КРАЕВЕДЕНИЙ ЭРТЫШ ИЛЫШ ДА КРАЕВЕДЕНИЙ

Эртен кодшын кышаже: Акрет марий-влакын, маныт…

Угарман кундемысе Богородский районышто тусо археолог-влак акрет финн-угор калык-влакын шӱгарлаштым шымлат. Тений кеҥежым мландым пургедме паша сай лектышым пуэн: тушто марий-влакым тойымо улмаш маныт. 

 Ты шӱгарлам эше 1959 ийыштак верештыныт, но шымлыме пашажым кум ий ончыч веле эртараш тӱҥалыныт. Тений Лобачевский лӱмеш Нижегородский университетын шанчыенже ден студентше-влакын пургедме пашашт сай лектышым конден. Угарман археолог-влак кызытеш тушто кум пагыт нерген ойлышо кум культурный лончым рашемденыт: гун-влакын илымышт деч ончычсо — мемнан эрын 4-5 курымлашт, гун-влакын да нунын деч вара илыме жап — мемнан эрын 6-7 курымлашт да марий-влакын лекме пагытышт — 7 курым. Кок ий жапыште пургедме годым чылаже 35 капын кодшыжым муыныт. Археолог-влакын ойлымышт почеш, эше кандаше наре муаш лиеш.

Мо нуным ӧрыктарен: шӱгарлаште шуко колышым ӱмбала-ӱмбала тойымо. Тидыжым архелог-влак теве мо дене умылтарат: очыни, посна родо тукым-влак шкеныштын ешышт гыч еҥ-влакым пеш изи кумдыкышто ӱмбала-ӱмбала тоеныт. Южо шӱгарышкыже, эсогыл, айдеме пелен имньымат тоеныт. Вигак рашемын: еҥ-влакын вургемышт пеш поян лийын. Поснак пӧръеҥ-влакын ӱштысӧ прежашт куандарен. Тудым ончен, археолог-влак тусо жапым рашрак палемден кертыныт. Ученый-влакын ойлымышт почеш, пургедшашлык кумдык 1 гектарыш шуэш, сандене тушто эше нунылан паша ситышын. А шанчызе-влаклан кажне шӱгарже — клат. Икте гына нуным тургыжландара: пургедшашлык кумдык  тӱжвалнак 30-40 сантиметр келгытыште вераҥын манаш лиеш. Эшежым кундемыште пырчым ончен кушташ манын, мландым кӱралмылан кӧра шӱгарла-влак чотак лугалтыныт. Кызытеш пургед лукмо чыла арверым Российысе академийын Археологий институшкыжо, Угарман тоштер-заповедникыш умбакыже шымлаш колтеныт.

Кумданрак — «Марий Эл» газетын
2017 ий 26 декабрьыште лекше номерыштыже лудын кертыда.

 

Интернетысе материал-влак негызеш Светлана Носова ямдылен.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий