Йошкар-Олаште Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кечым кумдан палемденыт.
Российыште православный святой-влак Петр ден Феврония Муромскиймытым шарныме лӱмеш ий еда 8 июльышто Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кече палемдалтеш. Ӱмаште Российын президентше В.Путин пайремлан официальный статусым пуэн.
Тиде кечын тӱҥ символжо – ош висвис. Пайрем россиян-влак коклаште ий еда вийым налеш: пӧръеҥ-шамыч ӱдыр таҥыштым марлан лекташ йодыт, мужыр-влак ешаҥмыштым закон почеш пеҥгыдемдат.
Маристатын палдарымыж почеш, ӱмаште республикыштына 3596 мужырым регистрироватлыме, тидыже 2021 ийысе деч 15,1 процентлан шукырак. Ӱдыр-влак чӱчкыдынжӧ 20-24 ияш марлан лектыт, пӧръеҥ-шамыч 25-29 ияшышт годым ешым погат.
Ош тӱняшке 5687 аза – 51,3 процент эрге да 48,7 процент ӱдыр – толын, тиде чот 2021 ийысе деч 11 процентлан шагалрак. 74,3 процент йоча закон почеш регистрироватлыме ешыште шочын.
* * *
Пайрем вашеш Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев Советский районышто 40 ий утла пырля илыше кум мужырлан «За любовь и верность» медаль ден пӧлекым кучыктен.
Наградым вате-марий Галина Ивановна ден Геннадий Александрович Бастраковмыт налыныт. Нуно 60 ий пырля илат. Ик ӱдырым ончен куштеныт, кызыт кок уныкан улыт. Тиде еш шке йӱлажым пеҥгыдын куча, икте-весым йӧратен да пагален ила.
Людмила Геннадьевна ден Вячеслав Трофимович Рыбаковмыт шӧртньӧ сӱаным палемденыт. Коктынат медицине пашаеҥ улыт. Ешышт чӱчкыдын иквереш погынымо, кугезе йӱлам шуктымо, вашла умылымо, пашам йӧратыме да унам вашлийыш моштымо дене ойыртемалтеш. Нуно таза илыш-йӱлам кучат, пошкудо-влаклан эреак полшаш ямде улыт. Мужыраҥмыштлан пел курым эртен гынат, икте-весыштым кызытат йӧратат да пагалат. Кок йочам ончен куштеныт, кызыт эше куд уныкаштлан куанен илат.
Эльтемеровмытын еш стажышт – 40 ий. Ольга Константиновна ден Альберт Владимирович йоча годсек палыме улыт: ик ялыште шочын кушкыныт, ик школышто тунемыныт. Тиде уста, ваш келшен илыше кугу еш. Нунын кум йочашт, вич уныкашт улыт. Вате-марий ялыште пагалымаш дене пайдаланат.
Регионым вуйлатыше кажне ешым шушаш пайрем дене саламлен, нунын икте-весым йӧратен да пагален илымыштым самырык мужыр-шамычлан пример шотеш конден.
«Ончылныда вуем савем. Пырля илаш – пел паша, тӱҥжӧ – икте-весылан йӧратыме да йӧратыше, эҥертыш лийын кодаш, ойгымат, куанымат пырля пайлаш», – манын Юрий Зайцев.
Марий Элым вуйлатыше самырык еш-влакымат пайрем дене саламлен да тыланен: «Шукынжо пырля илаш тӱҥалында веле, тыланда эше шуко чаракым сеҥаш, йочам ышташ логалеш. Икмыняр лу ий гыч тыландат «Могай кугу да пеҥгыде еш» манмым колаш тыланем. Йомартле пайрем дене чыладамат саламлем. Пиалым, перкелыкым, тыныслыкым да порылыкым тыланем. Ойгышто, куаныште, эсогыл шургымаште йӧратыше айдеме лийын кодаш кӱлеш, тыгай ешым гына нимо огеш ойыро».
