27 февральыште Марий Элын кандашымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын визымше сессийыштыже депутат-влак 19 йодышым онченыт, республикын 11 законжым да парламентын 22 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
Заседаний деч ончыч парламентарий-шамыч «Геройын ачаже» куснылшо фотоончерын 20 экспонатше дене палыме лийыныт.
Кум тылзаш пашам иктешлен
Сессийыште ончаш палемдыме икымше йодыш дене Кугыжаныш Погынын председательже Михаил Васютин депутат корпусын 2024 ий октябрь-декабрьыште шуктымо пашаж нерген докладым ыштен. Палемдымыж почеш, тиде жапыште ныл сессийым, Депутатын кок кечыжым, президиумын индеш заседанийжым, комитет-шамычын 55 заседанийыштым эртарыме, тыгак президиумын йыжыҥъеҥже-влак республикын прокуроржо дене вашлийыныт. Парламентын у составше дене республик кӱкшытан 37 законым да Кугыжаныш Погынын 91 пунчалжым пеҥгыдемдыме.
Марий парламентым вуйлатыше кӱлешан пунчал-влак коклаште шуко шочшан еш, инвалид йочам воспитатлыше граждан да специальный военный операцийыште участвоватлыше-шамыч ден нунын ешыштлан социальный гарантийым кумдаҥдымым, перевозчик-влаклан ешартыш йодмашым да алкоголян продукцийым розницыш ужалымаште у чаракым пуртымым, Марий Элын Молодёжный парламентшылан законодательный инициативым пуымым, сайлыше-шамычын темлыме ойышт нерген законым илышыш пуртымым палемден.
Михаил Васютин Кугыжаныш Погын ден Марий Элын вуйлатышыже да правительствыже, Федеральный Погынымашын кок палатыже да вес регионласе законодатель-коллеге-влак, тыгак республикысе прокуратур, суд орган, айдемын, йочан, предприниматель-влакын правашт шотышто уполномоченный, верласе шкевиктем орган, граждан обществын институтшо да мер организаций-шамыч коклаште пашам пырля ыштыме форматым кумдаҥдыме, тыгак элкӧргӧ паша органын ветеранже-влакын регионысо мер организацийышт дене кылым вашла кучымо нерген у келшыкым ыштыме нергенат ойлен.
Российыште духовно-нравственный поянлыкым арален кодымо да пеҥгыдемдыме шотышто кугыжаныш политикым илышыш пуртымо шот дене Кугыжаныш Погын пелен Эксперт да консультаций мер советым ыштыме.
Кугыжаныш Погынын вуйлатышыж ден депутатше-влак республикысе районлашке лектын коштыныт, калык дене вашлийын мутланеныт. Тыгай практике таче кечылан пӱсын шогышо проблемым умылаш, сайлыше-влакын йодмашыштым жапым шуйкалыде шукташ, кучем-шамыч кокласе кылым пеҥгыдемдаш да калыкым пунчалым лукмашке чолганрак ушаш полша.
Марий парламент СВО-н участникше ден у регионлаште илыше-влаклан кыртмен полша: фронтлан кӱлешан арверым ямдыла, гуманитар грузым чумыра.
Председатель докладыштыже 2025 ийысе тӱҥ дате ден событий-влакым (Шочмо элым аралышын идалыкше, Сеҥымашлан – 80 ий, Марий Эл Республикын Конституцийжылан – 30 ий, регионлан – 105 ий) да депутат корпусын ик эн ончыч шуктышаш задачыже-шамычым палемден да каласен: «Кандашымше созывын ӱшанлын налме стартше Кугыжаныш Погын депутат-влакын профессионализмышт да пашам эшеат кугу лектыш дене ышташ, кугурак результатыш шуаш тыршымышт нерген ойла».
Кугу ешлан – кугу полыш
Сессийыште депутат ден уна-влак законодательный органым вуйлатышын докладше деч посна эше Кугыжаныш шотлымо палатын да элкӧргӧ органын 2024 ийыште ыштыме пашашт нерген отчётым колыштыныт.
Парламентарий-влак регинысо коммерческий огыл организаций-шамыч деч темлыме 11 еҥым: Наталья Деревянком, Сергей Елисеевым, Алексей Жубриным, Евгений Кузнецовым, Галина Ласточкинам, Артем Павловскийым, Наталия Соловьевам, Николай Сорокиным, Вячеслав Тихоновым, Андрей Фещуковым да Альберт Федоровым Марий Эл Мер палатын у составышкыже пеҥгыдемденыт.
Депутат-шамыч ипотечный илыме кредитым тӱлышӧ шуко шочшан еш-влаклан социально полшымо у мере нерген законым пеҥгыдемденыт. Документ дене келшышын, 2025 ий 1 январь — 2027 ий 31 декабрь пагытыште шочшо кумшо да тылеч моло йочан еш-влак ипотекым шӧраш 550 тӱжем теҥге марте кугытан выплатым налын кертыт. Тиде мере 2028 ий 1 июль марте налме да вийыште улшо ик кредит шотышто ышталтеш. Тыгодым налме але чоҥымо объект регионын кумдыкыштыжо лийшаш.
Ипотечный илыме кредитым тӱлышӧ гражданин кугыжаныш полышын тыгаяк федеральный мерыж (450 тӱжем теҥге кугытан выплате) дене пайдаланышаш, тыгодым тудо чылаже 1 миллион теҥгем пӧртылтен кертеш.
Окса тӱҥ парымым шӧраш кучылталтеш, но кредитын тӱҥ парымже выплатын суммыж деч изирак гын – ипотеке шотышто процентым шӧраш.
Ончылгоч шотлен лукмо почеш, социально полшымо у мере дене тений 20 еш пайдаланен кертеш. Тидын нерген йодмашым Кугыжаныш услуго портал гоч пуаш лиеш. Пунчалым лукмо годым ешын доходшо шотыш огеш налалт.
Республикысе законодательствым федеральный дене келыштарыме шот дене бюджет правоотношений, ялозанлыкым вияҥдыме, сайлымашым организоватлыме да эртарен колтымо, тыгак регионысо бизнес-омбудсменын пашажым виктарыме аланлаште законлашке вашталтыш-влакым пуртымо.
Эше ик закон дене Марий Элысе Судья-влакын квалифицироватлыме коллегийыштын йыжыҥъеҥже-шамычын калык-влак деч представитель-шамыч деке йодмашлаштым ешарыме.
«Марий Эл Республикыште мланде отношенийым регулироватлыме нерген» законышто мланде участкым черет деч посна собственностьыш яра але арендыш торгым эртарыде налаш праван граждан-влак коклашке Российын Геройжо лӱм дене палемдалтше але Вооруженный Вийыште веле огыл, тыгак нацгвардийыште служитлыше да Россий Федерацийын орденлаж дене наградитлалтше граждан-шамычым пуртымо.
Кугыжаныш Погын вийыште улшо икмыняр нормативный актышке рашемдыме шотан вашталтыш-влакым пуртен. Мутлан, нунын кокла гыч южышт Марий Эл министрын – Марий Элым вуйлатышын полномочный представительжын должностьшым кораҥдыме дене кылдалтыныт.
Тыгак южо законын вий гыч лекмыжым пеҥгыдемденыт. Нунын коклаште – «Марий Эл кумдыкышто ийготыш шудымо-влаклан алкогольдымо тонизироватлыше йӱышым розницыш ужалаш чаракым шындыме нерген» закон. Амалже – тыгай йӱышым йоча-влаклан федеральный кӱкшытыштӧ ужалаш чарыме.
Икмыняр документ парламентын пашаж дене кылдалтын. Мут толмашеш, Кугыжаныш Погынын председательже шушаш сессийыш чумыргымо нерген распоряженийым ынде 45 кече ончыч лукшаш.
Депутат-влак Морко районышто илыше-влакын Умбал Кужнурым Кужнур ялыш да Курыкӱмбал ялым Усолаш ушаш йодмашышт дене келшеныт, тыгак Кугыжаныш Погынын «Марий Эл Республик законодательствын 2024 ийысе состоянийже нерген» докладшым сайлан шотленыт.
Икымше гана…
Марий Эл Кугыжаныш Погынын визымше сессийже деч вара депутат-влак «правительствын шагатышкыже» икымше гана чумыргеныт.
Мероприятийыште регионын промышленность, экономике вияҥмаш да торговльо министржын пашажым шуктышо Михаил Полубарьев Марий Элыште 2019-2024 ийлаште национальный проект-влакым илышыш пуртымо пашам иктешлен да 2025-2027 ий-шамычлан паша радамым палемден.
Образований да науко министр Лариса Ревуцкая «Молодёжь да йоча-влак» национальный проектым илышыш пуртымо кышкарыште образованийын школ системыжым уэмдыме нерген докладым ыштен.
Маргарита ИВАНОВА.
Марий Эл Кугыжаныш Погынын пресс-службыжын фотожо.
