Лидия Васильевна Картузова — моткочак шыма, тыматле койыш-шоктышан, поро кумылан айдеме. Лач тыгай улмыжланак шуко шочшан авам, а пелашышт ден когыньыштын нунышт визытын, адакшым чыланат ӱдыр, улыт, икшывышт-влак чот йӧратат. Тидыже шукерте огыл Йошкар-Олаште Аван кечыжлан пӧлеклалтше республик кӱкшытан пайремыште раш палдырныш. Лидия Васильевна нерген ӱдырышт-шамыч тугай презентаций-видеороликым ямдылен конденыт ыле – тиде ава дене кугешнен да тыгай икшывыже-влак улмылан куанен шинчыме.
Варажат кугешнаш да куанаш амал лекте. Мо шотышто? Пайрем мероприятий жапыште Лидия Васильевна дене мутланаш жап ыш лий. Ужын кутырашат тетла йӧнна ыш лек. Сандене шуко моло семын меат ик соцкыл гоч кылым ыштышна. Икмыняр жап гыч йодыш-влакым колтышым. А нунылан кӧ вашештен кӧ, шонеда? Уке, Лидия Васильевна шкеже огыл, а кумшо ӱдыржӧ, Лиза. Тудо – инвалид, сайын огеш кол. Но аваже, ешышт нерген туге чонеш логалшын да тыгодымак простан серен колтен – нимом вашталтылме, ешаркалыме ыш шу. Санденак пӱтынек гаяк лач тудын рушла возымыжым марлашке кусарен савыкташ кумыл лекте. Теве шкеат лудса!
Ача-ава
«Авам Волжский районысо Полатсола ялыште шочын. Ачам, Сергей Алексеевич – Чебоксар ола гыч. Кызыт ешна дене Волжский район Купсола селаште илена.
Авам Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутым тунем пытарен да ынде 27 ий Приволжский школышто тырша. Ончыч тӱҥалтыш класслам туныктен, а пытартыш ийлаште марий калыкын культур историйже (ИКН) предметым вӱда, тыгак – педагог-организатор. Ачана Марий кугыжаныш технический университетыште шинчымашым поген. Кызыт «Газпром трансгаз Нижний Новгород» организацийыште пашам ышта.
Икшыве-влак
Ачам-авамын икымше ӱдырышт, мыйын акам – Марина. Тудо Юл кундем кугыжаныш технический университетым (ПГТУ) тунем пытарен да Йошкар-Олаште ила, туштак пашам ышта.
Кокымшо акам – Анастасия. Тудо – полиций лейтенант. МВД-н Нижегородский академийжым отличий дене пытарымеке, тушанак пашам ышташ кодын. Акам деке ме чӱчкыдынак унала миен толына.
Ачам-авамын кумшо ӱдырышт мый, Елизавета, улам. Кум ияшем годсекак слуховой аппарат дене коштам, но тыглай школыштак шинчымашым погем. Сайын тунемам. Музыкальный школым пытаренам. Тушто фортепианом шокташ тунемынам. Кызыт 9-ше классыш коштам. Такше активистке улам. Школышто да районышто руш литератур дене эртаралтше олимпиадылаште, спорт да усталык дене кылдалтше тӱрлӧ конкурсышто ик гана веле огыл сеҥышыш лектынам.
Тек мый чылажымак сайын ом кол, но шӱлыкаҥаш ом вашке. Мылам авам чыла шотыштат полша. Изиракем годым, мутат уке, лӱмдылынытат, воштылынытат, пылышем гыч аппаратымат налын кудалтеныт. Тунам мый шортынам. Но авам эре тыге туныкта: еҥ-влаклан нелеш налман огыл, проститлаш тунемман, чытыше лийман, кӧлан полыш кӱлеш – полшыман. Вет авам школышто «Мы вместе» волонтёр отрядым, тыгак эше Волжский районысо доброволец-шамычын опорный манме площадкыштым вуйлата. Мыят волонтёр улам. Тиде мылам моткочак келша. Тыге весе-влаклан кӱлмем шижам. Мыйын школыштат, район мучкат йолташем-шамыч шукын улыт. Ешем мыйым йӧрата. Южгунам умылыдымашат лиеда, но сырыше-влакым утларакше мый сӧрасыктем.
Ешыште нылымше шочшо – Дарья. Тудо 6-шо классыште тунемеш. Отличнице, тӱрлӧ творческий конкурсышко ушна. Тудын сеҥымашыже-влакым каласен пытарашат неле. Спортивный лазертаг дене командын участницыже семын тений Крымыш миен. Нуно тушто 3-шо верым сеҥен налыныт! Тыгак Даша – Казаньыште сольный мурымаш дене эртыше межрегиональный конкурсын лауреатше, «Корнями в Россию» тӱнямбал конкурсыштат тыгай лӱм денак палемдалтын.
Эн изи шӱжарна – Ксения. Ешнан эн йӧратыме чукайна 3-шо классыште тунемеш. Тудо моткочак весела, чолга, чыла пален налаш тыршыше ӱдыр, усталык шӱлышан!
Ме, ача-аванан вич ӱдыржат, музыклан шӱман улына. Чыланат фортепиано да виолончель дене шоктена. Кызыт школышто шинчымашым погышыжо ӱдыр-влак чыланат Йоча усталык пӧрт пеленысе «Айвика» ансамбльын участницышт улына.
Еш
Ешна нерген радамлынрак палдараш гын, ме кажне рушарнян Пресвятой Шочынаван леведышыжлан черкыш коштына. Ме службылаште чылан пырля улына, Ырес дене коштмашке пырляк ушнена, шнуй верлашкат пырля миен толедена. Авана лу ий утла рушарня школышто туныкта. Тудо кажне кечын мемнан верч Юмылан кумалын ила, а ме ача-авана верч Юмым сӧрвалена. Мый палем да шижам: Юмо мыланна полша.
Ме кок пачашан пӧртыштына илена. Тудым ачана чоҥен. Пӧртна воктене гараж тич технике: автомашина-влак, трактор.
Мемнан пакчана моткоч кугу. Тушто шошо гыч шыже марте чыланат, уло ешна дене, тыршена.
Тыгак спорт да усталык дене кылдалтше конкурслашке ушнаш йӧратена. Лектышнат уло: «Еш туризм» да «Еш архив» конкурслаште ик гана веле огыл сеҥенна. Мураш, кушташ, почеламут корнылам возаш моткоч йӧратена. Яра жапна мемнан шагал. Тунамжат сурт коклаште тӱрлӧ пашам пырля ыштена. Авам, Ксения да мый пидына. Тыгак ачаланнат полшена. Иза але шольына уке, сандене чылажымат шке ыштена! Ачана, конешне, эргым вучен, но мемнамат моткоч йӧрата. Ты шотышто Алексей кочана (тудын кум эргыже лийын) илымыж годым чӱчкыдынак ойла ыле: «Ӱдыр-влакше рвезе-шамыч дечат сайрак улыт!»
«Мо уло – чылалан тауштем»
Авам тыге ойла: «Кажне икшыве – Юмын пӧлекше. Шуко шочшан ава лияш – тиде пиал. Йоча-влак мӧҥгыштӧ уке годым моткочак йокрокланем. Пашаште да илышыштат Юмылан ӱшан ден йолташ-шамычын кеч-кунамат кидым шуялташ ямде улмышт полшат. Мыйын мо уло – чылалан тауштем. Кызыт Варвара уныкана кушкеш. Ешнан девизше тыгай: «Чытымаш ден тыршымаш чыла сеҥат».
Пытартыш йодышем тыгай ыле: «У ий деч мом вучеда?» Тыгай вашмут толын: «Уло ешлан тазалыкым. А эн тӱҥжӧ – вуй ӱмбалне кава эре яндар лийже».
Теве тыгай еш уло мемнан коклаште. Коеш: чыланат моткочак чолга да чулым улыт. А тӱҥжӧ – нуно ваш-ваш чот пагалат, аклат да икте-весыштым моткочак йӧратат. Тек ончыкыжымат Картузовмыт тыгак келшен илат. Да тек тыгай еш шукырак лиеш. Вет шотан еш денак веле илаш сай…
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
Фотом еш альбом гыч налме
