ЙӰЛА МАРИЙ ЙӰЛА

Шыже — Ӱдырсийым эртарыме жап

31 октябрьыште Марий самырык театрыште уш-акылым да моторлыкым  ончыктышо «Ӱдырсий» конкурс эртаралтын.

Тушко Волжский районын чолга ӱдыржӧ Татьяна Яковлева, Морко районышто шочын-кушшо Лиана Ямнеева, Курыкмарий район гыч Ирина Салтыкова, Кужэҥер районын ӱдыржӧ Виктория Мамаева, Оршанке район Пуял гыч Виктория Мочалова, Провой кундемын самырык туныктышыжо Татьяна Батаева, Марий Турек район гыч Розалия Осинова, Советский районын ӱдыржӧ  Оксана Епанова да Морко район Нуръял Корамасыште шочын-кушшо, «Марий Эл» газетнан самырык журналистше Ольга Мошкина ушненыт. 

Участник-влакын икымше конкурсышт «Марий ӱдыр мый улам» маналтын. Ӱдыр-влак тӱрлӧ йӧным кучылтын, шкешт дене палдареныт. Тыгодым иктышт  муреныт, куштеныт, а весышт, шочмо кундемым, марий калыкым моктен, сылнымут корнылам йоҥгалтареныт.

Юлсер кундемын ӱдыржӧ Татьяна Яковлева чолгалыкше дене тӱҥалтыштак ойыртемалтын. Таня республикыште веле огыл, Российыштат эртыше тӱрлӧ конкурсыш ушнымыж нерген оҥайын каласкален. «Марий Эл студенчествын миссше» конкурсышто «Мисс Грация», «Марий Элын жемчужиныже» конкурсышто «Мисс Талант»  лӱм-влак дене палемдалтын, а «Татьяна Поволжья» конкурсышто тӱҥ призым сеҥен налмыж дене уло марий калыкым куандарен.

А Татьяна Батаева 9 шочшан ешыште шочын-кушкын. Изинекак сӱретлаш йӧратыше ӱдыр кызыт Кужмара да Чакмарий йоча сымыктыш школлаште туныкта.

Лиана Ямнеева — конкурсант-влак кокла гыч эн самырык. Тудо Шеҥше кыдалаш школышто тунемеш. Спортлан шӱман, шочмо калыкын тӱвыражым, йӱлажым шымла.

Марий калыкнан тӱвыраже, йӱлаже молын деч палынак ойыртемалтеш. Тидын нерген кундемыштына илыше кугурак-влакат ойлат. Тидлан кушкын толшо тукымымат изинекак шӱмаҥдыман. Тиде амал денак пайремын кокымшо конкурсыштыжо ӱдыр-влак йӱлам палымыштым ончыктеныт. Ты гана «мӧҥгысӧ пашашт» сӱан дене кылдалтше лийын. Виктория Мамаева Йывансола тӱвыра пӧрт пеленысе фольклор ансамбль дене пырля «У вате лийме», а Лиана Ямнеева ден Татьяна Батаева «Ӱдырым мӧнгыж гыч луктын наҥгайымаш» йӱлам ончыктеныт. Гармоньым шоктымо, тӱмырым пералтыме почеш сӱан вате-влак сылне такмакым чотак рашкалтареныт, эсогыл залыште шинчыше-шамычат верыштышт тавалтеныт.

Т.Яковлеван «Ӱдырлан шондыкым погымаш» йӱлаж гоч шуко оҥайым пален налын кертынна. Мутлан, кумалтыш вургемым пыштыме деч ончыч шондыкым юмын вӱд дене шӱялтыман, а пундашышкыже ший оксам пыштыман улмаш. Тиддеч вара тушко Таня аважын, коважын ойлымыж почеш кум йӧратыме тувыржым, кӱпчыкым, 7 ший совлам, шоктем (еҥын осал шомакшым тудын гоч шӱраш манын), висам (ойлышаш шомакым вискален ойлаш манын), кӱнчылавондым (шӱдыр дене кузе коктын пашам ыштат, тугак пелаш дене пырля кеч-могай пашам пырля ыштышт манын), ложашым пыштен.

Коллегына О.Мошкинан «Памаш вӱдлан волымаш» йӱлаже шукыштлан у лийын, шонем.   Тудо сӱан эрлашыжым йолташ ӱдыржӧ дене памаш деке вӱдлан волен. Вӱдым ведраш коштал налмеке, пӧлек шотеш лышташым пыштен да Вӱдавалан тыгерак пелештен: «Кечывалым толам гынат, йӱдым толам гынат, ит лӱдыктӧ. Йодам тый дечет, вӱд гай яндар илышым. Ончыклык пӱрымашем, еш илышем волгалтын шогыжо».  

Оксана Епановам коваже поро мут дене сугыньлен да чыла сайым тыланен да шӱшерым кучыктен. А шӱшерже тыглай огыл, тудо аралтыш семын лийын.

Курыкмарий кундемын чолга ӱдыржӧ Ирина Салтыкова «Ош патям куштымашым» ончыктен. Сылне сем почеш ӱдыр-каче куштеныт, а нунылан ӱдыр-рвезе-влак ший оксам кышкеныт.

Ӱдыр-влаклан йӱлам ончыкташ шке кундемышт гыч толшо фольклор коллектив, тыгак йолташышт-влак полшеныт. А мемнан пашаеҥна Ольга Мошкиналан  марий вургемым Марий тӱр рӱдер (вуйлатышыже И.Степанова) ден кидмастар Надежда Акиева пуэныт. 

Уш-акылым тергыме конкурс участник-влакым веле огыл, залыште шинчыше-шамычымат шонаш, тургыжланаш таратен. Такшым йодыш-влак утыждене неле лийын огытыл: Икымше марий гимнын авторжылан кӧ шотлалтеш? Ташлама корка пайремым кунам эртарат? Изи йочалан кепшылым молан руалыт? Йочан вургемышкыже булавкым молан пижыктат? Тора корныш тарванышылан кинде курикам молан пуэн колтат?.. Туге гынат кок йодышыжланат тӱрыс вашмутым иктат пуэн огыл.

Этномодо конкурсышто ӱдыр-влак, сылне марий вургемым чиен, сценыште моторын коштын эртеныт. Кажныжын чиемжым тӱрлӧ куэм дене ургымо, кажныжым марий тӱр дене сылнештарыме. Нуным ончен, кумыл нӧлталтын,  чоным куан шӱлыш авалтен, да ушышто ик шонымаш пӧрдын: марий тӱран тувыр деч моторжо мо уло, ала?

Конкурсышто ӱдыр-влакын мастарлыкыштым жюри аклен. Нуно тыгай номинацийыште сеҥыше-влакым палемденыт:

«Пампалче» – Виктория Мамаева;

«Йӱксалче» – Ирина Салтыкова;

«Ушанче» – Ольга Мошкина;

«Семалче» – Розалия Осинова;

«Шымалче» – Виктория Мочалова;

«Кумыл налше» – Татьяна Батаева;

«Тыматле» – Оксана Епанова;

«Сото вий» – Лиана Ямнеева.

А Гран-прим Татьяна Яковлева налын.

«Ӱдырсий» конкурс деч ончыч Марий тӱвыра рӱдерын сайтыштыже ӱдыр-влак верч йӱклымаш эртен. Тушто Виктория Мамаева сеҥен. Тудо 3340 йӱкым поген.  

Пайремым «Марий памаш», «Марий мурсем», «Юкече», «Ныжыл сем» ансамбль-влак, мурызо-шамыч Анатолий Зарецких, Вадим Краснов, Алексей Юнусов мурышт да куштымашышт дене сӧрастарышт. Вӱдышӧ-влак Александр Бирюков, Артём Куклин да Алексей Юнусоват мыскараче койышан улмышт дене кумылым нӧлтеныт.

Алевтина БАЙКОВА.

М.Скобелевын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий