Кÿкшö курык вуйышко кÿзен ончыза ыле:
музыкальный фольклорыш кузе у шӱлышым пурташ?
Илыш ик верыште ок шого. Кажне кечын ала-мо у дене палдара. Йодышат, шонымашат ятыр лектеш. Теве музыкальный фольклорыш кузе у шӱлышым пурташ? Тидын нерген Озаҥ оласе ик самырык коллектив пала. Лач тудын нерген – тиде материална.
Шукерте огыл, 20 ноябрьыште, Озаҥ оласе ZAKARIA фолк-группо BEZ (марлаже – «Ме») альбомын ик ужашыжым луктын. Тушко 8 сингл пурен. Нунын кокла гыч иктыже марий сынан. Тудо «Курык вуйыш» маналтеш.
ZAKARIA фолк-группым 2017 ийыште чумырымо. Тудын вуйлатышыже – Озаҥ кугыжаныш консерваторийын выпускницыже, сымыктыш шанче кандидат Лилия Зиганшина.
Шке творческий корныжым коллектив турист-влаклан национальный программе-влакым ямдылыме гыч тӱҥалын. Уна-шамычым самырык ӱдыр-рвезе-влак Татарстан кундемыште илыше тӱрлӧ калыкын тошто муро-куштымашыж дене палдареныт.
2018 ийыште фолк-группо «Амадины» региональный конкурсын «У семын келыштарыме калык муро» номинацийыште икымше верым налын. Лӱмынак тиде мероприятийлан «Кария-Закария» тошто татар мурылан обработкым ыштеныт. Сеҥымашлан ӱдыр-влак куаненыт да калык мурым уэмден ямдылыме пашалан пижыныт.
Фолк-группым арам огыл «ZAKARIA» манын лӱмденыт. Юл-Урал кундемыште илыше тӱрлӧ калык (татар, одо, мордва) коклаште «Кария-Закария» муро чӱчкыдынак вашлиялтеш, сандене коллективлан йоҥгыдо лӱмым пуымо. Лач тудо калыкым чумырышо семын лектеш. Тыге ныл ий тиде муро коллективын визитный картычкыжлан шотлалтеш.
Ансамбльыште – тӱрлӧ национальностян вич еҥ: кок татар, башкир, кряшен (крешын татар) да мордва. А тиддеч ончыч шым тӱрлӧ калыкын шочшыжо лийын. Марий-влак кокла гыч – Анна Речкина (Таныгина).
ZAKARIA фолк-группын репертуарыштыже Юлсер кундемыште илыше калык-влакын тошто мурышт да нунын обработкышт улыт. Чыла мурым этнографический экспедицийлаште лийме годым войзен налме материал гыч кучылтмо. Ӱдыр-влак шым йылме дене мурат. Чыланат Озаҥ олаште Н.Г.Жиганов лӱмеш кугыжаныш консерваторийын этномузыкологий кафедрыштыже шинчымашым погеныт.
2019 ийыште ӱдыр-шамыч «Таба» этно-проект акселераторышто (Озаҥ ола) грантым сеҥен налыныт. Тудын дене келшышын, нуно тӱрлӧ йылме дене йоҥгалтарыме муро альбомым лукташ шонат.
Коллективын вуйлатышыжлан икмыняр йодышлан вашешташ йодна.
– Могай стиль дене муреда?
– Authentic and digital music.
– Чыла вере оригинал почеш семым кучылтында мо?
– Уке, чыла вере огыл. Ме экспериментым ышташ йӧратена: тошто сем келша гын, кодена да уэмдена, южгунам шкеат возена.
– Шым йылме дене мураш куштылгыжак огыл. Но калыкыште мурын сайын йоҥгалтарымыда нергенат ойлат. Нуным ямдылымаште кӧ полшен?
– Мут-влакым чын ойлен колташ марий йолташна, консерваторийын выпускникше-влак да тыгак экспедиций войзымаш-влак полшат, эсогыл ме Калык келшымаш пӧрт дене пеҥгыде кылым кучена. Мутлан, марий мут-влакым чын ойлаш Вера Герасимова чот полшен. Тудын дене пырля консерваторийыште тунемынна. Шкеже – Йошкар-Ола гыч. Тунемме жапыштыже Башкортостан кундем Шаран районысо марий-влакын музыкальный фольклорым шымлен да муро сборникым чумырен. Лач тудын погымо материалже гыч ме «Кÿкшö курык вуйыш кÿзаш кÿлеш» мурын мутшым кучылтынна.
– Муро альбомдам шуко вере колышташ лиеш, соцсетьыштат вераҥдыме. Комментарий-влак коклаште южо мут умылаш лийдыме улыт манын возымо. Молан тыге?
– Ме лӱмынак эн тошто, эн оҥай муро материалым кучылтына, шукынжо нуным ик ганат колын огытыл. Оҥайже мутыштыжат – ме диалектым арален коденна. Тыгай комментарийым моло калык кокла гычат мыланна возеныт.
– Марий-влак кокла гыч тендан проектым ышташ эше кӧ полшен?
– Посна таум Александр Славинлан каласынем. Тудо «Лай мардеж» ансамбльым вуйлата. Шӱвыр дене шоктымыжым ме одо мурышто кучылтынна.
Чынак, марий шӱлышан у мурын кумдан йоҥгымо – моткоч кугу куан. Южын «тиде нимынярат марла ок шокто!» манмыштлан вашештыме шуэш: тиде экспериментальный проект, кӧлан келша, а кӧлан уке. Кеч-мо гынат у сынан муро марий самырык-влак коклаште чӱчкыдын йоҥгалтше лийын. Тудо у проектым шонен лукташ да марий эстраде мурым у кӱкшытыш кӱзыкташ тарата.
ZAKARIA фолк-группым икымше лектышыже дене саламлена! Тиде коллектив – калык кокласе келшымашын ик эн волгыдо примерже.
Надежда Лукиянова,
Йошкар-Ола
Фотом фолк-группын архивше гыч налме