КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО ФИНН-УГОР ТӰНЯ

Эстоний гыч кугу делегаций Марий Элыш толын каен

Эртыше кечылаште Марий Элыш Эстоний гыч кугу делегаций толын каен. Тудым Эстонийысе «Фенно-Угрия» учрежденийын пашаеҥже Яак Прозес вуйлатен.

Делегацийыш кок творческий коллектив ушнен, тиде — Тартусо ялозанлык университетын камерный хоржо да Вильянди ола гыч куштышо ансамбль. Чылаже нылле утларак еҥ лийын. Ме нуным Йошкар-Олаште эртыше Пеледыш пайремыштат ужын кертынна: шествийыште, концерт программыште. Кугурак выступленийышт Чарла кремльыште эртыше «Пеледыш-fest» фестивальыште лие. Куштышо коллектив эстон калыкын фольклоржо дене палдарен гын, весыже музыкальный сопровождений деч посна икмыняр мурым йоҥгалтарен.

 Но тылеч ончыч нуно Морко районысо Унчо кундем дене палыме лийыныт. Вес кечын Оршанке районысо Тошто Крешын кундемым ончал савырненыт. Тусо кидмастар Виталий Кудрявцев арама, виноград уа дене арверым ыштыме шотышто мастер-классым эртарен. А кумшо кечын нуным Кужэҥер районысо Визым кундем вучен. Тыгак республикысе икмыняр памашымат ончалыныт. Мӱндыр родына-шамычлан Марий Эл моткоч келшен.

Татрусо камерный хорын ик участницыже дене меат палыме лийна. Тиде — Звенигово районышто шочын-кушшо марий ӱдыр Валентина Семенова. Лач тудак шке йолташыже-влакым лачшымак Марий Элыш толын каяш кумылаҥден. Пашаже тыге лийын. Хорыш ушнаш кумылым ончыктымекыже, тудо тергыме семын нунылан «Пӱтыральым — рончалте…» марий калык мурым мурен ончыктен. Чылаштлан пеш келшен. А кунам марий улмыжым пален налыныт, кушто ты мланде верланыме нерген утларак йодышташ тӱҥалыныт. Финн-угор родо тукым ешыш пурымыжым пален налмеке, тыш уло коллектив дене толаш кумылаҥыныт.  

 Валентина шке жапыштыже Н.К.Крупская лӱмеш пединиститутым тунем пытарен. Тартушто  ила, школышто марий йылмым туныкта. Тушто илыше марий-влакын мер пашаштыже чолгалыкым ончыкта. Яра жапыште хорыш мураш коштеш. Шочмо кундемыш толмылан, йолташыже-влаклан тудым ончыктен кертмылан моткоч куанен. Уна-шамычлан Марий Элысе пӱртӱс, йӱлана, тӱвырана, койышна келшеныт. Тидым хорын участникше-шамычат палемденыт.

 Шке шонымашыжым Яак Прозес дечат каласаш йодна. Ме тудым изи  чотан калык-влак верч мотокоч тургыжланыше да тыршыше еҥ семын палена. Пытартыш гана тыште идалык ончыч лийын. Тудын ойлымыжо почеш, финн-угор тӱняште пытартыш жапыште национальный йылме-влакын пытен толмышт  шижалтеш, а олмешыже руш  йылме утларак  шарла. Тидыже самырык-влакын шочмо йылмышт дене шагалрак мутланаш тӱҥалмышт денат кылдалтын. Урбанизацият изи  чотан калыкым шагалемдаш полша. Эстоний гыч Марий Элыш толын каяш кумылан-влак уке огытыл. Тидлан шке оксамат огыт чамане. Поснак  калыкнан йӱлаже, вераже, тӱвыраже, ялыште илыше-влак нерген утларак пален налмышт шуэш. Вет ялысе туризмым вияҥдымаш мыняр-гынат тусо калыклан илышыжым тӱзаташ полша. «Марий Эл» газетын кудыштыжо унала лиймыж годым ойлымыжат шарналтеш: «Эн тӱҥжӧ — ме шкенан шочшына-влакым марла мутланаш туныктышаш улына. Пайремым монь марла эртарыме тиде сай, но йоча-влак марла мутланаш огыт тӱҥал гын, йылмына йомын кертеш». Ӧрдыж еҥын марий йылмын ончыкылыкшо верч тыге тургыжланымыжлан таушташ гына кодеш.

 Эстон делегаций дене пырля Йошкар-Олаш калыкна нерген икмыняр документальный фильмым войзышо Алексей Алексееват толын ыле. Тудо Эстонийыште ила да пашам ышта. Сцене гыч икмыняр марий мурымат йоҥгалтарыш. Икманаш: унала толшо мӱндыр родына-шамычат мемнан пайремнам сӧрастараш полшеныт. Валентина Семёнован ойлымыжо почеш, тиде кок коллектив Йошкар-Олаш толшыла веле икте-весышт дене палыме лийын. Но Марий Эл нунымат ушен: ынде ваш келшаш да икте-весе деке унала кошташ тӱҥалыт. 

С.Носова.

Снимкылаште:  Яак Прозес, Валенина Семёнова; эстон куштышо ансамбль, камерный хор, эстон делегаций, Алексей Алексеев.

М.Скобелевын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий