Кодшо кечылаште Марий Элыш Россий Президент пеленысе Гражданский обществым вияҥдыме да айдемын праваже шотышто советын еҥже, «Независимый общественный мониторинг» (НОМ) ассоциацийын председательже Александр Брод толын.
Республикыштына тудо кок кече лийын.
Икымшынже Марий Эл Общественный палатын да Мер эскерымаш штабын чолга еҥже-влак дене йыргешке ӱстел эртаралте. Тушто А.Брод регионышто сайлымаш деч ончычсо кампаний кузе кайымым аклыш. Тӱҥалтыште палемдыш:
‒ Пытартыш 25 ий жапыште Марий Элыш мый нылымше гана толынам. Кок ий ончыч республикыште лиймем деч вара кылым утларак пеҥгыдын кучаш тӱҥалынна. Тунам ме тыште регион вуйлатышым сайлымаш мониторингым эртаренна.
Регионлаште лийме годым, а мый але марте элнан лу субъектыштыже лийынам, Эскерымаш мер штаб-влакын еҥышт дене вашлиям, общественный эскерыше-влакым кузе ямдылымым ончем, аклем. Мый рашемдынем: пытартыш ийлаште эксперт-влакын пулышт кузерак кушкын, кандидат ден политический партий-влак дене вашкыл могай. Палемден кертам: Марий Эл Республикын Эскерымаш мер штабше тиде жапыште утларак чолгаҥын, ешаралтын. Тушто у еҥ, у эксперт-влак улыт. Ӱшанем: сайлымаш процесс вошткойшын, чын эртыже манын, Штаб кугу рольым модын кертеш.
Александр Брод тыгак НОМ-ын эртарыме пашаж нерген каласкалыш, пӱтынь элна мучко избирательный кампаний-влак кушто да кузе кайыме денат палдарыш.
– Тиде кампаний кугу нелылык деч посна эрта. Мемнан задачына – «кидым вӱршерыште кучаш», – палемдыш НОМ председатель.
Тылеч вара сайлымаш нерген презентацийым ончыктыш да тудын дене кылдалтше ятыр йодыш нерген ойлыш, ушештарыме семын палдарыш.
Марий Элыштте сайлымаш кампаний кузе кайыме нерген Общественный палатын председательже Герман Дементьев ден Мер эскерымаш штабын председательже Евгений Кузнецов ойлышт. Евгений Кузнецов эше ик гана ушештарыш: 6-8 сентябрьыште республикыште тӱрлӧ кӱкшытан сайлымаште 1353 депутатым сайлаш тӱҥалына. Кызыт общэственный эскерыше-влакым туныктат. Тений республикыштына сайлымаш годым икымше гана Электрон йӱклымаш илышыш пурталтеш, сандене тудын дене кылдалтше кугу паша ышталтеш.
ДЭГ нерген мутланымашке погынышо ден эксперт-влакат ушнышт да тиде йӧн, тыгак сайлымашын кум кече шуйнымыжын сай ден уда велже нергенат ойлышт.
У йӧн дене йӱклымӧ годым еҥ-влак нелылыкым ынышт шиж манын, Александр Брод, мутлан, лӱмынак «шокшо линийым» почаш да ен-влакым тургыжландарыше йодыш-влаклан вашешташ, мом кузе ышташ кулмым умылтараш темлыш.
Кум кече шуйнышаш сайлымаш нерген тыге ойлыш:
‒ Практике ончыкта: йодыштмашым эртарымашке ушнышо еҥ-влак кокла гыч шукынжо тидым сайлан шотлат. Тыге нуно пашам ыштенат, каналтенат да йӱкленат шуктат. Тыгак эскерыше-влаклан нагрузко изи лиеш. Сайлымаш ик кечын эрта гын, участкылаште кугу черет-влак чумыргат. А УИК-лаште робот-шамыч огыл, илыше еҥ-влак пашам ыштат. Сандене ласка паша обстановко лийшаш. Южо регионышто сайлымаш кок кече, южышто кум кече эрташ тӱҥалеш.
Йыргешке ӱстелым мучашлыме годым Александр Брод палемдыш:
‒ Марий Элыште сайлымаш кампаний келшен толдымо тӱрлӧ уда уверым шаркалыме деч посна эрта. Тек ончыкыжымат тиде аралалт кодеш.
Любовь Камалетдинова
Авторын фотожо
