поянлык, экологий да йырвелым аралымаш министр Алексей Киселёв.
Тидыжак Йошкар-Олаште илыше-влак коклаште ик гана веле огыл пӱсӧ мутланымашым ылыжтен. Ты ганат каҥашымаш тидын денак кылдалте. Ик амалже теве могай. Олаште Шернур трактыш лекме корно ден Изи Какшан эҥер кокласе кумдыкышто 2009 ийысе генеральный план почеш каныме да йӱштылмӧ вер, ужар парк да спорт комплекс, велосипед да ече дене коштмо вер лийшаш улмаш. А ты жапыште корнын ик велныже илыме у микрорайон кушкын. Самырык еш-влак, эҥер, олык да тумер велыш ончышо пӧртлаште пачерым налын, ончыкыжо чыла тугак, план почеш, лиеш манын шоненыт. Адакше 2019 ийыште тунамсе регион вуйлатыше тыште Тӱшкан каныме рӱдер лийшаш да тудлан проект ямдылалтме нерген каласен.
А икмыняр жап гыч ты кундемыштак шуко пачеран пӧртлам нӧлтымӧ план лектын. Лач тунам спорт ден каныме вер лийын шудымо, а тумерлан лӱдыкшӧ лийме нерген ойлыштмаш тарванен. Мирный микрорайонышто илыше-влакын инициативный группышт да мер активист-влак ончычсо планым аралаш пижыныт. Калык коклаште йодыштмаш эртаралтын да тидын негызешак ты кундемым каныме да спорт вер семын арален кодаш кӱлмӧ нерген иктешлымашеш кидпале пышталтын.
Но кодшо ийын декабрьыште Йошкар-Оласе погынымашын депутатше-влак, мер калыкын ваштареш улмыжым ончыде, ик йӱк дене манме гай тушко вашталтшым пуртеныт да ты верыште шуко пачеран пӧртлам нӧлташ темлыме ой дене келшеныт. Олан ончычсо мэрже тидым тыге умылтарен: ты кундемым кӱлеш семын тӱзаташ бюджетыште средства уке, а чоҥымо пашам шукташ келшыше компаний икмыняр миллиард теҥге инвестицийым пышташ ямде. Тидат веле огыл, тудо йочасадым чоҥаш, школлан верым кодаш да олан администрацийжылан проект ден смете документацийым пуаш сӧра. Да мо шонеда, еҥ-влаклан адакат келшаш да сӧрымым вучаш гына кодеш…
Мо оҥайже, ты каҥашымаште лачак тиде йодыш дене кылдалтше компанийын, «Казанский Посад» специализироватлыме чоҥышо ООО-н, директоржо, Марий Эл Кугыжаныш Погынын депутатше Руслан Муталиевлан мут пуалте. Тудо оласе инфраструктурым вияҥдыме нерген йодыш гыч тӱҥале да палемдыш: тусо сеть пеш чот тӱганен, а у проект – тиде у инфраструктур. Но чоҥышо компаний-влаклан вияҥашышт федерал средствам савырыман. Паша пайдалык (рентабельность) изи улмылан кӧра таче ик компаният шке оборот средстваж кӱшеш чоҥен ок керт, кугу процентан кредитым налаш логалеш. Ӱчашымашым лукшо у стройкыштат тудо ты йӧнланак эҥерташ шона. У микрорайоным комплекснын чоҥымо дене гына ок серлаге, шошым вӱд шарлыме деч Изи Какшан эҥер серымат ту кундемыште компаний кӱшеш нӧлталаш сӧра. Шерге, но кӱлешан паша.
Сандене тыгай темлымашат йоҥгалте: оласе пӱнчер ден тумер кундем-влак поснак аралыме верлан шотлалтыт, тушто иктаж-мом чоҥаш планироватлыме годымак специалист-влак дене веле огыл, калык денат каҥашыман, мом кузе ышташ шонымым умылтарыман. Тунам ваштареш шогалшат шагал лиеш. Тыгай ойымак колаш логале элгӧргӧ политике, верысе самоуправленийым вияҥдымаш да юстиций министр Антон Мирбадалев, Россий ден Марий Эл мер палатын еҥже Роман Золотухин да моло дечат.
Йыргешке ӱстел воктене погынышо-влак тыгай иктешлымашке тольыч: мемнан илемна вияҥшаш да еҥ-влаклан йӧнан лийшаш, но тыгодым кажне велын шонымашыже шотыш налалтшаш. Сандене кеч-момат чоҥаш тӱҥалме деч ончыч каҥашымашке лукташ кӱлешлан шотлымо.
Юрий ИСАКОВ
Авторын фотожо