* * *
Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кечылан пӧлеклалтше республиканский пайрем Марий Элын рӱдолаштыже 8 июльышто эртен. Тиде кечын Патриарший площадьыште калык-прикладной сымыктышын тематический ончерже, йоча-шамычлан площадке-влак: шовын шӱвыроҥ шоу, ходулист-влак, аквагрим, «Звезда» АНО деч кинологический фристайл, фотозоно, моноорава, батут – пашам ыштеныт. Калыкым мурызо Александр Речкин ден «Марий памаш» фольклор-этнографический калык ансамбль куандареныт.
* * *
Тиде кечын Марий Элыштына 39 у еш шочын. Мужыраҥме нерген икымше таныкым Галина ден Александр Гавриловмыт налыныт.
– У еш – тиде эре кугу пиал. Икте-весыдам йӧратыза, аклыза, пагалыза да аралыза, икте-весыланда полшыза. Мый тыланда пеҥгыде тазалыкым, пиалым, йӧратымашым, кужу да пиалан еш илышым тыланем, чыла шонымашда шукталтше», – самырык мужырым саламлен регионын паша да социальный аралымаш министрже М.Островская
Йӱла почеш Гавриловмыт еш Перинатальный рӱдер ончылан самырык ваштарым шынден.
* * *
Пайремын торжественный ужашыштыже Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже Ольга Бадма-Халгаева погынышо калыкым республикым вуйлатышын лӱмжӧ дене саламлен да Йошкар-Олаште илыше вате-марий Валентина Александровна ден Валентин Алексеевич Рязановмытлан, Марий Турек район гыч Тахира Закировна ден Шарифул Гибасович Рахматуллинмытлан, Параньга район гыч Гельнура Гараевна ден Харис Ахметович Мухаметгалиевмытлан, Юрино район гыч Любовь Вячеславовна ден Геннадий Яковлевич Антроповмытлан, Килемар район гыч Зоя Ананьевна ден Валерий Андреевич Суриновмытлан «За любовь и верность» медальым кучыктен. Саламлымашке митрополит Иоаннат ушнен. Палемдыме мужыр-влак 50 да тылеч утларак ий пырля илат.
«Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кече – шуко ий пырля илыше, поро шарнымаш ден йӱлам аралыше, поян альбомым чумырышо пеҥгыде еш-влакын пайремышт. Республикыштына лачшымак тыгай еш-шамычын шуко улмышт куандара. Те сай йоча-влакым ончен куштеда да мыланна пример улыда», – саламлен регионын паша да социальный аралымаш министрже Марина Островская да «За любовь и верность» медальым Медведево район гыч Татьяна Игоревна ден Александр Владимирович Кошкинмытлан, Волжск гыч Светлана Анваровна ден Алексей Михайлович Уралевмытлан, Козьмодемьянск гыч Тамара Алексеевна ден Михаил Сергеевич Пакутинмытлан, Морко район гыч Лидия Калистратовна ден Валерий Анатольевич Васильевмытлан, Шернур район гыч Анна Алексеевна ден Борис Николаевич Тымбаршевмытлан кучыктен. Палемдыме вате-марий-влак 40 да тылеч утларак ий пырля илат.
«За любовь и верность» медаль дене наградитлыме торжественный ужашыште Марий Эл Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Наталья Козловат участвоватлен. Тудо Курыкмарий район гыч Елена Леонидовна ден Александр Мефодьевич Королевмытым, Волжский район гыч Лидия Сергеевна ден Евгений Константинович Усковмытым, Кужэҥер район гыч Анжелика Евгеньевна ден Андрей Аркадьевич Милютинмытым, Оршанке район гыч Валентина Петровна ден Вячеслав Вячеславович Ивановмытым, Звенигово район гыч Ольга Михайловна ден Олег Афанасьевич Тараевмытым наградитлен. Нине мужыр-влакын еш стажышт – 30 да тылеч утларак ий.
* * *
Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо кечылан пӧлеклалтше республиканский пайрем «Шӧртньӧ граммофон» премийын лауреатше, «Шӱдыр-влакын фабрикышт» шоун участникше, мурызо Согдианан да Йошкар-Ола да Казань гыч диджей-влакын выступленийышт дене мучашлалтын.
Маргарита ИВАНОВА
Д.Речкинын фотожо
