«Ӱшаным сулаш тыршем»
Ноябрь тӱҥалтыште Ижевскыште Лидерствын национальный школжын мероприятийже эртен. Тушко регионлаште калык-влак кокласе кылым пеҥгыдемдымаште чолган пашам ыштыше-влак чумыргеныт. Нунын коклаште тачысе лаштыкнан унаже Марий Эл Республикысе Калык усталык да тӱвыра ден каныме паша шотышто шанче-методике рӱдерын калыкле тӱвыра-влак пӧлкам вуйлатыше Максим Алгайкинат лийын. Тудым Российысе финн-угор калык-влак ассоциацийын самырык-влак ушемын вуйлатышыжлан сайленыт.
– Максим, жапет поро лийже. Тыйым мер илышыште у тошкалтышыш кӱзымет дене саламлем. Россий АФУН-ын самырык-влак ушемым вуйлаташ ӱшанен пуымылан чоныштет мом шижынат?
– Мутат уке, мылам тиде вучыдымо лийын. Тиде школыш мийыше 120 участник ик йӱк дене мыйым ойырен. Тыгай йодмашан пашам шукташ кугу чытыш, моштымаш кӱлыт. Кертмем семын тыршаш, погымо командем дене сомылнам вияҥден колташ тыршем, ӱшаным сулаш тыршем.
– Лишыл жапыште ыштышаш паша план дене палдарен кертат?
– Ыштышаш сомыл шуко. Кызыт Российын тӱрлӧ регионжо гыч тиде школыш мийыше куратор-шамыч дене кылым кучена. Нунын шонымашыштым планышкына пуртена. Теве 24 ноябрьыште Ава кечылан пӧлеклалтше акцийым эртаренна. Российыште илыше финн-угор калык гыч лекше ӱдыр-рвезе-влак шочмо йылмышт дене ава-влакым саламленыт. Тиде видеом Россий АФУН-ын самырык-влак ушемын Вконтакте соцкылын лаштыкыштыже ончаш йӧн уло. Ончыкыжым Телеграм-каналыштат шкенан лаштыкна лиеш.
Тыгак Марий Элысе районлаште илыше чолга ӱдыр-рвезе-шамычым чумыраш, Калык усталык пӧрт, рӱдер пелен этноволонтёр корпусым ышташ шонымаш уло. Волонтёр-шамыч марий йӱла, тӱвыра, пайрем дене кылдалтше мероприятийлаште полышкалыше лийыт.
Марий Элыште илыше вес калыкын ӱдыр-рвезе-шамычымат пашашкына ушаш, нунын тӱрлӧ пайремыштым кузе эртарымыштым ончаш, тушеч шкалан кӱлешанжым налаш тӱҥалына. Кеч-могай пашам кугурак еҥ-влакын полышышт деч посна эртараш огеш лий. Мыланна Россий АФУН вуйлатышын алмаштышыже, Марий Эл Кугыжаныш Погынын председательже Михаил Зиновьевич Васютин полыш кидым шуя, каҥашым пуа. Тудлан таум каласыме шуэш.
– Лидерствын национальный школыштыжо шкаланет мом кӱлешаным налынат, пашаште тидым кузе кучылташ шонет?
– Икымше гана тыгай школ тений июльышто Саранскыште лийын. Мемнан делегацийна тушто шкенжым сайын ончыктен. А 7-8 ноябрьыште Ижевскыште эртыше школышто Российын тӱрлӧ регионжо гыч ик эн чолга ӱдыр-рвезе-шамыч погыненыт.
Тиде гана Лидерствын школыштыжо ятыр туныктымо мероприятий эртен. Поснак шочмо йылмым аралымылан пӧлеклалтше темлымашым, каҥашым колышташ оҥай да пайдале ыле. Тыгодым ты сомылышто у технологийым кучылтмо чот полша. Мутлан, Богдан Витальевич Анфиногеновын удмурт йылме дене пашам ыштыше «Даур-ТВ» интернет канал проектше тыште лач келшен толеш. Тыгак Ижевскыште у еҥ-влак дене вашлийме, вес регионласе калык дене кылым ыштыме ончыкылык пашаштына кушкаш, вияҥаш полшышаш.
– Оршанкысе шуко профилян колледжым тунем лекмеке, корнет школыш такыртенат. Тушто пашам ыштыме тылат мом пуэн?
– Ссуз деч вара шочмо Кужер тӱҥ школышто пашам ыштенам. Тушто кум ий туныктенам. Тӱҥалтыш класслаште туныктышо чыла предметым палышаш, кажныжлан кӱлын ямдылалтман. Ик ий туныктышат, директорын алмаштышыжат лийынам. Нелылыкше лийын, но икшыве-влак дене пашам ыштыме чыла йӧсым мондаш полшен. Ӱдыр-рвезе-шамыч мылам ончыко каяш, эре ум кычалаш туныктеныт.
Туныктымо классыштем тунемше-влак 6-шо классыш вонченыт. Нунын дене кылым тачат кучем. Ӱдыр-рвезе-шамыч мыйым тӱрлӧ мероприятийым ышташ таратат, шке шонымашышт дене пайлалтыт. Мутлан, кеҥежым походыш миен коштына, школышто але ялыште спорт мероприятийым эртарена.
Южгунам школышто пашам ыштыме пагыт порын шарналтеш, но ик верыште шогаш ок лий. Илыш мыйым Калык усталык рӱдерыш конден. Тыште пашам ыштымемлан ынде ий ий лиеш. Красный Стекловар ял илем кундемыште депутат улам. Икымше гана 2019 ийыште сайленыт, тений ты кундемын депутатше лияш кокымшо гана ӱшаненыт.Ты пашаштат кыртмен пашам ыштена. Депутат корпус полшымылан эҥертен , ял калык дене шӱгарлам тӱзатыме, тушто саварым ыштыме, верысе памаш воктенсе кумдыкым шотыш кондымо, депутат, ялозанлык вуйлатыше Юрий Арсентьевич Игнатьевын полшымыж дене верысе школ стадионым, краеведений тоштерым уэмдыме.
– Чыла тӱҥалме пашат ушныжо, шонен пыштымет шукталтше. Йырет чолга, уста еҥ-влакым чумыраш, пашам ворандарен колташ йӧн лийже.
– Тау!
Лидия ШАБДАРОВА
Фотом еш альбом гыч налме
