ПАТЫРЛЫК

«Эн сайже – эше ончылно»

1 апрель гыч элыштына, тыгак республикыште, шошо призыв тӱҥалын. Пытартыш жапыште калыкын армий  нерген шонымашыже вашталтын. Призывник-шамычат службым вес семын ончаш тӱҥалыныт. Самырык тукымын патриотизм шӱлышеш шуаралт кушмыжо, порысшым  ӱшанлын шуктымыжат куандара. Тидын шотышто кугу паша военный комиссариатлан логалеш. Тушто тыршыше-влак Кугу Отечественный сар годым поснак чот тыршеныт, таче кечынат нунын ончылно ыштышаш задаче ятыр. Мутлан,  самырык-влакым военный службылан ямдылаш, запасыште улшо-шамычын, нунын ешыштын социальный праваштым аралаш, ӱмыр лугыч лийше военнослужащий-влакын ешыштлан полшаш, запасыште улшо офицер-шамычын ветеран организацийлашке ушнаш, опытышт дене самырык тукымым палдараш, келшыше проектым илышыш шыҥдараш…

Рвезе тукымым патриотизм шӱлышеш воспитатлыме нерген газетыштынат чӱчкыдынак возена.

А таче ме элнан патриотшо, шукылан пример семын улшо Марий Элын военный комиссарже, отставкысе полковник С.Сидоркин дене лишкырак палымым ыштена.

Сергей Михайлович военный сферыште нылле ий наре тырша. 1961 ий 10 июньышто пошкудо Татарстаныште военнослужащий-влак  ешыштыже шочын. 1979 ийыште Совет Армий радамыш каен. 1983 ийыште Ульяновскышто гвардейский кшыл танковый училищым йошкар диплом дене тунем лектын. Танк взводын командирже гыч дивизий штабын оперативный отделений начальникшын алмаштышыж марте кушкын. 1993 ийыште бронетанковый войскан Р.Я.Малиновский лӱмеш военный академийжым тунем лектын. 2005 ий декабрь тылзе гыч – Марий Эл Республикын военный комиссарже.

– Сергей Михайлович, пален налаш оҥай ыле: молан лач военный лияш шонымаш шочын, мо дене тудо Тыланда келша?

– Военнослужащий-влакын ешыштыже шочынам. Такшым ончыч Йошкар-Оласе кугыжаныш университетыш физмат факультетыш тунемаш пуренам. Идалык эртымек, шижынам, шинчымашем уло, тунемын кертам, сандене военныйлан тунемаш пуренам. Мыланем ойырен налме профессий келша. Тыште дисциплинылан, конкретный задачылан кугу вер ойыралтеш. Чылажат  умылаш лийше алгоритм почеш ышталтеш. Шинчымашем кӱлеш семын да пайдалын кучылташ йӧн уло. Элнан тӱрлӧ кундемыштыже служитлаш логалын. Тидыже эшеат уш-акылым, тӱняончалтышым пойдарен. Тыгак МарГТУ-штат (управлений да право факультет) тунемынам.

– Службышто могай нелылык дене тӱкнаш логалеш?

– Чыла нелылыкым сеҥаш, кораҥдаш лиеш. Лач тидланак военкоматлаште тыршыше-шамычлан пашам ышташ куштылгырак, оҥайрак лийже манын тыршем. Мемнан военкомат Российыште кокымшо, а округышто икымше верыште, тугеже сай лектыш уло. Вий-куат, шинчымаш, тыршымаш арам огыл.

– Ӱмаште «Российын Армийже-2018» всеармейский фестивальыште кокымшо верыш лектында. Тушто Тыланда иктаж конкурсшо вучыдымо лийын?

– Такшым конкурслык заданий-влак ончылгоч чыла раш лийыныт. Ме, участник-шамыч, мобилизационный да специальный ямдылалтмаш дене, кугыжаныш тайным аралыме шотышто, служебный делопроизводство, специалист-влакым ситарыме шотышто зачётым сдатленна. Тыгак военный комиссар-влак ончылно шындыме практический задачым решатленна. Ик заданийже творческий сынан лийын. Мыланна военкомат ончыкшым могай лийшашым каласкалаш клын. Тидыже, можыч, чотрак шонаш таратен. Вет кызыт чылажат автоматизированный, сандене пашаеҥ-влак тачысе саманлан келшыше технологийым илышыш шыҥдараш тыршышаш улыт.

– Службо Тендам айдеме семын чот вашталтен?

– Тидым мый огыл, моло-влак палемдышаш улыт. Эн ончыч шкем шке кучаш тунемынам. Самырык годым чытамсыр лийынам.

– Тунемме жап, службо мо дене шарналт кодыныт?

– Эртыше семын палемдыме ок шу. Эн сайже – эше ончылно. Мый оптимист улам. Ик оҥай историйым шарныктынем: туныктышо аудиторийыш пурен шогалеш, экзамен, зачёт нерген каласа. Иктаж 20 минуташ веле лийшаш  манын палемда да чылаштлан ош кагазым пуа. А туштыжо изи гына шем точкым шындыме. Чылан тиде точкым ончат, шымлат, но иктат ош кагазлан тӱткышым ок ойыро. А мемнан илышнаже лач тиде – ош кагаз. Кажнын шке тўняончалтышыже… илышыже, пӱрымашыже.

– Военный службым ойырышылан шонышо могай лийшаш?

