Пытартыш жапыште патриотизм, элым аралымаш, патриотический воспитаний нерген шуко ойлаш тӱҥалыныт. Тидын шотышто пашажат ятыр ышталтеш: тыгай сынан тӱрлӧ клуб-влак почылтыт.
«Патриотизм — тиде шочмо эл, калык верч шкем чаманыде шогымаш, кӱлеш годым родине верч илышымат пуаш ямде лиймаш», – маныт шукынжо.
Таче кечылан республикнан кажне районыштыжо военно-патриотический клуб пашам ышта. Мутлан, «Вымпел» (Марий Турек), «Патриот» (Морко), «Сыны Отечества», «Снайпер» (Кужэҥер), «Факел» (Звенигово), «Витязь», «Патриот» (Килемар), «Купол» (Солнечный), «Будущий воин» (Семёновка), «Воин 21 века» (Медведево) да молат.
Сентябрь мучаште Йошкар-Олаште, Самырык-влакын полатыштышт, йоча да самырык-влакын «Юнармий» Россий военно-патриотический мер толкынын Марий Эл Республикысе отделенийжын I погынжо лийын. Тиде толкынын шке флагше, эмблемыже, значокшо, формыжо улыт. Официально тудо 2016 ий кеҥежым почылтын. «Юнармий» мер толкын радамыш кумылан йоча кандаш ияш гыч пурен кертеш.
Тиде кӱлешан движенийын организаторжо, пашаеҥже-влак кажне арнян военно-патриотический воспитаний шотышто патриотизм шӱлышан мероприятийым эртарат, районлашке, школлашке лектедат.
Мутлан, кок арня жапыште Морко, Волжск, Звенигово, Марий Турек, Советский, Килемар районлаште лийыныт. Участник, уна-влак увер денат пойдаралтыт, вашлиймашлан келшыше таҥасымаш ден конкурслаштат вийыштым тергат. «Юнармий» мер толкынын слётшо пайдалын эрта.
Салтак илышлан – ончылгоч
Таче кечылан Советский посёлкысо 3-шо №-ан школын «Патриот» клубшым, тыгак районысо Ургакш гимназийын пашаштым сай велым палемдыман. Тидлан районысо военный комиссар В.Лебедев шкеак вуйын шога. Армий радамыш шогалаш ямдылалтше-влаклан тушто ятыр пайдале мероприятий эртаралтыт. Йоча-влак Москошто «Юнармий» слётыштат лийыныт, Йошкар-Олаштат районын чапшым аралат. Ямдылалташ келшыше верым шке ыштат, йӧным муыт. Мутлан, тура лӱйылташ тирым келыштареныт. Моло деч ик ошкыллан ончылно каят, манашат лиеш. Ты кундемыштак военно-патриотический теме дене кылдалтше ушем-влакын слётышт эртаралтеш. Тыгай шкешотан слётланат «Юнармий» всероссийский йоча-юношеский военно-патриотический мер толкын тӱҥалтышым ыштен. Тудо «патриотическое воспитание граждан допризывной молодёжи на 2016-2020 годы» программым шотыш налын эртаралтеш. Программе поян. Участник-влаклан инженер теме, тактико-специальный, туткар гыч утарыме, икымше полышым пуымо занятий-влак пайдале улыт. Тений самырык боецлан курс оҥайын эртен. Тыгак Звенигово районысо «Факел» военно-патриотический клубын пашажым палемдыман.
Декабрь тӱҥалтыште Палыдыме салтакын да РФ-ын геройжо-влакын кечыштым палемденыт. Тидын шотышто шуко мероприятий эртаралтын. Марий Эл Республикын комиссариатше, Образований да науко министерстве, ДОСААФ, Марий Элыште верланыше воинский частьыште тыршыше-влак шуко вашлиймашым эртареныт. Эртыше кечылаште патриот шӱлышан «Борус» йоча да самырык-влаклан клубын, афган сарыште лийше-влакын Россий ушемыш кызыт пурышо Марий кадет рӱдерын воспитанникше-влак Курымаш тул воктене постышто шогеныт. Теве 7 декабрьыште Марий Турек посёлко школышто общеобразовательный учрежденийлаште тунемше-влакын патриотизм шӱлышан слётышт эртен. Тушто йоча-влак автоматым кучен моштымыштымат, противогазым кузе чияш кӱлмымат ончыктеныт. Мероприятий таҥасымаш дене мучашлалтын. Тысе юнармеец-влакын ынде шке тистышт уло.
Тыгаяк сынан вашлиймаш Звенигово олаште, Морко районысо 6-шо №-ан школлаште эртаралтыныт.
Патриотизм шӱлышан клублашке тӱрлӧ школ, техникум да вуз гыч ӱдыр-рвезе-влак шкеак толыт. Тудын задаче ден шонымашыжеушан-шотан айдемым кушташ, лекше нелылыкым сеҥаш тунемаш. Адакшым кажне рвезе кеч изиш, но кугыеҥын проблемыжымат решатлаш тунемшаш. Порыс (Долг), чап (честь), ар (совесть) мут-влакын значенийыштым самырык тукым чын умылышаш.
Кадет отрядлаште южгунам проблемат лектеш. Вет тушко пеле еш, йоҥылыш корныш шогалше-влакын икшывышт мият. 78 процентше лач тыгай улыт. Вес йодыш шийвундо дене кылдалтын. Кызытеш шукыжо энтузиазм кӱшеш ышталтеш. Икмыняр ий ончыч тидлан нылле тӱжем теҥгемат ойыреныт, кызыт тыгай полышлан ӱшан уке. Тыгодым военно-спортивный лагерьышкат наҥгайыман, автомат, винтовко, палатке, илаш вер, кочкыш шотыштат шоналтыман.
– Моткоч куандара: «Юнармий» мер толкыныш, военно-патриотичесий воспитаний шотышто пашашкат кумылын ушнат. Нигӧат тореш огыл, кертме семын полшат. Сандене тиде паша ончыкшым эшеат вияҥеш, илышыш шыҥдаралтеш манын шонена. Тидын шотышто мемнан республикыштат кугу паша эртаралтеш. Тиде пашалан программе почеш оксат ойыралтеш. Тек самырык тукым Отечествым аралаш ӱшанле лийын кушкеш,
– ойла РМЭ военный комиссарын полышкалышыже А.Курочкин.
Самырык тукым верч чон вургыжеш. Сандене ончычсо семын, иктеш чумырген, воспитатлыме пашалан кугу тӱткышым ойыраш тыршат, тидлан кумыландыме пашам эртарат, шкешотан ойыртемым пуртат, илышыште чын корным ойыраш туныктат. Ты сомылым еш, школ, туныктышо, кугыеҥ-влакат ӧрдыж гыч ончышаш огытыл. Школышто, ешыште воспитанийлан кугу тӱткышым ойырыман.
Шарнымаш парад
Историко-патриотический Шарнымаш парад Самара олаште 2011 ий гыч эртаралтеш. Тудо 1941 ий 7 ноябрьыште Куйбышевыште лийше военный парад дене кылдалтын. Мутлан, Сеҥымашлан 70 ий темме идалыкыште тудым Совет Ушемын да Россий Федерацийын Геройжо-влаклан пӧлекленыт. Ты мероприятийын тӱҥ шонымашыже: самырык тукымым патриотизм шӱлышлан кумылаҥдаш, элым йӧраташ, тудын ӱшанле эргыже лияш туныкташ. Шарнымаш парадын участникше-влак теният Самара олан Куйбышев площадьше мучко, Российын Геройжо, Совет Ушем геройжо, ветеран да кадет-шамыч дене пырля строй дене ошкыл эртеныт.
Марий Эл гыч Семёновко селасе, Йошкар-Оласе 3-шо, 21-ше, 24-ше, 29-ше номеран школла, 4-ше номеран гиназий гыч кадет-влак миеныт.
Е.Эшкинина.