– Эн ончыч айдемын кумылжо лийшаш. Кугу паша тыршымаш, чытыш,  йєратымаш дене кылдалтын. Сай результатыш шуаш шуко палаш, мошташ, шинчымашым келгемдаш кўлеш. Тидлан теве могай ой келшен толеш: «Уло тыгай профессий – Родиным аралаш». Кажне рвезе шке порысшым шуктышаш. Гражданин шке отечествыжым аралышаш, тудын чын эргыже лийшаш, а военный службым ойыра але весым – кажнын шке кумылжо.

– Тачысе кечын патриотизм шӱлышым самырык-влак коклашке шы‰дарыме шотышто, Тендан шонымаште, паша вияҥеш?

– Кажне ийын шукырак да шукырак самырык еҥым ушаш тыршена. Тидын шотышто шуко паша ышталтеш. Кызыт Марий Элысе Юнармий радамыште 70 отряд шотлалтеш. Регионышто чылаже 100 наре военно-патриотический клуб, 60 кадет класс улыт. Республикысе 179 образовательный организацийыште военный службын негызшым тунемыт, службылан ямдылалтыт.

– Тений шошо призывыште вашталтыш уло?

– Призыв молгунамсе семынак шке радамже дене эрта. Ты тургымышто 600 утла самырык рвезе салтак радамыш шогалеш. Нуно ончыч ик отсрочко дене серлагеныт гын, тений гыч тунем лекташышт ныл отсрочкым пуат. Дипломан рекрут тыглай салтак семын латкок тылзылан стройыш шогалаш але кок ийлан контрактник лияш – шке ойырен налеш. Шукышт контракт йєн дене пайдаланаш кумылан улыт. Икымше тӱшка рвезе-шамычым 25 апрельыште торжественно ужатена. Такшым мемнан-шамыч тазалык шотышто моло кундемласе призывник-влак деч ойыртемалтыт, порысыштым сайын шуктат. Тидлан частьласе командирышт-влак деч тауштымашан серышат толеш. Тыгайжым ме ача-аваштлан тўрлє мероприятийлаште торжественно кучыктена. Тыгодым службо деч шылше уке манын огына керт. 

– 9 май пайрем лишемеш. Тудо тыланда…

– … Элна верч чот кугешнаш таратыше пайрем. Элнан достиженийже, ача-кочанан, фронтовик-влакын сеҥымашышт дене кугешнымаш.    

– Сергей Михайлович, Тендан пашаште творчествылан вер уло?

– Конешне, уло. Уке гын, ме ик верыштак тошкыштына ыле. Ала-мом уым шонаш, тудым илышыш шыҥдараш – сай паша. Куандара: мемнан военкоматыште уым шонен лукмо Марий Элыштат, моло кундемыштат  пайдалын кучылталтеш. Иктаж-мом ышташ кумыл лектеш гын, ыштем, ончылан шындыме задачым шуктем.

– Спорт шотышто кузерак?

– Жапше годым куд вид дене икымше разряд нормативым шуктенам. Тў‰ шотышто военно-прикладной сынан чонлан лишыл. Кызытат, физический формым кучаш манын, кечеш 10 километржым эртем. Йошкар-Олан Набережныйже мучко йолын ошкылам, южгунам эрдене – пашашке.

– Яра жапда дене кузе пайдаланеда? Ешдам мо дене куандареда?

– Мый пӱртӱсыштӧ лияш йӧратем, поснак Марий Элысе келша. Мемнан эн сылне пӱртӱс. Колым кучаш йӧратем. Адакшым «сонарлымын» чыла видше чонлан лишыл. Мутлан, поҥгым, емыж-саскам погаш келша. Ешемлан (пелаш, кок ӱдыр, веҥе, уныка-вла) мӧҥгыштє пловым ыштем, садыште шашлыкым ямдылен пукшем.

– Мо деч лӱдыда? Илышыште Тыланда мо эн тӱҥ?

– Шке лишыл еҥем-влак верч тургыжланем. Еш, пелаш, икшыве, уныка-влак эн шерге улыт.

– Мом эн шерге пӧлеклан шотледа?

– Такшым пӧлекым шуко ыштеныт, ятыржым аралем. Эн шерге – икшывем-влак. Нуно эре мо дене гынат куандараш тыршат, ӧрыктарат.

– Тыланда кӱлешан ой-каҥашым кӧ пуэн?

–  Ачам. «Пӧръеҥ лийман» манын.

– Могай исторический личность келша?

Георгий Жуков.

– Неле годым чын ошкылым ышташ мо полша?

– Шинчымаш да опыт. Самырык лиям гын, ны тидыже, ны тудыжо огыт лий ыле.

– Айдемын койышыштыжо мо ок келше?

– Весым ужалыме койыш (предательстве).

– Тау. Ончылно шындыме задачыда эреак куштылгын шукталтше.

– Тау.

 

Мучашлан иктым каласынем: тиде оҥай, келге шинчымашан, пеҥгыде койыш-шоктышан еҥ дене вашлийме деч вара умылышым: тачысе саманыште военный профессий моткоч кўлешан. Кажне айдеме военный лийын, нелылыкым, лекше чаракым сеҥен ок керт. А кє ты корным эртен але кызытат служитла, элнан ӱшанле эргыже, Кугу Отечественный сарыште сеҥымаш верч кредалше, тыгак локальный сарлаште лийше, порысым шуктышо-влак ончылно вуйнам савена.  

Е. Эшкинина.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий